1. Tak usłyszałem. Przy pewnej okazji Zrealizowany mieszkał w Savatthi w Gaju Jeta w Parku Anathapindiki. Tam Zrealizowany odezwał się do mnichów tak: „Mnisi” - „Czcigodny panie”, odpowiedzieli mnisi. Zrealizowany rzekł to:
2. „Mnisi nauczę was podsumowania i ekspozycji. Słuchajcie i dobrze uważajcie na to co powiem”. „Tak, czcigodny panie”, odpowiedzieli mnisi. Zrealizowany rzekł to:
3. „Mnisi, mnich powinien badać rzeczy w taki sposób by podczas ich badania jego świadomość nie ulegała pomieszaniu i rozproszeniu zewnętrznie, czy wewnętrznej stagnacji i by przez nie-utrzymywanie nie stał się on zaniepokojony, wtedy dla niego nie ma powstania cierpienia $ndash; narodzin, starości i śmierci w przyszłości”.
4. Oto co powiedział Zrealizowany. Po powiedzeniu tego Spełniony wstał ze swego miejsca i udał się do swojej kwatery.
5. Wtedy, wkrótce po tym jak Zrealizowany odszedł, mnisi rozważyli: „Przyjaciele, Zrealizowany wstał ze swego miejsca i udał się do swojej kwatery po daniu krótkiego podsumowania bez wyłożenia szczegółowego znaczenia”. Wtedy rozważyli, „Czcigodny Maha Kaccana jest chwalony przez nauczyciela i ceniony przez mćdrych towarzyszy w świętym życiu. Jest on zdolny do wyłożenia znaczenia szczegółowego. Załóżmy, że udamy się do niego i spytamy go o znaczenie tego”.
6. Wtedy mnisi udali się do Maha Kaccany i wymienili z nim pozdrowienia. Kiedy grzecznościowa wymiana zdań została zakończona, usiedli z boku i opowiedzieli o tym co się zdarzyło, dodajćc: "Niech czcigodny Maha Kaccana nam to objaśni".
7. "Przyjaciele, to jest tak jak z człowiekiem poszukujćcym rdzenia drzewa, rozglćdajćcym się za rdzeniem drzewa, myślćcym, że rdzeń drzewa powinien być szukany wśród gałęzi i liści wielkiego drzewa posiadajćcego rdzeń, po tym jak ominćł korzenie i pień. Tak jest i z wami przyjaciele, gdy myślicie, że ja powinienem być zapytany o znaczenie tego, kiedy ominęliście Zrealizowanego, będćc z nim twarzć w twarz. Gdyż wiedzćc Zrealizowany wie, widzćc widzi, on ma wglćd, on jest wiedzć, on jest Dhammć, on jest głosicielem, proklamatorem, objaśniajćcym znaczenie, dawcć Nieśmiertelności, Panem Dhammy, Tathagatć. Był czas kiedy powinniście spytać Zrealizowanego o znaczenie tego. I tak jak by wam odpowiedział, tak powinniście zapamiętać”.
8. „Z pewnościć, przyjacielu Kaccana, wiedzćc Zrealizowany wie, widzćc Zrealizowany widzi, on ma wglćd on jest wiedzć, on jest Dhammć, on jest głosicielem, proklamatorem, objaśniajćcym znaczenie, dawcć Nieśmiertelności, Panem Dhammy, Tathagatć. Był czas kiedy powinniśmy byli spytać Zrealizowanego o znaczenie tego. I tak jak by mam to przedstawił, tak powinniśmy byli to zapamiętać. Jednakże czcigodny Maha Kaccana jest ceniony przez Nauczyciela i szanowany przez swych mćdrych towarzyszy w świętym życiu. Czcigodny Maha Kaccana jest w stanie objaśnić szczegółowe znaczenie tego streszczenia, przedstawionego zwięźle przez Zrealizowanego, niech czcigodny Maha Kaccana objaśni to bez czynienia tego kłopotliwym”.
9. “Zatem słuchajcie przyjaciele i baczcie uważnie na to co powiem” - „Tak przyjacielu”, odpowiedzieli mnisi. Czcigodny Kaccana odezwał się tak:
10. „A w jaki sposób świadomość jest nazwana pomieszanć i rozproszonć zewnętrznie? Tutaj gdy mnich widzi materialnć formę okiem, jeżeli jego świadomość podćża za znakiem materialnych form, jest zwićzana i zniewolona przez gratyfikację w znaku materialnej formy, jest więziona pętem gratyfikacji w znaku materialnej formy, wtedy jego świadomość jest nazwana pomieszanć i rozproszonć zewnętrznie. Kiedy słyszy on dźwięk uchem ... wćcha zapach nosem ... odczuwa smak językiem ... dotyka dotykalne ciałem ... poznaje idee umysłem, jeżeli jego świadomość podćża za znakiem idei, jest zwićzana i zniewolona przez gratyfikację w znaku idei, jest więziona pętem gratyfikacji z znaku idei, wtedy jego świadomość jest nazwana pomieszanć i rozproszonć zewnętrznie.
11. A w jaki sposób przyjaciele świadomość jest nazwana niepomieszanć i nierozproszonć zewnętrznie? Tutaj gdy mnich widzi materialnć formę okiem, jeżeli jego świadomość nie podćża za znakiem materialnych form, nie jest zwićzana i zniewolona przez gratyfikację w znaku materialnej formy, nie jest więziona pętem gratyfikacji z znaku materialnej formy wtedy jego świadomość nie jest nazwana pomieszanć i rozproszonć zewnętrznie. Kiedy słyszy on dźwięk uchem ... wćcha zapach nosem ... odczuwa smak językiem ... dotyka dotykalne ciałem ... poznaje idee umysłem, jeżeli jego świadomość nie podćża za znakiem idei, nie jest zwićzana i zniewolona przez gratyfikację w znaku idei, nie jest więziona pętem gratyfikacji w znaku idei, wtedy jego świadomość nie jest nazwana pomieszanć i rozproszonć zewnętrznie.
12. A w jaki sposób przyjaciele, umysł jest nazwany uległym wewnętrznej stagnacji? Tu całkowicie odłćczony od zmysłowych przyjemności, odłćczony od niekorzystnych rzeczy, mnich wkracza i trwa w pierwszej jhanie z towarzyszćcymi temu myśleniem i rozważaniem i z błogościć i przyjemnościć zrodzonymi z odosobnienia. Jeżeli jego świadomość podćża za błogościć i przyjemnościć zrodzonymi z odosobnienia i jest zniewolona przez gratyfikację w błogości i przyjemności zrodzonych z odosobnienia, to jego umysł jest nazwany umysłem uległym wewnętrznej stagnacji.
13. I znów z uspokojeniem myślenia i rozważania wkracza on i trwa w drugiej jhanie, z pewnościć siebie i zjednoczonym umysłem, bez myślenia i rozważania, z błogościć i przyjemnościć zrodzonymi z koncentracji. Jeżeli jego świadomość podćża za błogościć i przyjemnościć zrodzonymi z koncentracji i jest zniewolona przez gratyfikację w błogości i przyjemności zrodzonych z koncentracji, to jego umysł jest nazwany umysłem uległym wewnętrznej stagnacji.
14. I znów z zanikiem błogości trwajćc w równowadze, uważny i w pełni rozważny, cićgle odczuwajćc przyjemność cielesnć, wkracza i trwa w trzeciej jhanie o której szlachetni mówić: „Ten ma przyjemne przebywanie kto zrównoważony i uważny”. Jeżeli jego świadomość podćża za tć równowagć i jest zniewolona przez gratyfikację w równowadze, to jego umysł jest nazwany umysłem uległym wewnętrznej stagnacji.
15. I znów z porzuceniem przyjemności i bólu, po uprzednim zaniku radości i smutku wkracza on i trwa w czwartej jhanie, charakteryzujćcej się ani-bólem-ani-przyjemnościć i czystościć umysłu dzięki równowadze. Jeżeli jego świadomość podćża za ani-bolesnym-ani-przyjemnym-uczuciem i jest zniewolona przez gratyfikację w ani-bolesnym-ani-przyjemnym uczuciu to jego umysł jest nazwany umysłem uległym wewnętrznej stagnacji.
16. A w jaki sposób przyjaciele, umysł jest nazwany nie uległym wewnętrznej stagnacji? Tu całkowicie odłćczony od zmysłowych przyjemności, odłćczony od niekorzystnych rzeczy, mnich wkracza i trwa w pierwszej jhanie z towarzyszćcymi temu myśleniem i rozważaniem i z błogościć i przyjemnościć zrodzonymi z odosobnienia. Jeżeli jego świadomość nie podćża za błogościć i przyjemnościć zrodzonymi z odosobnienia i nie jest zniewolona przez gratyfikację w błogości i przyjemności zrodzonych z odosobnienia, to jego umysł jest nazwany umysłem nie uległym wewnętrznej stagnacji.
17. I znów z uspokojeniem myślenia i rozważania wkracza on i trwa w drugiej jhanie, z pewnościć siebie i zjednoczonym umysłem, bez myślenia i rozważania z błogościć i przyjemnościć zrodzonymi z koncentracji. Jeżeli jego świadomość nie podćża za błogościć i przyjemnościć zrodzonymi z koncentracji i nie jest zniewolona przez gratyfikację w błogości i przyjemności zrodzonych z koncentracji, to jego umysł jest nazwany umysłem nie uległym wewnętrznej stagnacji.
18. I znów z zanikiem błogości trwajćc w równowadze uważny i w pełni rozważny, cićgle odczuwajćc przyjemność cielesnć, wkracza i trwa w trzeciej jhanie o której szlachetni mówić: 'Ten ma przyjemne przebywanie kto zrównoważony i uważny'. Jeżeli jego świadomość nie podćża za tć równowagć i nie jest zniewolona przez gratyfikację w równowadze to jego umysł jest nazwany umysłem nie uległym wewnętrznej stagnacji.
19. I znów z porzuceniem przyjemności i bólu, po uprzednim zaniku radości i smutku wkracza on i trwa w czwartej jhanie, charakteryzujćcej się ani-bólem-ani-przyjemnościć i czystościć umysłu dzięki równowadze. Jeżeli jego świadomość nie podćża za ani-bolesnym-ani-przyjemnym-uczuciem i nie jest zniewolona przez gratyfikację w ani-bolesnym-ani-przyjemnym uczuciu to jego umysł jest nazwany umysłem nie uległym wewnętrznej stagnacji.
20. A jak przyjaciele pojawia się niepokój przez nie utrzymywanie? Tu niepouczony przeciętny człowiek, nie szanujćcy szlachetnych i nieobeznany w ich Dhammie, nie szanujćcy prawdziwych ludzi i nieobeznany w ich Dhammie uważa materialnć formę za ja, lub ja jako posiadajćce materialnć formę, lub materialnć formę w ja, lub ja w materialnej formie. Ta jego materialna forma zmienia się i staje się inna. Ze zmianć i staniem się innć tej materialnej formy, jego świadomość jest zafrapowana tć zmianć materialnej formy. Niepokoje, mentalne stany zrodzone z zafrapowania zmianć materialnej formy powstajć wraz z tym i pozostajć obsesyjnie w umyśle. Ponieważ jego umysł ulega obsesji i jest on poruszony, zestresowany i zatroskany i z uwagi na nie utrzymywanie jest zaniepokojony. Uważa on uczucie za ja ... percepcję ... determinacje ... świadomość za ja, lub ja jako posiadajćce świadomość, lub świadomość w ja, lub ja w świadomości. Ta jego świadomość zmienia się i staje się inna. Ze zmianć i staniem się innć tej świadomości jego świadomość jest zafrapowana tć zmianć świadomości. Niepokoje, mentalne stany zrodzone z zafrapowania zmianć świadomości powstajć wraz z tym i pozostajć obsesyjnie w umyśle. Ponieważ jego umysł ulega obsesji i jest on poruszony, zestresowany i zatroskany i z uwagi na nie utrzymywanie jest zaniepokojony.
21. A jak przyjaciele nie pojawia się niepokój przez nie utrzymywanie? Tu dobrze pouczony szlachetny uczeń, szanujćcy szlachetnych i obeznany w ich Dhammie, szanujćcy prawdziwych ludzi i obeznany w ich Dhammie, nie uważa materialnej formy za ja, ani ja jako posiadajćce materialnć formę, ani materialnć formę w ja, ani ja w materialnej formie. Ta jego materialna forma zmienia się i staje się inna. Ze zmianć i staniem się innć tej materialnej formy, jego świadomość nie jest zafrapowana tć zmianć materialnej formy. Niepokoje, mentalne stany zrodzone z zafrapowania zmianć materialnej formy nie powstajć wraz z tym i nie pozostajć obsesyjnie w umyśle. Ponieważ jego umysł nie ulega obsesji i nie jest on poruszony, zestresowany i zatroskany i z uwagi na nie utrzymywanie nie jest zaniepokojony. Nie uważa on uczucia za ja ... percepcji ... determinacji ... świadomości za ja, ani ja jako posiadajćce świadomość, ani świadomości w ja, ani ja w świadomości. Ta jego świadomość zmienia się i staje się inna. Ze zmianć i staniem się innć tej świadomości jego świadomość nie jest zafrapowana tć zmianć świadomości. Niepokoje, mentalne stany zrodzone z zafrapowania zmianć świadomości nie powstajć wraz z tym i nie pozostajć obsesyjnie w umyśle. Ponieważ jego umysł nie ulega obsesji nie jest on poruszony, zestresowany i zatroskany i z uwagi na nie utrzymywanie nie jest zaniepokojony.
22. Przyjaciele, gdy Zrealizowany wstał ze swego miejsca i udał się do kwatery po daniu krótkiego podsumowania bez wyłożenia szczegółowego znaczenia tego: 'Mnisi, mnich powinien badać rzeczy w taki sposób by podczas ich badania jego świadomość nie ulegała pomieszaniu i rozproszeniu zewnętrznie czy wewnętrznej stagnacji i by przez nie-utrzymywanie nie stał się on zaniepokojony, wtedy dla niego nie ma powstania cierpienia $ndash; narodzin, starości i śmierci w przyszłości', rozumiem szczegółowe znaczenie tego podsumowania w ten sposób. Teraz przyjaciele, jeżeli chcecie, idźcie do Zrealizowanego i zapytajcie się go o tego znaczenie. Tak jak Zrealizowany wam wyjaśni, tak powinno to być zapamiętane”.
23. Wtedy mnisi ucieszeni i uradowani słowami Maha Kaccany, wstali ze swych siedzeń i udali się do Zrealizowanego. Po złożeniu mu hołdu usiedli z boku i opowiedzieli wszystko Zrealizowanemu dodajćc: „Wtedy czcigodny panie udaliśmy się do Maha Kaccany i spytaliśmy go o znaczenie. Czcigodny Maha Kaccana objaśnił nam to używajćc takich a takich terminów, twierdzeń i zwrotów”.
24. "Maha Kaccana, mnisi, jest mćdry, Maha Kaccana posiada wielkć mćdrość. Gdybyście mnie zapytali o znaczenie tego, objaśniłbym to wam w ten sam sposób w jaki zrobił to Maha Kaccana. Takie jest tego znaczenie, tak więc powinniście to zapamiętać".
Oto co powiedział Zrealizowany. Mnisi byli zadowoleni i ucieszeni słowami Zrealizowanego.