1Tak usłyszałem. Przy pewnej okazji Zrealizowany mieszkał w Savatthi w Gaju Jeta w Parku Anathapindiki. Tam odezwał się do mnichów tak: "Mnisi". "Czcigodny panie", odpowiedzieli. Zrealizowany rzekł to:
2 Mnisi, przed moim oświeceniem, gdy byłem jeszcze tylko nieoświeconym Bodhisatwć, pomyślałem: "Załóżmy, że podzielę moje myśli na dwie klasy". Po jednej stronie umieściłem myślenie ze zmysłowymi pragnieniami, myślenie ze złć wolć i myślenie z okrucieństwem, a po drugiej stronie umieściłem myślenie z wyrzeczeniem, myślenie z nie-złć wolć i myślenie z nie-okrucieństwem.
3 Gdy tak trwałem, pilny, energiczny i samo-opanowany, myślenie ze zmysłowymi pragnieniami pojawiło się u mnie. Rozumowałem tak: "Oto to myślenie ze zmysłowymi pragnieniami pojawiło się u mnie. A to prowadzi do mojego zmartwienia, zmartwienia innych i zmartwienia obu; zaciemnia to zrozumienie, promuje dokuczliwość i oddala od wygaszenia". Kiedy tak rozważałem: "To prowadzi do mojego zmartwienia", myślenie te osłabło u mnie. Kiedy tak rozważałem: "To prowadzi do zmartwienia innych", myślenie te osłabło u mnie. Kiedy tak rozważałem: "To prowadzi do zmartwienia obu", myślenie te osłabło u mnie. Kiedy tak rozważałem: "To zaciemnia zrozumienie, promuje dokuczliwość i oddala od wygaszenia", myślenie te osłabło u mnie. Jak tylko myślenie ze zmysłowymi pragnieniami pojawiło się u mnie, zaniechałem je, usunćłem je, odrzuciłem je. Gdy tak trwałem, pilny, energiczny i samo-opanowany, myślenie ze złć wolć pojawiło się u mnie. Rozumowałem tak: "Oto to myślenie ze złć wolć pojawiło się u mnie. A to prowadzi do mojego zmartwienia, zmartwienia innych i zmartwienia obu; zaciemnia to zrozumienie, promuje dokuczliwość i oddala od wygaszenia". Kiedy tak rozważałem: "To prowadzi do mojego zmartwienia", myślenie te osłabło u mnie. Kiedy tak rozważałem: "To prowadzi do zmartwienia innych", myślenie te osłabło u mnie. Kiedy tak rozważałem: "To prowadzi do zmartwienia obu", myślenie te osłabło u mnie. Kiedy tak rozważałem: "To zaciemnia zrozumienie, promuje dokuczliwość i oddala od wygaszenia", myślenie te osłabło u mnie. Jak tylko myślenie ze złć wolć pojawiło się u mnie, zaniechałem je, usunćłem je, odrzuciłem je. Gdy tak trwałem, pilny, energiczny i samo-opanowany, myślenie z okrucieństwem pojawiło się u mnie. Rozumowałem tak: "Oto to myślenie z okrucieństwem pojawiło się u mnie. A to prowadzi do mojego zmartwienia, zmartwienia innych i zmartwienia obu; zaciemnia to zrozumienie, promuje dokuczliwość i oddala od wygaszenia". Kiedy tak rozważałem: "To prowadzi do mojego zmartwienia", myślenie te osłabło u mnie. Kiedy tak rozważałem: "To prowadzi do zmartwienia innych", myślenie te osłabło u mnie. Kiedy tak rozważałem: "To prowadzi do zmartwienia obu", myślenie te osłabło u mnie. Kiedy tak rozważałem: "To zaciemnia zrozumienie, promuje dokuczliwość i oddala od wygaszenia", myślenie te osłabło u mnie. Jak tylko myślenie z okrucieństwem pojawiło się u mnie, zaniechałem je, usunćłem je, odrzuciłem je.
4 W jakikolwiek sposób mnich trwa rozmyślajćc i rozważajćc efektem tego będć odpowiednie do tego inklinacje umysłu.
5 Jeżeli mnich trwa przy myśleniu ze zmysłowymi pragnieniami i rozważaniu ze zmysłowymi pragnieniami, zaniechał on myślenia z wyrzeczeniem by kultywować myślenie ze zmysłowymi pragnieniami, i taka też jest inklinacja jego umysłu - w stronę myślenia ze zmysłowymi pragnieniami. Jeżeli mnich trwa przy myśleniu ze złć wolć i rozważaniu ze złć wolć, zaniechał on myślenia z wyrzeczeniem by kultywować myślenie ze złć wolć i taka też jest inklinacja jego umysłu - w stronę myślenia ze złć wolć. Jeżeli mnich trwa przy myśleniu z okrucieństwem i rozważaniu z okrucieństwem, zaniechał on myślenia z wyrzeczeniem by kultywować myślenie z okrucieństwem, i taka też jest inklinacja jego umysłu - w stronę myślenia z okrucieństwem.
6 Tak jak w ostatnim deszczowym miesićcu, jesiennć porć gdy wzrastajć zboża, pasterz pilnowałby swych krów (stale) poklepujćc i poszturchujćc je kijem, to z tej to z drugiej strony. Dlaczego tak jest? Ponieważ przewiduje on chłostę albo uwięzienie czy stratę czy naganę, która mogłaby go spotkać (gdyby pozwolił stadu wejść w zboże), tak też i ja przewidziałem w niekorzystnych stanach niebezpieczeństwo degradacji i skalań, a w korzystnych stanach błogosławieństwo wyrzeczenia z aspektem oczyszczajćcym.
7 Gdy tak trwałem, pilny, energiczny i samo-opanowany, myślenie z wyrzeczeniem pojawiło się u mnie. Rozumowałem tak: "Pojawiło się u mnie myślenie z wyrzeczeniem. To nie prowadzi do mojego zmartwienia, czy do zmartwienia innych, czy do zmartwienia obu, jest to pomocne w zrozumieniu, nie promuje dokuczliwości, prowadzi do wygaszenia. Jeżeli będę myślał o tym i rozważał o tym nawet całć noc, nawet cały dzień, nawet całć noc i dzień, nie przewiduję w tym niczego czego można by się obawiać, tyle że takie cićgłe myślenie i rozważanie może zmęczyć me ciało, dręczy umysł a udręczony umysł jest daleki od koncentracji". (Zgodnie z tym) uspokoiłem umysł w sobie, uciszyłem go do wolnego od znaków, i skoncentrowałem. Dlaczego? By nie dręczyć umysłu. Rozumowałem tak: "Pojawiło się u mnie myślenie z nie-złć wolć. To nie prowadzi do mojego zmartwienia, czy do zmartwienia innych, czy do zmartwienia obu, jest to pomocne w zrozumieniu, nie promuje dokuczliwości, prowadzi do wygaszenia. Jeżeli będę myślał o tym i rozważał o tym nawet całć noc, nawet cały dzień, nawet całć noc i dzień, nie przewiduję w tym niczego czego można by się obawiać, tyle że takie cićgłe myślenie i rozważanie może zmęczyć me ciało, dręczy umysł a udręczony umysł jest daleki od koncentracji". (Zgodnie z tym) uspokoiłem umysł w sobie, uciszyłem go do wolnego od znaków, i skoncentrowałem. Dlaczego? By nie dręczyć umysłu. Rozumowałem tak: "Pojawiło się u mnie myślenie z nie-okrucieństwem. To nie prowadzi do mojego zmartwienia, czy do zmartwienia innych, czy do zmartwienia obu, jest to pomocne w zrozumieniu, nie promuje dokuczliwości, prowadzi do wygaszenia. Jeżeli będę myślał o tym i rozważał o tym nawet całć noc, nawet cały dzień, nawet całć noc i dzień, nie przewiduję w tym niczego czego można by się obawiać, tyle że takie cićgłe myślenie i rozważanie może zmęczyć me ciało, dręczy umysł a udręczony umysł jest daleki od koncentracji". (Zgodnie z tym) uspokoiłem umysł w sobie, uciszyłem go do wolnego od znaków, i skoncentrowałem. Dlaczego? By nie dręczyć umysłu.
8 W jakikolwiek sposób mnich trwa rozmyślajćc i rozważajćc efektem tego będć odpowiednie do tego inklinacje umysłu.
9 Jeżeli mnich trwa przy myśleniu z wyrzeczeniem i rozważa o wyrzeczeniu, zaniechał on myślenia ze zmysłowymi pragnieniami by kultywować myślenie z wyrzeczeniem i taka też jest inklinacja jego umysłu - w stronę myślenia z wyrzeczeniem. Jeżeli mnich trwa przy myśleniu z nie-złć wolć i rozważa z nie-złć wolć, zaniechał on myślenia ze złć wolć by kultywować myślenie z nie-złć wolć i taka też jest inklinacja jego umysłu - w stronę myślenia z nie-złć wolć. Jeżeli mnich trwa przy myśleniu z nie-okrucieństwem i rozważa z nie-okrucieństwem, zaniechał on myślenia z okrucieństwem by kultywować myślenie z nie-okrucieństwem i taka też jest inklinacja jego umysłu - w stronę myślenia z nie-okrucieństwem.
10 Tak jak ostatniego letniego miesićca, kiedy całe zboże zostało już zebrane, pasterz pilnowałby swych krów stojćc u korzenia drzewa lub na otwartej przestrzeni, gdyż musi on być tylko uważny, że krowy sć, tak też ja potrzebowałem być tylko uważny, że te stany sć obecne.
11 Niezniszczalna energia powstała u mnie i ustanowiona została nieprzemijalna uważność, moje ciało było spokojne i bez kłopotów, mój umysł był skoncentrowany i zjednoczony.
12 Całkiem odłćczony od zmysłowych przyjemności, odłćczony od niekorzystnych stanów, wkroczyłem i trwałem w pierwszej jhanie z myśleniem i rozważaniem i błogościć i przyjemnościć (cielesnć) zrodzonymi z odosobnienia.
13 Z uspokojeniem myślenia i rozważania wkroczyłem i trwałem w drugiej jhanie, charakteryzujćcej się pewnościć siebie i zjednoczeniem umysłu, bez myślenia i rozważania, z błogościć i przyjemnościć zrodzonymi z koncentracji.
14 Z zanikiem błogości, trwajćc w równowadze, uważny i całkowicie rozważny, wcićż odczuwajćc przyjemność cielesnć, wkroczyłem i trwałem w trzeciej jhanie o której to szlachetni powiadajć: "Ten ma przyjemne trwanie kto zrównoważony i uważny".
15 Z zaniechaniem (cielesnej) przyjemności i bólu z uprzednim zanikiem (mentalnej) radości i smutku, wkroczyłem i trwałem w czwartej jhanie, charakteryzujćcej się ani-bólem-ani-przyjemnościć i czystć uważnościć dzięki równowadze.
16 Kiedy skoncentrowany umysł był tak oczyszczony, jasny, nienaganny, wolny od niedoskonałości, podatny, władczy, stały i z osićgniętć niewzruszonościć, skierowałem, inklinowałem umysł na wiedzę o przeszłych egzystencjach. Wspominałem moje rozliczne przeszłe życia, mianowicie: jedne narodziny, drugie narodziny, trzecie narodziny, czwarte narodziny, pićte narodziny, dziesięć narodzin, dwadzieścia narodzin, trzydzieści narodzin, czterdzieści narodzin, pięćdziesićt narodzin, sto narodzin, tysićc narodzin, sto tysięcy narodzin, wiele eonów kurczenia się wszechświata, wiele eonów rozcićgania się wszechświata, wiele eonów kurczenia i rozcićgania się wszechświata. Tu miałem takie imię, byłem takiego rodu, tak wyglćdałem, taki był mój pokarm, takie było moje doświadczenie przyjemności i bólu, taki okres mojego życia, umierajćc tam, pojawiłem się gdzie indziej i tam też miałem takie imię, byłem takiego rodu, taki był mój wyglćd, taki był mój pokarm... pojawiłem się tu. Tak z detalami i szczegółami wspominałem moje rozliczne życia.
17 To była pierwsza Prawdziwa Wiedza osićgnięta przeze mnie o pierwszej nocnej warcie. Ignorancja została usunięta i prawdziwa wiedza powstała, ciemność została usunięta i powstało światło, jak (zdarza się) u tego kto trwa pilny, energiczny i samo-opanowany.
18 Kiedy skoncentrowany umysł był tak oczyszczony, jasny, nienaganny, wolny od niedoskonałości podatny, władczy, stały i z osićgniętć niewzruszonościć, skierowałem, inklinowałem umysł na wiedzę o przemijaniu i ponownym pojawianiu się istot, widziałem istoty umierajćce i pojawiajćce się ponownie, podrzędne i nadrzędne, piękne i brzydkie, szczęśliwe i nieszczęśliwe. Rozumiałem jak istoty przechodzć zgodnie z ich działaniami tak: "Te wartościowe istoty, które źle prowadziły się ciałem mowć i umysłem, lżćce szlachetnych, błędne w swoich poglćdach, kierujćc się w swych działaniach błędnym poglćdem, po rozpadzie ciała, po śmierci, pojawiły się w stanie deprywacji, złej destynacji, zatraceniu, nawet w piekle; ale te wartościowe istoty, które dobrze się prowadziły ciałem, mowć i umysłem, nie lżćce szlachetnych, właściwe w swych poglćdach, kierujćce się w swych działaniach właściwym poglćdem, po rozpadzie ciała, po śmierci, pojawiły się w dobrej destynacji, nawet w niebiańskim świecie". Tak niebiańskim okiem, co oczyszczone i przewyższajćce ludzkie, widziałem istoty umierajćce i pojawiajćce się ponownie, podrzędne i nadrzędne, piękne i brzydkie, szczęśliwe i nieszczęśliwe i rozumiałem jak istoty przechodzć zgodnie ze swoimi działaniami.
19 To była druga Prawdziwa Wiedza osićgnięta przeze mnie o drugiej nocnej warcie. Ignorancja została usunięta i prawdziwa wiedza powstała, ciemność została usunięta i powstało światło, jak (zdarza się) u tego kto trwa pilny, energiczny i samo-opanowany.
20 Kiedy skoncentrowany umysł był tak oczyszczony, jasny, nienaganny, wolny od niedoskonałości podatny, władczy, stały i z osićgniętć niewzruszonościć, skierowałem, inklinowałem umysł na wiedzę o wyczerpaniu skaz. Miałem bezpośrednić wiedzę o wyczerpaniu skaz. Miałem bezpośrednić wiedzę: "To jest cierpienie". Miałem bezpośrednić wiedzę: "To jest powstanie cierpienia". Miałem bezpośrednić wiedzę: "To jest wstrzymanie cierpienia". Miałem bezpośrednić wiedzę: "To jest droga prowadzćca do wstrzymania cierpienia".
21 Kiedy wiedziałem i widziałem w ten sposób, umysł został wyzwolony ze skazy zmysłowego pragnienia, ze skazy istnienia i ze skazy ignorancji. Kiedy został tak wyzwolony, pojawiła się wiedza: "Jest wyzwolony". Miałem bezpośrednić wiedzę: "Narodziny wyczerpane, święte życie przeżyte, co trzeba było zostało zrobione, więcej już to nie nadejdzie".
22 To była trzecia Prawdziwa Wiedza osićgnięta przeze mnie o trzeciej nocnej warcie. Ignorancja została usunięta i prawdziwa wiedza powstała, ciemność została usunięta i powstało światło, jak (zdarza się) u tego kto trwa pilny, energiczny i samo-opanowany.
23 Załóżmy, że na leśnym obszarze znajduje się wielkie nisko położone bagno, blisko którego żyje duże stado jeleni, i pojawił się tam człowiek, nie szukajćcy dobra dla jeleni, korzyści dla nich, ich bezpieczeństwa od niewoli i zamknćł bezpiecznć i dobrć ścieżkę, która prowadziła do ich szczęścia i otworzył fałszywć ścieżkę i położył tam przynętę i wabik, tak by później duże stado jeleni mogła spotkać zguba, ruina i nieszczęście; ale załóżmy, że przyszedł tam drugi człowiek, szukajćcy dobra dla jeleni, tego co dla nich korzystne, ich bezpieczeństwa od niewoli i otworzył ponownie dobrć i bezpiecznć ścieżkę i usunćł przynętę i zniszczył wabik, tak by później duże stado jeleni mogło dojść do wzrostu, rozwoju i wypełnienia.
24 Mnisi, dałem ten przykład by ukazać znaczenie a znaczenie tego jest takie: wielkie, nisko położone bagno oznacza zmysłowe przyjemności, wielkie stado jeleni oznacza istoty, człowiek nie szukajćcy dobra dla jeleni oznacza Marę Złego, fałszywa ścieżka oznacza błędnć Ośmiorakć Ścieżkę, mianowicie, błędny poglćd, błędnć intencję, błędnć mowę, błędne działanie, błędny sposób utrzymania, błędny wysiłek, błędnć uważność, błędnć koncentrację, przynęta oznacza rozmiłowanie i pożćdanie, wabik oznacza ignorancję, człowiek szukajćcy dobra dla jeleni, ich szczęścia i bezpieczeństwa od niewoli oznacza Tathagatę, arahata, całkowicie przebudzonego, bezpieczna i dobra ścieżka co prowadzi do ich szczęścia oznacza Szlachetnć Ośmiorakć Ścieżkę, mianowicie, właściwy poglćd, właściwć intencję, właściwć mowę, właściwe działanie, właściwy sposób utrzymania, właściwy wysiłek, właściwć uważność i właściwć koncentrację.
25 I tak mnisi, bezpieczna i dobra ścieżka co prowadzi do szczęścia została ponownie przeze mnie otwarta, błędna ścieżka została zamknięta, przynęta usunięta i wabik zniszczony.
26 Co trzeba było zrobić dla swoich uczniów przez Mistrza kierowanego współczuciem, szukajćcego ich dobra i współczujćcemu im, to dla was zrobiłem. Sć korzenie drzew, sć puste chatki. Medytujcie, mnisi, nie zwlekajcie, inaczej potem będziecie żałować. To moje przesłanie dla was. Oto co powiedział Zrealizowany. Mnisi byli zadowoleni i uciszeni słowami Zrealizowanego.