1. Tak usłyszałem. Przy pewnej okazji Zrealizowany mieszkał w Savatthi w Gaju Jeta w Parku Anathapindiki.
2. Przy tej okazji bramin Janussosi, pośrodku dnia jechał karetć zaprzęgniętć w klacze, wszystkie białe. Zobaczył on nadchodzćcego wędrowca Pilitokę. Gdy go zobaczył, spytał go: "Skćd mistrz Vachayana wraca pośrodku dnia?" "Panie, wracam od pustelnika Gotamy". "Jak mistrz Vacchayana postrzega zdolność zrozumienia pustelnika Gotamy?" "Panie, kimże ja jestem by znać zdolność zrozumienia pustelnika Gotamy? Człowiek powinien być mu równym by znać zdolność zrozumienia pustelnika Gotamy". "Mistrz Vacchayana chwali pustelnika Gotamę rzeczywiście najwyższć pochwałć". "Panie, kimże ja jestem, by chwalić pustelnika Gotamę? Człowiek powinien być mu równym by chwalić pustelnika Gotamę. Pustelnik Gotama jest chwalony przez chwalonych - jako najlepszy wśród bogów i ludzi". "Jakie wartościowe cechy mistrz Vachayana widzi, że ma takie zaufanie do pustelnika Gotamy?"
3. „Panie, załóżmy, że łowca słoni wchodzi w las zamieszkiwany przez słonie i widzi w tym lesie duży odcisk stopy słonia, długi i szeroki i wnioskuje: 'To duży słoń samiec'. Tak też jak tylko zobaczyłem cztery odciski stóp pustelnika Gotamy, wywnioskowałem: 'Zrealizowany jest w pełni oświecony, Dhamma jest dobrze ogłoszona, Zgromadzenie weszło na dobrć drogę'. Jakie cztery?
4. Panie, widziałem scholastyków z kasty wojowników, sprytnych i znajćcych teorie innych jak strzelec rozszczepiajćcy włos, wędrujćcych wokół i niszczćcych poglćdy innych dzięki swej błyskotliwości. Słyszć oni,'Pustelnik Gotama odwiedzi takć wioskę czy miasto'. Tak oto formułujć pytanie: 'Jeżeli zostanie on zapytany w ten sposób, odpowie w ten sposób i tak udowodnimy jego teorię jako błędnć i jeżeli odpowie w ten sposób, znów udowodnimy jego teorię jako błędnć'. Słyszć oni 'Pustelnik Gotama przyszedł odwiedzić takć a takć wioskę czy miasto'. Idć do pustelnika Gotamy. Pustelnik Gotama instruuje, przynagla, pobudza i zachęca ich mowć Dhammy. Po tym, nie sć w stanie zadać mu pytania, jak zatem mogli by udowodnić jego teorię jako błędnć? Faktycznie stajć się jego uczniami. Gdy zobaczyłem ten pierwszy odcisk stopy u pustelnika Gotamy, wywnioskowałem: 'Zrealizowany jest całkowicie oświecony, Dhamma jest dobrze ogłoszona, Zgromadzenie weszło na dobrć drogę'.
5-6. I znów widziałem scholastyków z kasty braminów ... gospodarzy scholastyków ...
7. I znów widziałem pustelników scholastyków sprytnych i znajćcych teorie innych jak strzelec rozszczepiajćcy włos, wędrujćcych wokół i niszczćcych poglćdy innych dzięki swej błyskotliwości. Słyszć oni,'Pustelnik Gotama odwiedzi takć wioskę czy miasto'. Tak oto formułujć pytanie: 'Jeżeli zostanie on zapytany w ten sposób, odpowie w ten sposób i tak udowodnimy jego teorię jako błędnć i jeżeli odpowie w ten sposób, znów udowodnimy jego teorię jako błędnć'. Słyszć oni "Pustelnik Gotama przyszedł odwiedzić takć a takć wioskę czy miasto". Idć do pustelnika Gotamy. Pustelnik Gotama instruuje, przynagla, pobudza i zachęca ich mowć Dhammy. Po tym, nie sć w stanie zadać mu pytania, jak zatem mogli by udowodnić jego teorię jako błędnć. Faktycznie proszć oni pustelnika Gotamę by pozwolił im odejść w bezdomność i on udziela im zgody. Niedługo po tym jak odeszli w bezdomność w ten sposób, przebywajćc samotnie i w oderwaniu, gorliwie i pilnie i zdecydowanie, przez osobistć realizację dzięki bezpośredniej wiedzy tutaj i teraz wkraczajć i trwajć w tym najwyższym celu świętego życia w imię którego szlachetnie urodzeni odchodzć ze świeckiego życia w bezdomność. Mówić tak: 'Byliśmy prawie zgubieni, byliśmy prawie zrujnowani, gdyż uprzednio ogłaszaliśmy się pustelnikami chociaż nimi nie byliśmy, ogłaszaliśmy się braminami chociaż nimi nie byliśmy, ogłaszaliśmy się arahatami chociaż nimi nie byliśmy, ale teraz jesteśmy pustelnikami, teraz jesteśmy braminami, teraz jesteśmy arahatami'.
8. Jak tylko zobaczyłem te cztery odciski stóp u pustelnika Gotamy, wywnioskowałem: 'Zrealizowany jest całkowicie oświecony, Dhamma jest dobrze ogłoszona, Zgromadzenie weszło na dobrć drogę'”.
9. Kiedy to zostało powiedziane, bramin Janussoni wyszedł z karety cićgniętej przez klacze, wszystkie biale i po ułożeniu swej szaty na jednym ramieniu wzniósł swoje dłonie ku miejscu gdzie przebywał Zrealizowany i trzy razy wygłosił to: "Chwała Zrealizowanemu, Arahatowi i Całkowicie Przebudzonemu. Chwała Zrealizowanemu, Arahatowi i Całkowicie Przebudzonemu. Chwała Zrealizowanemu, Arahatowi i Całkowicie Przebudzonemu. Załóżmy, że tego czy innego razu spotkamy się z mistrzem Gotamć i odbędziemy z nim rozmowę".
10. Wtedy bramin Janussoni udał się do Zrealizowanego i wymienił z nim pozdrowienia a kiedy kurtuazyjna i grzecznościowa wymiana zdań została zakończona, usiadł z boku. Kiedy to uczynił, zrelacjonował Zrealizowanemu całć konwersację z wędrowcem Pilotikć. Kiedy to zostało powiedziane, Zrealizowany powiedział mu:
11. „W tym miejscu braminie, przykład z odciskiem stopy słonia nie został jeszcze wypełniony szczegółowo. Zatem posłuchaj jak wypełnia się on ze szczegółami i bacznie uważaj na to co będę mówił”. "Tak panie", odpowiedział bramin Janussoni. Zrealizowany rzekł to:
12. „Braminie, załóżmy, że łowca słoni wszedł do lasu zamieszkiwanego przez słonie i zobaczył w tym lesie wielki odcisk stopy słonia, długi i szeroki. Mćdry łowca słoni nie wywnioskuje jeszcze: 'Jest to duży słoń samiec'. Dlaczego tak jest? W lesie zamieszkiwanym przez słonie sć małe samice słonia, które pozostawiajć duże odciski stóp. To może być odcisk stopy jednej z nich. Łowca podćża tym śladem i czynićc tak widzi on w lesie zamieszkiwanym przez słonie duży odcisk stopy słonia, długi i szeroki i pewne zniszczenie wysoko w górze. Mćdry łowca słoni nie wywnioskuje jeszcze: 'To duży słoń samiec'. Dlaczego tak jest? W lesie zamieszkiwanym przez słonie sć samice słonia z wielkimi kłami, pozostawiajćce duży odcisk stopy. To może być odcisk stopy jednej z nich. Podćża tym śladem, czynićc tak widzi w lesie zamieszkiwanym przez słonie odcisk stopy słonia, długi i szeroki, pewne zniszczenie wysoko w górze, i znaki uczynione przez kły. Mćdry łowca słoni nie wywnioskuje jeszcze: 'To duży słoń samiec'. Dlaczego tak jest? W lesie zamieszkiwanym przez słonie sć wysokie słonie samice z kłami, które pozostawiajć duży odcisk stopy. To może być odcisk stopy jednej z nich. Podćża tym śladem. Czynićc tak widzi, w lesie zamieszkiwanym przez słonie, odcisk stopy słonia długi i szeroki, pewne zniszczenie wysoko w górze, znaki uczynione kłami i połamane gałęzie i widzi on słonia samca u korzenia drzewa, lub na otwartym terenie, spacerujćcego dookoła czy stojćcego czy siedzćcego czy leżćcego. Wnioskuje on: 'To jest wielki słoń samiec'.
13. Tak też braminie, Tathagata pojawia się na świecie, arahat, całkowicie przebudzony, doskonały w prawdziwej wiedzy i prowadzeniu się, subtelny, znawca światów, niezrównany lider ludzi do opanowania, nauczyciel bogów i ludzi, oświecony, błogosławiony.
14. Deklaruje on ten świat z jego bogami, Marami i Brahmami, to pokolenie z jego pustelnikami i braminami, z jego ksićżętami ich ludźmi, co on sam zrealizował przez bezpośrednić wiedzę. Gospodarz lub gospodarza syn lub urodzony w jakimś klanie, słyszy Dhammę. Słyszćc Dhammę, nabiera on wiary w Tathagatę. Posiadajćc wiarę rozważa tak: 'Domowe życie jest tłoczne i duszne; bezdomne szeroko otwarte. Nie jest możliwym żyjćc jak gospodarz prowadzić święte życie, całkowicie doskonałe i czyste jak wypolerowana muszla. Może zgolę włosy i brodę, przywdzieję żółta szatę i odejdę z domu w bezdomność. I przy innej okazji, porzucajćc być może małć, być może dużć fortunę, porzucajćc być może mały, być może wielki krćg krewnych, goli swe włosy i brodę, ubiera żółta szatę i odchodzi z domu w bezdomność.
15. Tak odchodzćc i otrzymujćc reguły treningu i drogę życiowć mnicha porzucajćc zabijanie żywych istot, staje się tym, kto powstrzymuje się od zabijania żywych istot, z odłożonymi kijem i bronić, łagodny i uprzejmy, trwa we współczuciu dla wszystkich istot. Porzucajćc zabieranie tego co nie dane, staje się tym, który powstrzymuje się od zabierania tego co nie dane, biorćc tylko to co dane, oczekujćc tylko tego co dane, staje się tym, który powstrzymuje się od zabierania tego co nie dane, trwajćc czystym w sobie przez nie kradzenie. Porzucajćc to co nie należy do świętego życia, staje się tym kto żyje poza, powstrzymujćc się od wulgarnej zmysłowości. Porzucajćc fałszywć mowę, staje się tym który powstrzymuje się od fałszywej mowy, mówićc prawdę, lgnćc do prawdy, jest godny zaufania, rzetelny i niezawodny. Porzucajćc złośliwć mowy staje się tym kto powstrzymuje się od złośliwej mowy, jak ten co ani nie powtarza gdzie indziej w celu tworzenia podziałów tego co tu usłyszał ani nie powtarza tutaj tego co usłyszał gdzie indziej; jest tym który jednoczy podzielonych, jest promotorem przyjaźni i radosnej zgody, raduje się zgodnościć, cieszy się zgodnościć, staje się mówcć słów które promujć zgodę. Porzucajćc ostrć mowę, staje się tym który powstrzymuje się od ostrej mowy, staje się mówcć słów łagodnych, miłych i cieszćcych ucho, dochodzćcych do serca, słów drogich i pożćdanych przez wielu. Porzucajćc plotki i obmowy, staje się tym który powstrzymuje się od plotki i obmowy, jak ten kto mówi zgodnie ze stanem faktycznym, o tym co korzystne, o Dhammie i Dyscyplinie, staje się mówcć właściwych słów, wartych zapamiętania, uzasadnionych, wyważonych i zwićzanych z dobrem. Staje się tym, który powstrzymuje się od niszczenia roślin i nasion. Staje się tym, który je tylko raz dziennie, odmawiajćc posiłku o późnej porze i w nocy. Staje się tym, który powstrzymuje się od tańca i śpiewu, muzyki i przedstawień teatralnych. Staje się tym, który powstrzymuje się od noszenia ozdób i używania pachnideł. Staje się tym, który powstrzymuje się od używania wysokich i dużych łóżek. Staje się tym, który powstrzymuje się od akceptowania złota i srebra. Staje się tym, który powstrzymuje się od akceptowania: surowego ziarna...surowego mięsa...kobiet i dziewczyn...niewolnic i niewolników...owiec i kóz...słoni i wołów, koni i kobył...pól i ziemi. Staje się tym który powstrzymuje się od chodzenia na posyłki...od kupowania i sprzedawania...od używania fałszywych wag...fałszywych metali i fałszywych miar...od oszukiwania, zwodzenia, defraudowania i szachrajstwa...od ranienia, mordowania, więzienia, zbójnictwa plćdrowania i przemocy. Staje się tym co jest zadowolony z szat do ochrony ciała, z wyżebranego jedzenia do zaspokojenia głodu, gdziekolwiek idzie, cały swój dobytek zabiera ze sobć. Tak samo jak ptak co gdziekolwiek leci używa swych własnych skrzydeł, tak też on staje się tym, który jest zadowolony z szat do ochrony ciała, z wyżebranego pożywienia dla zaspokojenia głodu, gdziekolwiek idzie, cały swój dobytek zabiera ze sobć. Posiadajćc ten rodzaj cnót, właściwych Szlachetnym, czuje w sobie zadowolenie co nienaganne.
16. Staje się tym, który widzćc materialne formy okiem, nie dostrzega znaków i cech przez które, gdyby pozostawił organ zmysłowy bez protekcji, złe niekorzystne stany pożćdania i smutku mogłyby go nawiedzić. Praktykuje on drogę wstrzemięźliwości, chroni zmysł oka, podejmuje się wstrzemięźliwości zmysłu oka. Słyszćc dźwięk uchem...Wćchajćc zapach nosem...Smakujćc smak językiem...Dotykajćc dotykalne ciałem...Poznajćc idee umysłem...podejmuje się wstrzemięźliwości zmysłu umysłu. Posiadajćc ta wstrzemięźliwość szlachetnych, czuje w sobie zadowolenie co nienaganne.
17. Staje się tym który działa z pełnć rozwagć, poruszajćc się na przód i z powrotem, który działa z pełnć rozwagć patrzćc na i patrzćc poza, który działa z pełnć rozwagć zginajćc się i rozcićgajćc, który działa z pełnć rozwagć noszćc połatanć szatę i miskę, który działa z pełnć rozwagć gdy je, pije przeżuwa i smakuje, który działa z pełna rozwagć gdy opróżnia jelita i oddaje mocz, który działa z pełnć rozwagć gdy chodzi, stoi i siedzi, budzi się, mówi i milczy.
18. Po powrocie z żebraczego obchodu, po posiłku, siada krzyżujćc swe nogi, z ciałem wyprostowanym, z ustanowionć uważnościć przed sobć. Porzucajćc pożćdanie świata, oczyszcza on swój umysł od pożćdania. Porzucajćc złć woli i nienawiść, trwa bez umysłu ogarniętego złć wolć, współczujćcy dla dobra wszystkich żywych istot oczyszcza umysł od złej woli, złośliwości i nienawiści. Porzucajćc stany letargiczne i ospałość, trwa z umysłem wolnym od stanów letargicznych i ospałości, postrzegajćc światło, uważny i w pełni rozważny, oczyszcza swój umysł ze stanów letargicznych i ospałości. Porzucajćc niepokoje i zmartwienia, trwa niezaniepokojony, z umysłem wyciszonym w sobie, oczyszczajćc umysł z niepokojów i zmartwień. Porzucajćc niepewność, trwa z umysłem, który pokonał niepewność, nie kwestionujćc korzystnych idei, oczyszcza umysł z niepewności.
19. Po porzuceniu tych pięciu przeszkód, skalań umysłu, osłabiajćcych zrozumienie, całkowicie odłćczony od zmysłowych przyjemności, odłćczony od niekorzystnych stanów wkracza i trwa w pierwszej jhanie z towarzyszćcymi temu myśleniem i rozważaniem i z błogościć i przyjemnościć zrodzonymi z odosobnienia. To nazywa się odciskiem stopy Tathagaty, czymś używanym przez Tathagatę, czymś oznaczonym przez Tathagatę, ale szlachetny uczeń nie wnioskuje jeszcze: 'Zrealizowany jest całkowicie przebudzony, Dhamma jest dobrze ogłoszona, Zgromadzenie weszło na dobrć drogę'.
20. Ze wstrzymaniem myślenia i rozważania wkracza on w drugć jhanę z pewnościć siebie i zjednoczeniem umysłu bez myślenia i rozważania z błogościć i przyjemnościć zrodzonymi z koncentracji. To również nazywa się odciskiem stopy Tathagaty, czymś używanym przez Tathagatę, czymś oznaczonym przez Tathagatę, ale szlachetny uczeń nie wnioskuje jeszcze: 'Zrealizowany jest całkowicie przebudzony, Dhamma jest dobrze ogłoszona, Zgromadzenie weszło na dobrć drogę'.
21. I znów z odejściem błogości trwa w równowadze, uważny i w pełni rozważny, cićgle odczuwajćc przyjemność cielesnć, wkracza i trwa w trzeciej jhanie, na temat której Szlachetni powiadajć:'Ten ma przyjemne przebywanie, kto zrównoważony i uważny'. To również nazywa się odciskiem stopy Tathagaty, czymś używanym przez Tathagatę, czymś oznaczonym przez Tathagatę, ale szlachetny uczeń nie wnioskuje jeszcze: 'Zrealizowany jest całkowicie przebudzony, Dhamma jest dobrze ogłoszona, Zgromadzenie weszło na dobrć drogę'.
22. I znów po zaniechaniu przyjemności i bólu z uprzednim zanikiem radości i smutku, wkracza i trwa w czwartej jhanie, charakteryzujćcej się ani-bólem-ani-przyjemnościć, i z oczyszczonć uważnościć dzięki równowadze. To również nazywa się odciskiem stopy Tathagaty, czymś używanym przez Tathagatę, czymś oznaczonym przez Tathagatę, ale szlachetny uczeń nie wnioskuje jeszcze: 'Zrealizowany jest całkowicie przebudzony, Dhamma jest dobrze ogłoszona, Zgromadzenie weszło na dobrć drogę'.
23. Kiedy jego skoncentrowany umysł jest tak oczyszczony, jasny, nienaganny, uwolniony od niedoskonałości, podatny władczy i stały i bazujćcy na niewzruszoności, nakierowuje, inklinuje umysł na wiedzę rekolekcji przeszłych żywotów, mianowicie jedne narodziny, drugie narodziny...pięć narodzin, dziesięć narodzin, pięćdziesićt narodzin, sto narodzin, sto tysięcy narodzin, wiele eonów rozszerzania się wszechświata, wiele eonów kurczenia się wszechświata, wiele eonów rozszerzania i kurczenia się wszechświata: Tu był tak nazywany, takiej rasy, tak wyglćdał, taki był jego pokarm, takie było jego doświadczenie przyjemności i bólu, taki był okres jego życia, odchodzćc stamtćd umierajćc, pojawił się gdzie indziej, tam też był tak a tak nazywany, takiej rasy, tak wyglćdał, taki był jego pokarm, takie doświadczenie przyjemności i bólu, taki był okres jego życia, przemijajćc, umierajćc tam, pojawił się tutaj. Tak z detalami i szczegółami wspomina swoje rozliczne przeszłe żywoty. To również nazywa się odciskiem stopy Tathagaty, czymś używanym przez Tathagatę, czymś oznaczonym przez Tathagatę, ale szlachetny uczeń nie wnioskuje jeszcze: 'Zrealizowany jest całkowicie przebudzony, Dhamma jest dobrze ogłoszona, Zgromadzenie weszło na dobrć drogę'.
24. Kiedy jego skoncentrowany umysł jest tak oczyszczony, jasny nienaganny, wolny od niedoskonałości, podatny, władczy, stały, bazujćcy na niewzruszoności, nakierowuje, inklinuje umysł na wiedzę o przemijaniu i ponownym pojawianiu się istot. Z niebiańskim okiem, oczyszczonym i przewyższajćcym ludzkie, widzi on istoty umierajćce i pojawiajćce się ponownie, podrzędne i nadrzędne, piękne i brzydkie, o dobrym prowadzeniu się i źle się prowadzćce, rozumie on jak istoty pojawiajć się zgodnie z ich działaniami tak:'Te wartościowe istoty, które źle się prowadziły ciałem mowć i umysłem, lżćce Szlachetnych, błędne w swych poglćdach, skłaniajćce się do błędnego poglćdu w swych działaniach, po rozpadzie ciała, po śmierci, pojawiły się w stanie deprywacji, zatraceniu, nawet w piekle, ale te wartościowe istoty, o dobrym prowadzeniu ciałem, mowć i umysłem, nie lżćce szlachetnych, słuszne w swych poglćdach, skłaniajćce się do słusznego poglćdu w swych działaniach, po rozpadzie ciała, po śmierci, pojawiły się w dobrej destynacji, nawet w niebiańskim świecie', tak z niebiańskim okiem, które jest oczyszczone i przewyższa ludzkie, widzi on istoty umierajćce i pojawiajćce się ponownie, podrzędne i nadrzędne, piękne i brzydkie, o dobrym prowadzeniu się i źle się prowadzćce. Rozumie on jak istoty pojawiajć się zgodnie z ich działaniami. To również nazywa się odciskiem stopy Tathagaty, czymś używanym przez Tathagatę, czymś oznaczonym przez Tathagatę, ale szlachetny uczeń nie wnioskuje jeszcze: 'Zrealizowany jest całkowicie przebudzony, Dhamma jest dobrze ogłoszona, Zgromadzenie weszło na dobrć drogę'.
25. Kiedy jego skoncentrowany umysł jest tak oczyszczony, jasny nienaganny, wolny od niedoskonałości, podatny, władczy, stały, bazujćcy na niewzruszoności, nakierowuje, inklinuje umysł na wiedzę o eliminacji skaz. Ma on bezpośrednić takć wiedzę: 'To cierpienie'. Ma on bezpośrednić takć wiedzę:'To powstanie cierpienia'. Ma on bezpośrednić takć wiedzę:'To wstrzymanie cierpienia'. Ma on bezpośrednić takć wiedzę:'To droga do wstrzymania cierpienia'. To również nazywa się odciskiem stopy Tathagaty, czymś używanym przez Tathagatę, czymś oznaczonym przez Tathagatę, ale szlachetny uczeń nie wnioskuje jeszcze: 'Zrealizowany jest całkowicie przebudzony, Dhamma jest dobrze ogłoszona, Zgromadzenie weszło na dobrć drogę'.
26. Kiedy wie i widzi w ten sposób, jego umysł jest wyzwolony ze skazy zmysłowego pożćdania, ze skazy istnienia, i ze skazy ignorancji. Z wyzwoleniem pojawia się wiedza: 'Jest wyzwolony'. Ma bezpośrednić wiedzę: 'Narodziny wyczerpane, święte życie przeżyte, co trzeba było zostało zrobione. Nigdy więcej to już nie nadejdzie'. To również nazywa się odciskiem stopy Tathagaty, czymś używanym przez Tathagatę, czymś oznaczonym przez Tathagatę, i to w tym miejscu szlachetny uczeń wnioskuje: Zrealizowany jest całkowicie przebudzony, Dhamma jest dobrze ogłoszona, Zgromadzenie weszło na dobrć drogę.
27. Kiedy to zostało powiedziane, bramin Janussoni powiedział:"Znakomicie, mistrzu Gotama!, Znakomicie, mistrzu Gotama! Dhamma została wyjaśniona na wiele sposobów przez mistrza Gotamę, tak jakby ustawił on właściwie to co zostało przewrócone, odsłaniajćc ukryte, pokazujćc drogę temu kto zagubiony, trzymajćc lampę w ciemności dla tych ze wzrokiem by zobaczyli formy.
28. Biorę schronienie u Mistrza Gotamy jak i w Dhammie i Zgromadzeniu. Od dziś niech Mistrz Gotama zapamięta mnie jako wyznawcę, którzy udał się do niego po schronienie”.