[BJT Vol M - 3] [\z M /] [\w III /]
[PTS Vol M - 3] [\z M /] [\f III /]
[PTS Page 152] [\q 152/]
[BJT Page 344] [\x 344/]

Suttantapiṭake
Majjhimanikāyo
Uparipaṇṇāsako
3 Suññatavaggo

Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.

3.3.8
128 Upakkilesa suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati ghositārāme. Tena kho pana samayena kosambiyaṃ bhikkhū bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā viharanti. Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami. [PTS Page 153] [\q 153/] upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: idha bhante, kosambiyaṃ bhikkhū bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā viharanti. Sādhu bhante, bhagavā yena te bhikkhū tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyāti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.

Atha kho bhagavā yena te bhikkhū tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā te bhikkhū etadavoca: ’alaṃ bhikkhave, mā bhaṇḍanaṃ, mā kalahaṃ, mā viggahaṃ, mā vivāda’nti.

Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca. Āgametu bhante, bhagavā dhammassāmi. Appossukko bhante, bhagavā diṭṭhadhammasukhavihāraṃ anuyutto viharatu. Mayametena bhaṇḍanena kalahena viggahena vivādena paññāyissāmāti.

Dutiyampi kho bhagavā te bhikkhū etadavoca: ’alaṃ bhikkhave, mā bhaṇḍanaṃ, mā kalahaṃ, mā viggahaṃ, mā vivāda’nti.

Dutiyampi kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: āgametu bhante, bhagavā dhammassāmi. Appossukko bhante, bhagavā diṭṭhadhammasukhavihāraṃ anuyutto viharatu. Mayametena bhaṇḍanena kalahena viggahena vivādena paññāyissāmāti.

Tatiyampi kho bhagavā te bhikkhū etadavoca: alaṃ bhikkhave, mā bhaṇḍanaṃ, mā kalahaṃ, mā viggahaṃ, mā vivāda’nti.

Tatiyampi kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: ’āgametu bhante, bhagavā dhammassāmi. Appossukkho bhante, bhagavā diṭṭhadhammasukhavihāraṃ anuyutto viharatu mayametena bhaṇḍanena kalahena viggahena paññāyissāmāti.

[BJT Page 346] [\x 346/]

Atha kho bhagavā pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya kosambiṃ piṇḍāya pāvisi. Kosambiyaṃ1 piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya ṭhitakova imā gāthā abhāsi:

[PTS Page 154] [\q 154/]

Puthu saddo samajano na bālo koci maññatha,
Saṅghasmiṃ bhijjamānasmiṃ nāññaṃ bhiyyo amaññatha2
Parimuṭṭhā paṇḍitā bhāsā vācā gocarabhāṇino,
Yāvicchanti mukhāyāmaṃ yena nītā na taṃ vidū.
Akkocchi maṃ avadhi maṃ ajini maṃ ahāsi me,
Ye ca taṃ3 upanayhanti veraṃ tesaṃ na sammati.
Akkocchi maṃ avadhi maṃ ajini maṃ āhāsi me,
Ye taṃ na upanayhanti veraṃ tesūpasammati.
Na hi verena verāni sammantīdha kudācanaṃ,
Averena ca sammanti esa dhammo sanantano.
Pare ca na vijānanti mayamettha yamāmase,
Ye ca tattha vijānanti tato sammanti medhagā.
Aṭṭhicchidā4 pāṇaharā gavāssadhanahārino,
Raṭṭhaṃ vilumpamānānaṃ tesampi hoti saṅgati kasmā tumhāka no siyā?
Sace labhetha nipakaṃ sahāyaṃ saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ,
Abhibhuyya sabbāni parissayāni careyya tenattamano satīmā.
No ce labhetha nipakaṃ sahāyaṃ saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ,
Rājāva raṭṭhaṃ vijitaṃ pahāya eko care mātaṅgaraññeva nāgo.
Ekassa caritaṃ seyyo natthi bāle sahāyatā,
Eko care na ca pāpāni kayirā appossukko mātaṅga
Raññeva nāgo’ti.

Atha kho bhagavā ṭhitakova imā gāthā bhāsitvā yena bālakaloṇakāragāmo tenupasaṅkami. Tena kho pana [PTS Page 155] [\q 155/] samayena āyasmā bhagu bālakaloṇakāragāme viharati. Addasā kho āyasmā bhagu bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna āsanaṃ paññāpesi udakañca pādānaṃ5. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Nisajja pāde pakkhālesi. Āyasmāpi kho bhagu bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ bhaguṃ bhagavā etadavoca:

Kacci bhikkhu, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci piṇḍakena na kilamasīti?

--------------------------

1.Kosambīṃ- [PTS] 2.Amaññaṃ-sīmu. 3.Ye taṃ- [PTS]

4.Aṭṭhicchinnā-sīmu,majasaṃ. 5.Pādānaṃ dhovanaṃ-sīmu,majasaṃ

[BJT Page 348] [\x 348/]

Khamanīyaṃ bhagavā, yāpanīyaṃ bhagavā, na cāhaṃ bhante piṇḍakena kilamāmī’ti.

Atha kho bhagavā āyasmantaṃ bhaguṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā yena pācīnavaṃsadāyo tenupasaṅkami.

Tena kho pana samayena āyasmā ca anuruddho āyasmā ca nandiyo āyasmā ca kimbilo1 pācīnavaṃsadāye viharanti. Addasā kho dāyapālo bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna bhagavantaṃ: ’mā mahāsamaṇa etaṃ dāyaṃ pāvisi, santettha tayo kulaputtā attakāmarūpā viharanti, mā tesaṃ aphāsuṃ akāsī’ti. Assosi kho āyasmā anuruddho dāyapālassa bhagavatā saddhiṃ mantayamānassa. Sutvāna dāyapālaṃ etadavoca:

’Mā āvuso dāyapāla, bhagavantaṃ vāresi. Satthā no bhagavā anuppatto’ti.

Atha kho āyasmā anuruddho yenāyasmā ca nandiyo yenāyasmā ca kimbilo tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ca nandiyaṃ āyasmantaṃ ca kimbilaṃ etadavoca: ’abhikkamathāyasmanto, satthā no bhagavā anuppatto’ti. Atha kho āyasmā ca anuruddho āyasmā ca nandiyo āyasmā ca kimbilo bhagavantaṃ paccuggantvā eko bhagavato pattacivaraṃ paṭiggahesi, eko āsanaṃ paññāpesi, eko pādodakaṃ upaṭṭhapesi. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Nisajja pāde pakkhālesi. Tepi kho āyasmanto bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ anuruddhaṃ bhagavā etadavoca:

Kacci vo anurudhā, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci piṇḍakena na kilamathāti?

[PTS Page 156] [\q 156/]

’Khamanīyaṃ bhagavā, yāpanīyaṃ bhagavā. Na ca mayaṃ bhante, piṇḍakena kilamāmā’ti.

Kacci pana vo anuruddhā, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharathāti?

Taggha mayaṃ bhante, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharāmā’ti.

Yathā kathaṃ pana tumhe anuruddhā, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharathā’ti.

Idha mayhaṃ bhante, evaṃ hoti: ’lābhā vata me, suladdhaṃ vata me, yohaṃ evarūpehi sabrahmacārīhi saddhiṃ viharāmī’ti. Tassa mayhaṃ bhante, imesu āyasmantesu mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvī ceva raho ca. Mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvī ceva raho ca. Mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvī ceva raho ca. Tassa mayhaṃ bhante, evaṃ hoti: yannūnāhaṃ sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa vasena vatteyya’nti. So kho ahaṃ bhante, sakaṃ cittaṃ nikkhapitvā imesaṃ yeva āyasmantānaṃ cittassa vasena vattāmi. Nānā hi kho no bhante, kāyā, ekaṃ ca pana maññe cittanti.

-------------------------

1. Kimilo-majasaṃ.

[BJT Page 350] [\x 350/]

Āyasmāpi kho nandiyo ’lābhā vata me, suladdhaṃ vata me, yohaṃ

Evarūpehi sabrahmacārīhi saddhiṃ viharāmī’ti. Tassa mayhaṃ bhante, imesu āyasmantesu mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvī ceva raho ca. Mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvī ceva raho ca. Mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvī ceva raho ca. Tassa mayhaṃ bhante, evaṃ hoti: yannūnāhaṃ sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa vasena vatteyya’nti. So kho ahaṃ bhante, sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃ yeva āyasmantānaṃ cittassa vasena vattāmi. Nānā hi kho no bhante, kāyā, ekaṃ ca pana maññe cittanti.

Āyasmāpi kimbilo bhagavantaṃ etadavoca1. Mayhampi kho bhante, evaṃ hoti: ’lābhā vata me, suladdhaṃ vata me, yohaṃ evarūpehi sabrahmacārīhi saddhiṃ viharāmī’ti tassa mayhaṃ bhante imesu āyasmantesu mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvī veva raho ca. Mettaṃ vavīkammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvī veva raho ca. Tassa mayhaṃ bhante evaṃ hoti: ’yannūnāhaṃ sakaṃ cittaṃ nīkkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa vasena vatteyyanti. So kho ahaṃ bhante sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa vasena vattāmi. Nānā hi kho no bhante kāyā. Ekañca pana maññe cittanti.

Evaṃ kho mayaṃ bhante, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharāmāti.

Sādhu sādhu anuruddhā, ’kacci pana vo anuruddhā, appamattā ātāpino pahitattā viharathā’ti?

[PTS Page 157] [\q 157/]

’Taggha mayaṃ bhante, appamattā ātāpino pahitattā viharāmā’ti.

’Yathā kathaṃ pana tumhe anuruddhā, appamattā ātāpino pahitattā viharathā’ti?

Idha bhante, amhākaṃ yo paṭhamaṃ gāmato piṇḍāya paṭikkamati. So āsanāni paññāpeti, pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhapeti, avakkārapātiṃ upaṭṭhapeti. Yo pacchā gāmato piṇḍāya paṭikkamati, sace hoti bhuttāvaseso, sace ākaṅkhati, bhuñjati. No ce ākaṅkhati appaharite vā chaḍḍeti, appāṇake vā udake opilāpeti. So āsanāni paṭisāmeti, pānīyaṃ paribhojanīyaṃ paṭisāmeti. Avakkārapātiṃ dhovitvā paṭisāmeti, bhattaggaṃ sammajjati. Yo passati pānīyaghaṭaṃ vā paribhojanīyaghaṭaṃ vā vaccaghaṭaṃ vā rittaṃ tucchaṃ. So upaṭṭhapeti. Sacassa hoti avisayhaṃ, hatthavikārena dutiyaṃ āmantetvā hatthavilaṅghakena upaṭṭhapema. Natveva mayaṃ bhante tappaccayā vācaṃ bhindāma. Pañcāhikaṃ kho pana mayaṃ bhante, sabbarattiyaṃ dhammiyā kathāya sannisīdāma. Evaṃ kho mayaṃ bhante, appamattā ātāpino pahitattā viharāmā’ti.

Sādhu sādhu anuruddhā, atthi pana vo anuruddhā, evaṃ appamattānaṃ ātāpīnaṃ pahitattānaṃ viharantānaṃ uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuviharo’ti.

Idha mayaṃ bhante, appamattā ātāpino pahitattā viharantā obhāsañceva sañjānāma dassanañca rūpānaṃ. So kho pana no obhāso na cirasseva antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Tañca nimittaṃ na paṭivijjhamā"ti.

Taṃ kho pana vo anuruddhā, nimittaṃpaṭivijjhitabbaṃ. Ahampi sudaṃ anuruddhā pubbeva sambodhā anabhisambuddho bodhisattova samāno obhāsañceva sañjānāmi dassanañca rūpānaṃ. So kho pana me obhāso [PTS Page 158] [\q 158/] na cirasseva antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā etadahosi: ’ko nukho hetu ko paccayo, yena me obhāso antaradhāyati dassanañca rūpāna’nti. Tassa mayhaṃ anuruddhāyati dassanañca rūpāna’nti. Tassa mayhaṃ anuruddhā etadahosi: ’vicikicchā kho me udapādi. Vicikicchādhi

--------------------------

1. Etadavocuṃ-simū, [PTS]

[BJT Page 352] [\x 352/]

Karaṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi, yathā me puna na vicikicchā uppajjissatīti. So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi dassanañca rūpānaṃ. So kho pana me obhāso na virasseva antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā etadahosi: ’ko nu kho hetu ko paccayo, yena me obhāso antaradhāyāti dassanañca rūpāna’nti. Tassa mayhaṃ anuruddhā etadahosi: ’amanasikāro kho me udapādi. Amanasikārādhikaraṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi. Yathā me puna na vicikicchā uppajjissati. Na amanasikaroti.

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi dassanañca rūpānaṃ. So kho pana me obhāso na cirasseva antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā etadahosi: thīnamiddhaṃ kho me udapādi. Thinamiddhādhikaraṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi [PTS Page 159] [\q 159/] yathā me puna na vicikicchā uppajjissati, na amanasikāro, na thīnamiddhanti.

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi dassanañca rūpānaṃ. So kho pana me obhāso na cirasseva antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: chamhitattaṃ kho me udapādi. Chambhitattādhikaraṇaṃ ca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Seyyathāpi anuruddhā. Puriso addhānamaggapaṭipanno, tassa ubhato passe vadhakā1 uppateyyuṃ2 tassa tato nidānaṃ chambhitattaṃ uppajjeyya. Evameva kho me anuruddhā, chambhitattaṃ udapādi. Chambhitattādhikaraṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi, yathā me puna na vicikicchā uppajjissati na amanasikāro na thīnamiddhaṃ na chambhitattanti.

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi dassanañca rūpānaṃ. So kho pana me obhāso na virasseva antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: ubbillaṃ3 kho me udapādi. Ubbillā4dhikaraṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Seyyathāpi anuruddhā puriso ekaṃ nidhimukhaṃ gavesanto sakideva pañcanidhimukhāni adhigaccheyya. Tassa tato nidānaṃ ubbillaṃ uppajjeyya. Evameva kho anuruddhā ubbillaṃ kho me udapādi. Ubbillādhikaraṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi, yathā me puna na vicikicchā uppajjissati na amanasikāro na thīmiddhaṃ na chambhitattaṃ na ubbillanti.

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi dassanañca rūpānaṃ. So kho pana me obhāso na cirasseva antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: duṭṭhullaṃ kho me udapādi. Duṭṭhullādhikaraṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi, yathā me puna na vicikicchā uppajjissati na amanasikāro na thīnamiddhaṃ na chambhitattaṃ na ubbillaṃ na duṭṭhullanti.

--------------------------

1. Vaddhakā-majasaṃ.. 2. Uppajjeyyuṃ-syā. 3. Uppillaṃ-majasaṃ 4. Uppalla-na-ma.

[BJT Page 354] [\x 354/]

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi dassanañca rūpānaṃ. So kho pana me obhāso na cirasseva antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: accāraddhaviriyaṃ kho me udapādi. Accāraddhaviriyādhikaraṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Seyyathāpi anuruddhā puriso ubhogi hatthehi vaṭṭakaṃ gāḷhaṃ gaṇheyya. So tattheva patameyya1. Evameva kho anuruddhā, accāraddhaviriyaṃ kho me udapādi. Accāraddhaviriyādhikaraṇañca pana me rūpānaṃ samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi yathā me puna na vicikicchā uppajjissati na amanasikāro na thīnamiddhaṃ na chambhitattaṃ, na ubbillaṃ, na duṭṭhullaṃ, na accāraddhaviriyanti.

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi dassanañca rūpānaṃ. So kho pana me obhāso na cirasseva antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: atilīnaviriyaṃ kho me [PTS Page 160] [\q 160/] udapādi. Atilīnaviriyādhikaraṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Seyyathāpi anuruddhā puriso vaṭṭakaṃ sithilaṃ gaṇheyya. So tattha hatthato uppateyya. Evameva kho me anuruddhā, atilīnaviriyaṃ udapādi. Atilīnaviriyādhikaraṇañca pana me rūpānaṃ samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi yathā me puna na vicikicchā uppajjissati na amanasikāro na thīnamiddhaṃ na chambhitattaṃ na ubbillaṃ na duṭṭhullaṃ na accāraddhaviriyaṃ na atilīnaviriyanti.

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi dassanañca rūpānaṃ. So kho pana me obhāso na cirasseva antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi:’abhijappā kho me udapādi. Abhijappādhikaraṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Seyyathāpi anuruddhā, puriso ubhogi hatthehi vaṭṭakaṃ gāḷhaṃ gaṇheyya. So tatteva patameyya1. Evameva kho anuruddhā, abhijappāviriyaṃ udapādi. Abhijappādhikaraṇañca pana me rūpānaṃ samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi yathā me puna na vicikicchā uppajjissati na amanasikāro na thīnamiddhaṃ na chambhitattaṃ na ubbillaṃ na duṭṭhullaṃ na accāraddhaviriyaṃ na atilīnaviriyaṃ, na abhijappāti.

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi dassanañca rūpānaṃ. So kho pana me obhāso na cirasseva antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: nānattasaññā kho me udapādi. Nānattasaññādhikaraṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi yathā me puna na vicikicchā uppajjissati na amanasikāro, na thīnamiddhaṃ, na chambhitattaṃ, na ubbillaṃ, na duṭṭhullaṃ, na accāraddhaviriyaṃ, na atilīnaviriyaṃ, na abhijappā, na nānattasaññā’ti.

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi dassanañca rūpānaṃ, so kho pana me obhāso na cirasseva antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: ’ko nu kho hetu, ko paccayo yena me obhāso antaradhāyati dassanañca rūpāna’nti. Tassa mayhaṃ anuruddhā etadahosi: ’atinijjhāyitattaṃ kho me rūpānaṃ udapādi. Atinijjhāyitattādhikaraṇañca pana me rūpānaṃ samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ, sohaṃ tathā karissāmi, yathā me puna na vicikicchā uppajjissati na amanasikāro na thīnamiddhaṃ na chambhitattaṃ na ubbillaṃ na duṭṭhullaṃ na accāraddhaviriyaṃ na atilīnaviriyaṃ na abhijappā na nānattasaññā na atinijjhāyitattaṃ rūpānanti.

-------------------------

1. Matameyya-sīmu.

[BJT Page 356] [\x 356/]

So kho ahaṃ anuruddhā, vicikicchā cittassa upakkilesoti iti viditvā vicikicchaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahiṃ. Amanasikāro cittassa upakkilesoti iti viditvā amanasikāraṃ cittassa upakkilesaṃ pajahiṃ. Thīnamiddhaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā thīnamiddhaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahiṃ. Chambhitattaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā chambhitattaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahiṃ. Ubbillaṃ1 cittassa upakkilesoti iti viditvā ubbillaṃ1 cittassa upakkilesaṃ pajahiṃ. Duṭṭhullaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā duṭṭhullaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahiṃ. Accāraddhaviriyaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā accāraddhaviriyaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahiṃ. Atilīnaviriyaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā atilīnaviriyaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahiṃ. Abhijappā cittassa upakkilesoti iti viditvā abhijappaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahiṃ. Nānattasaññaṃ cittassa upakkilosoti iti viditvā nānattasaññaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahiṃ. Atinijjhāyitattaṃ rūpānaṃ cittassa [PTS Page 161] [\q 161/] upakkilesoti iti viditvā atinijjhāyitattaṃ rūpānaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahiṃ.

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsampi hi kho sañjānāmi, na ca rūpāni passāmi. Rūpāni hi kho passāmi, na ca obhāsaṃ sañjānāmi. Kevalampi rattiṃ kevalampi divasaṃ2 kevalampi rattindivanti. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: ko nu kho hetu, ko paccayo, sohaṃ3 obhāsampi kho sañjānāmi. Na ca rūpāni passāmi. Rūpāni hi kho tasmiṃ samaye passāmi. Na ca obhāsaṃ sañjānāmi. Kevalampi rattiṃ kevalampi divasaṃ kevalampi rattindivanti. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: yasmiṃ hi kho ahaṃ samaye rūpanimittaṃ amanasikaritvā obhāsanimittaṃ manasikaromi. Obhāsaṃ hi kho tasmiṃ samaye sañjānāmi na ca rūpāni passāmi. Yasmiṃ panāhaṃ samaye obhāsanimittaṃ amanasi karitvā rūpanimittaṃ manasi karomi. Rūpāni hi kho tasmiṃ hi samaye passāmi. Na ca obhāsaṃ sañjānāmi. Kevalampi rattiṃ kevalampi divasaṃ kevalampi rattindivanti

So kho ahaṃ anuruddhā appamatto ātāpī pahitatto viharanto parittaṃ ceva obhāsaṃ sañjānāmi. Parittāni ca rūpāni passāmi. Appamānañceva obhāsaṃ sañjānāmi. Appamāṇāni ca rūpāni passāmi, kevalampi rattiṃ kevalampi divasaṃ, kevalampi rattindiva’nti. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: ’ko nu kho hetu, ko paccayo, sohaṃ3 parittaṃ ceva obhāsaṃ sañjānāmi, parittāni ca rūpāni passāmi. Appamāṇañceva obhāsaṃ sañjānāmi, appamāṇi ca rūpāni passāmi. Kevalampi rattiṃ kevalampi divasaṃ kevalampi rattindiva,nti. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: yasmiṃ kho me samaye paritto, samādhi hoti, parittaṃ me tasmiṃ samaye cakkhu hoti. Sohaṃ parittena cakkhunā parittañceva obhāsaṃ sañjānāmi. Parittāni ca rūpāni passāmi. Yasmiṃ pana samaye appamāṇo4 me samādhi hoti. Appamāṇaṃ me tasmiṃ samaye cakkhu hoti. Sohaṃ appamāṇena cakkhunā appamāṇañceva obhāsaṃ sañjānāmi, appamāṇāni ca rūpāni passāmi kevalampi rattiṃ kevalampi divasaṃ kevalampi rattindiva,nti.

------------------------

1. Uppillaṃ-majasaṃ, 2. Divaṃ-majasaṃ, 3. Yvāhaṃ-majasaṃ, 4. Apparitto- [PTS]

[BJT Page 358] [\x 358/]

Yato kho [PTS Page 162] [\q 162/] me anuruddhā, vicikicchā cittassa upakkilesoti iti viditvā vicikicchā cittassa upakkileso pahīno ahosi. Amanasikāro cittassa upakkilesoti iti viditvā amanasikāro cittassa upakkileso pahīno ahosi. Thīnamiddhaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā thīnamiddhaṃ cittassa upakkileso pahīno ahosi. Chambhitattaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā chambhitattaṃ cittassa upakkileso pahīno ahosi. Ubbillaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā ubbillaṃ cittassa upakkileso pahīno ahosi. Duṭṭhullaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā duṭṭhullaṃ cittassa upakkileso pahīno ahosi. Accāraddhaviriyaṃ cittassa upakkilosoti iti viditvā accāraddhaviriyaṃ cittassa upakkileso pahīno ahosi. Atilīnaviriyaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā atilīnaviriyaṃ cittassa upakkileso pahīno ahosi. Abhijappā cittassa upakkilesoti iti viditvā abhijappā cittassa upakkileso pahīno ahosi. Nānattasaññā cittassa upakkilesoti iti viditvā nānattasaññā cittassa upakkileso pahīno ahosi. Atinijjhāyitattaṃ rūpānaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā atinijjhāyitattaṃ rūpānaṃ cittassa upakkileso pahīno ahosi. Tassa mayhaṃ anuruddhā etadahosi. Ye kho me cittassa upakkilesā, te me pahīnā handadānāhaṃ tividhena samādhiṃ bhāvemī’ti. So kho ahaṃ anuruddhā savitakkampi savicāraṃ samādhiṃ bhāvesiṃ. Avitakkampi vicāramattaṃ samādhiṃ bhāvesiṃ. Avitakkampi avicāraṃ samādhiṃ bhāvesiṃ. Sappītikampi samādhiṃ bhāvesiṃ. Nippītikampi samādhiṃ bhāvesiṃ. Sātasahagatampi samādhiṃ bhāvesiṃ. Upekkhāsahagatampi samādhiṃ bhāvesiṃ. Yato kho me anuruddhā, savitakkopi savicāro samādhi bhāvito ahosi, avitakkopi vicāramanto samādhi bhāvito ahosi, avitakkopi avicāro samādhi bhāvito ahosi, sappītikopi samādhi bhāvito ahosi. Nippītikopi samādhi bhāvito ahosi, sātasahagatopi samādhi bhāvito ahosi. Upekkhāsahagatopi samādhi bhāvito ahosi. ¥āṇañca pana me dassanaṃ udapādi: akuppā me ceto vimutti, ayamantimā jāti, natthidāni punabbhavoti.

Idamavoca bhagavā, attamano āyasmā anuruddho bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti. [PTS Page 163] [\q 163/]

Upakkilesasuttaṃ aṭṭhamaṃ