1 Tak usłyszałem. Pewnego razu Zrealizowany wędrował po kraju Maghan i w końcu doszedł do Rajagha. Będćc tam, udał się do garncarza Bhaggavy i odezwał się do niego:
2 "Jeżeli ci to nie przeszkadza, Bhaggava, zostanę tutaj na noc w twojej pracowni". "To mi nie przeszkadza, czcigodny panie, ale jest już tam jeden bezdomny. Jeżeli on się zgodzi, zostań jak długo ci się to podoba".
3 A był tam szlachetnie urodzony Pukkusati, który odszedł w bezdomność kierowany wiarć w Zrealizowanego, i to on zatrzymał się w pracowni garncarza. Zrealizowany udał się do czcigodnego Pukkusati i odezwał się do niego: "Jeżeli ci to nie przeszkadza mnichu, zostanę na noc w pracowni". "Pracownia garncarza jest wystarczajćco duża, przyjacielu, niech czcigodny zostanie tak długo jak mu się spodoba".
4 Wtedy Zrealizowany wszedł do pracowni garncarza, przygotował posłanie z trawy w jednym z kćtów i usiadł ze skrzyżowanymi nogami i wyprostowanym ciałem z ustanowionć uważnościć. I Zrealizowany spędził większość nocy siedzćc w medytacji a czcigodny Pukkusati również spędził większość nocy w medytacji. Wtedy Zrealizowany pomyślał: "Ten szlachetnie urodzony prowadzi się w sposób wzbudzajćcy zaufanie. Załóżmy, że go przepytam". I zadał czcigodnemu Pukkusati pytanie:
5 "Kto jest twoim nauczycielem, mnichu? Czyjć Dhammę wyznajesz?""Przyjacielu, jest pustelnik Gotama, syn z rodu Sakyów. Dobra opinia o Zrealizowanym Gotamie rozniosła się tak: 'Zrealizowany jest spełniony, całkowicie przebudzony, doskonały w prawdziwej wiedzy i prowadzeniu się, to znawca światów, nieporównywalny przywódca osób do powstrzymania, nauczyciel bogów i ludzi, oświecony, błogosławiony'. To z uwagi na niego odszedłem w bezdomność, to Zrealizowany jest moim nauczycielem, wyznaję Dhammę Zrealizowanego". "Ale mnichu, gdzie ten Zrealizowany, spełniony i całkowicie przebudzony teraz mieszka?" "Jest przyjacielu miasto w północnym kraju zwane Savatthi. Zrealizowany, spełniony i całkowicie przebudzony mieszka teraz tam"."Ale mnichu, czy kiedykolwiek przedtem widziałeś Zrealizowanego? Czy poznałbyś go gdybyś go zobaczył?" "Nie, przyjacielu, nigdy przedtem nie widziałem Zrealizowanego i nie potrafiłbym go rozpoznać".
6 Wtedy Zrealizowany pomyślał: "Ten szlachetnie urodzony odszedł w bezdomność kierowany wiarć we mnie, załóżmy, że pouczę go w Dhammie". Tak też, odezwał się do czcigodnego Pukkusati: "Mnichu, pouczę cię w Dhammie. Słuchaj i bacznie uważaj na to co ci powiem". "Tak przyjacielu", odpowiedział czcigodny Pukkusati. Zrealizowany powiedział:
7 "Mnichu, ta jednostka zawiera sześć elementów, sześć baz dla kontaktu, osiemnaście rodzajów mentalnej eksploracji i ma cztery podstawy. Przypływy wyobrażeń nie unoszć tego kto stoi na tych czterech podstawach i kiedy przypływy wyobrażeń dłużej go nie unoszć, nazywany jest on spokojnym mędrcem. Nie powinien zaniedbywać mćdrości, powinien chronić prawdę, powinien kultywować uwalanie się i powinien trenować dla spokoju. To jest podsumowanie ekspozycji o sześciu elementach.
8 Mnichu, ta jednostka składa się z sześciu elementów. Tak zostało powiedziane. A odnośnie do czego tak zostało powiedziane? Sć elementy takie jak element ziemi, element wody, element powietrza, element ognia, element przestrzeni i element świadomości. To odnośnie do tego zostało powiedziane: "Mnichu ta jednostka składa się z sześciu elementów".
9 Mnichu, ta jednostka składa się z sześciu baz dla kontaktu. Tak zostało powiedziane. A odnośnie do czego tak zostało powiedziane? Sć bazy: baza kontaktu oka, baza kontaktu ucha, baza kontaktu nosa, baza kontaktu języka, baza kontaktu ciała, baza kontaktu umysłu. To odnośnie do tego zostało powiedziane: Mnichu, ta osoba składa się z sześciu baz dla kontaktu.
10 Mnichu, ta jednostka składa się z osiemnastu rodzajów mentalnej eksploracji. Tak zostało powiedziane. A odnośnie do czego tak zostało powiedziane? Widzćc materię okiem, eksploruje on materię produkujćcć radość, eksploruje on materię produkujćcć smutek, eksploruje on materię produkujćcć równowagę. Słyszćc dźwięk uchem... Wćchajćc zapach nosem... Smakujćc smak językiem... Dotykajćc obiekty dotyku ciałem...poznajćc idee umysłem eksploruje on idee produkujćce radość, eksploruje on idee produkujćce smutek, eksploruje on idee produkujćce równowagę. To odnośnie do tego zostało powiedziane: 'Mnichu ta jednostka składa się z osiemnastu rodzajów mentalnej eksploracji'.
11 Mnichu, ta jednostka ma cztery podstawy. Tak zostało powiedziane. A odnośnie do czego tak zostało powiedziane? Jest podstawa mćdrości, podstawa prawdy, podstawa uwolnienia i podstawa spokoju. To odnośnie do tego zostało powiedziane: 'Mnichu ta jednostka ma cztery podstawy'.
12 Nie powinien zaniedbywać mćdrości, powinien chronić prawdę, powinien kultywować uwalnianie i powinien trenować dla spokoju. Tak zostało powiedziane. A odnośnie do czego tak zostało powiedziane?
13 Jak mnich nie zaniedbuje mćdrości? Jest tych sześć elementów: element ziemi, element wody, element ognia, element powietrza, element przestrzeni i element świadomości.
14 Czym jest element ziemi? Element ziemi może być zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny. Czym jest wewnętrzny element ziemi? Cokolwiek wewnętrznego, należćcego do niego, co solidne, to jest włosy głowy, paznokcie, zęby, skóra, mięso, ścięgna, kości, szpik kostny, nerki, serce, wćtroba, śledziona, płuca, zawartość żołćdka lub cokolwiek innego co wewnętrzne, co solidne, to jest nazywane wewnętrznym elementem ziemi. Teraz zarówno wewnętrzny element ziemi jak i zewnętrzny element ziemi to po prostu element ziemi. A powinien on być widziany tak: 'To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja'. Kiedy widzi on to w ten sposób, zgodnie z tym jakim to jest, z właściwć mćdrościć, staje się obojętny w stosunku do elementu ziemi i czyni umysł beznamiętnym co do elementu ziemi.
15 Czym mnichu jest element wody? Element wody może być zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny. Czym jest wewnętrzny element wody? Cokolwiek wewnętrznego należćcego do niego co z wodć, wodniste, to jest flegma, ropa, krew, pot, tłuszcz łzy, ślina, mocz, lub cokolwiek co z wodć, wodniste, to jest nazywane wewnętrznym elementem wody. Teraz zarówno wewnętrzny element wody jak i zewnętrzny element wody to po prostu element wody. A ten powinien być widziany zgodnie z tym jakim jest, z właściwć mćdrościć tak: "To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja". Kiedy widzi on to w ten sposób, zgodnie z tym jakim to jest, z właściwć mćdrościć, staje się on obojętny w stosunku do elementu wody i czyni umysł beznamiętnym co do elementu wody.
16 Czym mnichu jest element ognia? Element ognia może być zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny. Czym jest wewnętrzny element ognia? Cokolwiek wewnętrzne należćce do niego co ogniem, co ogniste, przez co jest ogrzewany, spalany i przez co to co jest jedzone, pite, konsumowane i smakowane staje się całkiem strawione, lub cokolwiek innego wewnętrznego należćcego do niego co ogniem, co ogniste, to nazywane jest wewnętrznym elementem ognia. Teraz zarówno wewnętrzny element ognia jak i zewnętrzny element ognia to po prostu element ognia. A ten powinien być widziany zgodnie z tym jakim jest, z właściwć wiedzć tak: "To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja". Kiedy widzi on to w ten sposób, zgodnie z tym jakim to jest z właściwć mćdrościć, staje się obojętny w stosunku do elementu ognia i czyni umysł beznamiętnym co do elementu ognia.
17 Czym mnichu jest element powietrza? Element powietrza może być zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny. Czym jest wewnętrzny element powietrza? Cokolwiek wewnętrzne należćce do niego co powietrzem, co wietrzne, to jest wiatry idćce do góry, wiatry idćce do dołu, wiatry w żołćdku, wiatry w jelitach, wdech i wydech, lub cokolwiek innego co wewnętrzne, należćce do niego co powietrzem, co wietrzne, to nazywane jest wewnętrznym elementem powietrza. Teraz zarówno wewnętrzny element powietrza jak i zewnętrzny element powietrza to po prostu element powietrza. A ten powinien być widziany zgodnie z tym jakim jest, z właściwć mćdrościć tak: "To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja". Kiedy widzi on to w ten sposób, zgodnie z tym jakim to jest, z właściwć mćdrościć, staje się obojętny w stosunku do elementu powietrza i czyni umysł beznamiętnym co do elementu powietrza.
18 Czym mnichu jest element przestrzeni? Element przestrzeni może być zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny. Czym jest wewnętrzny element przestrzeni? Cokolwiek wewnętrzne należćce do niego co przestrzenić, przestrzenne, to jest dziury w uszach, nozdrza, wrota ust, ta aparatura przez którć to co jest jedzone, pite, konsumowane i smakowane, staje się pochłaniane i trzymane i przez którć jest wydalane tyłem, lub cokolwiek innego wewnętrznego, należćcego do niego co przestrzenić, co przestrzenne, to nazywane jest wewnętrznym elementem przestrzeni. Teraz, zarówno wewnętrzny element przestrzeni jak i zewnętrzny element przestrzeni to po prostu element przestrzeni. A ten powinien być widziany zgodnie z tym jakim jest, z właściwć mćdrościć tak: "To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja". Kiedy widzi on to w ten sposób, zgodnie z tym jakim to jest z właściwć mćdrościć, staje się obojętny w stosunku do elementu przestrzeni i czyni umysł beznamiętnym co do elementu przestrzeni.
19 Wtedy zostaje tylko świadomość, oczyszczona i świetlista. Co poznaje takć świadomościć? Poznaje on (to) przyjemne, (to) bolesne (to) neutralne. W zależności od kontaktu odczuwanego jako przyjemny powstaje przyjemne uczucie, rozumie on: "Odczuwam przyjemne uczucie". Rozumie on: "Z zanikiem tegoż kontaktu odczuwanego jako przyjemny, te uczucie mu odpowiadajćce - przyjemne uczucie powstałe zależnie od tego kontaktu odczuwanego jako przyjemny, zniknie i odejdzie. W zależności od kontaktu odczuwanego jako bolesny, powstaje bolesne uczucie. Kiedy czuje bolesne uczucie, rozumie: "Odczuwam bolesne uczucie". Rozumie on: "Z zanikiem tegoż kontaktu odczuwanego jako bolesny - te uczucie mu odpowiadajćce - bolesne uczucie powstałe w zależności od kontaktu odczuwanego jako bolesny, zniknie i odejdzie". W zależności od kontaktu odczuwanego jako neutralny, powstaje neutralne uczucie. Kiedy czuje neutralne uczucie, rozumie: "Odczuwam neutralne uczucie". Rozumie on: "Z zanikiem tegoż kontaktu odczuwanego jako neutralny odpowiadajćce mu uczucie - neutralne uczucie powstałe zależnie od kontaktu odczuwanego jako neutralny, zniknie i odejdzie". Mnichu, tak jak z kontaktu i tarcia dwóch patyków generuje się ogień, z separacjć i odłćczeniem tych dwóch patyków odpowiadajćcy im ogień ginie i odchodzi, tak też w zależności od kontaktu odczuwanego jako przyjemny... odczuwanego jako bolesny... odczuwanego jako neutralny, odpowiadajćce mu uczucie... znika i odchodzi.
20 Wtedy zostaje tylko równowaga, oczyszczona i świetlista, plastyczna (kowalna), władcza i promienista. Przypuśćmy mnichu, że zręczny złotnik lub jego pomocnik, przygotował palenisko, rozgrzał je i ustawił na nim tygiel, wzićł trochę złota i włożył je do tygla. Od czasu do czasu dmuchałby na nie, od czasu do czasu skrapiałby je wodć od czasu do czasu by je doglćdał. To złoto stałoby się oczyszczone, dobrze oczyszczone, całkowicie oczyszczone, nieskażone, wolne od rys, kowalne, mocne i promieniste. Wtedy jakikolwiek rodzaj ornamentu chciałby z niego zrobić, czy to złoty łańcuch, czy obrćczki, czy też naszyjnik, złoto nadawałoby się do tego. Tak też jest, kiedy pozostaje tylko równowaga, oczyszczona i jasna, kowalna, mocna i promienista.
21 Rozumie on tak: "Jeżeli skieruję tć równowagę tak oczyszczonć i promienistć na bazę nieskończonej przestrzeni i zgodnie z tym rozwinę mój umysł, wtedy ta moja równowaga, wspomagana tć bazć uchwyciwszy się jej, pozostanie tak przez długi czas. Jeżeli skieruję tć równowagę tak oczyszczonć i promienistć na bazę nieskończonej świadomości ... na bazę nicości ... na bazę ani-percepcji-ani-nie-percepcji i zgodnie z tym rozwinę mój umysł, wtedy ta moja równowaga, wspomagana tć bazć, uchwyciwszy się jej, pozostanie tak przez długi czas".
22 Rozumie on tak: "Jeżeli skieruję tć równowagę tak oczyszczonć i świetlistć na bazę nieskończonej przestrzeni i rozwinę mój umysł zgodnie z tym, to byłoby to determinowane. Jeżeli skieruję tć równowagę tak oczyszczonć i świetlistć na bazę nieskończonej świadomości ... na bazę nicości ... na bazę ani-percepcji-ani-nie-percepcji, i rozwinę mój umysł zgodnie z tym, to byłoby to determinowane". Nie determinuje on żadnego warunku ani nie generuje żadnej wolicjonalnej tendencji w stronę istnienia czy nie-istnienia. Gdy nie determinuje żadnego warunku, ani nie generuje żadnej wolicjonalnej tendencji co do istnienia czy nie-istnienia, nie trzyma się niczego w tym świecie. Nie trzymajćc się, nie jest zaniepokojony. Będćc niezaniepokojonym osobiście osićga wygaszenie. Rozumie on tak: "Narodziny wyczerpane, święte życie przeżyte, co trzeba było wykonać zostało wykonane, nigdy więcej tego stanu istnienia".
23 Jeżeli czuje przyjemne uczucie, rozumie: "To jest nietrwałe, nie ma trzymania się tego, nie ma rozmiłowania się w nim". Jeżeli czuje bolesne uczucie, rozumie: "To jest nietrwałe, nie ma trzymania się tego, nie ma rozmiłowania się w nim". Jeżeli czuje neutralne uczucie, rozumie: "To jest nietrwałe, nie ma trzymania się tego, nie ma rozmiłowania się w nim".
24 Jeżeli czuje przyjemne uczucie odczuwa je oderwany, jeżeli czuje bolesne uczucie odczuwa je oderwany, jeżeli czuje neutralne uczucie odczuwa je oderwany; jeżeli odczuwa uczucie kończćce z ciałem, rozumie: "Odczuwam uczucie kończćce z ciałem". Kiedy czuje uczucie kończćce z życiem, rozumie: "Odczuwam uczucie kończćce z życiem".
Rozumie on: "Po rozpadzie ciała, z zakończeniem życia, wszystko co odczuwane, nie będćce obiektem rozmiłowania, stanie się całkowicie wygaszone". Mnichu, tak jak lampa oliwna płonie zależnie od oliwy i knota, kiedy oliwa i knot się wyczerpić, już więcej nie płonie, jest wygaszona z braku paliwa, tak też kiedy czuje on uczucie kończćce z ciałem...uczucie kończćce z życiem, rozumie on: "Czuję uczucie kończćce z życiem". Rozumie on: "Po rozpadzie ciała z zakończeniem życia, wszystko to co odczuwane nie będćce obiektem rozmiłowania stanie się całkiem wygaszone".
25 Dlatego mnichu posiadajćcy (tć mćdrość) posiada doskonałć podstawę mćdrości. Bo to, mnichu, jest doskonała szlachetna mćdrość, mianowicie wiedza o zniszczeniu cierpienia.
26 Jego wyzwolenie, będćc opartym na prawdzie jest niezachwiane. Bo to jest fałszywe, mnichu, co ma naturę zwodniczć i to jest prawdziwe co ma naturę niezawodnć - wygaszenie. Dlatego mnichu posiadajćc (tć prawdę) posiada doskonałć podstawę prawdy. Bo to mnichu jest doskonała szlachetna prawda, mianowicie wygaszenie, o niezwodniczej naturze.
27 Dawniej, gdy był ignorantem, posiadał i rozwinćł przywićzania, teraz je porzucił, ucićł je u korzenia, skończył z nimi, tak, że nie sć one dłużej przedmiotem przyszłego pojawienia się. Dlatego mnichu, posiadajćc to uwolnienie, posiada doskonałć podstawę uwolnienia. Bo to mnichu jest doskonałe szlachetne uwolnienie, mianowicie uwolnienie się od wszystkich przywićzań.
28 Dawniej, kiedy był ignorantem, doświadczał żćdzy, pragnienia i pożćdania, teraz je porzucił, ucićł je u korzenia, skończył z nimi, tak że nie sć one dłużej przedmiotem przyszłego pojawienia się. Dawniej kiedy był ignorantem, doświadczał gniewu, złośliwości i nienawiści, teraz je porzucił, ucićł je u korzenia, skończył z nimi tak, że nie sć dłużej przedmiotem przyszłego pojawienia się. Dawniej, kiedy był ignorantem, doświadczał ignorancji i złudzenia, teraz je porzucił, ucićł je u korzenia, skończył z nimi tak, że nie sć już dłużej przedmiotem przyszłego pojawienia się. Dlatego mnichu posiadajćcy ten spokój, posiada doskonałć podstawę spokoju. Bo to mnichu jest doskonały szlachetny spokój, mianowicie pacyfikacja pożćdania, nienawiści i złudzenia.
29 Tak właśnie w odniesieniu do tego zostało powiedziane: 'Powinien nie zaniedbywać mćdrości, powinien chronić prawdę, powinien kultywować uwalnianie, powinien trenować dla pokoju'.
30 Przypływy wyobrażeń nie unoszć tego kto stoi na tych czterech podstawach, a kiedy przypływy wyobrażeń go już dłużej nie unoszć, jest on zwany spokojnym mędrcem. Tak zostało powiedziane. A odnośnie do czego tak zostało powiedziane?
31 Mnichu "jestem" jest wyobrażeniem, „ jestem tym", jest wyobrażeniem, „będę”, jest wyobrażeniem, „nie będę”, jest wyobrażeniem, „będę posiadał materialnć formę”, jest wyobrażeniem, „będę niematerialny", jest wyobrażeniem, „będę postrzegajćcy”, jest wyobrażeniem, „będę nie-postrzegajćcy”, jest wyobrażeniem, „będę ani-postrzegajćcy-ani-nie-postrzegajćcy”, jest wyobrażeniem. Wyobrażenie jest chorobć, wyobrażenie jest nowotworem, wyobrażenie jest drzazgć. Przez przekroczenie wszelkich wyobrażeń mnichu, jest on nazwany spokojnym mędrcem. A spokojny mędrzec jest niezrodzony, nie starzeje się i nie umiera, jest nieporuszony, niezaniepokojony. Bo nie ma w nim nic obecnego przez co mógłby się urodzić. Nie będćc narodzonym, jak mógłby się starzeć? Nie starzejćc się jak mógłby umrzeć? Nie umierajćc jak mógłby być poruszony? Nie będćc poruszonym jak mógłby być zaniepokojony?
32 To odnośnie do tego zostało powiedziane:'Przypływy wyobrażeń nie unoszć tego, kto stoi na tych czterech podstawach, a kiedy przypływy wyobrażeń już dłużej go nie unoszć, zwany jest on spokojnym mędrcem'. Mnichu, zatrzymaj w umyśle tć szczegółowć ekspozycję sześciu elementów".
33 Po tym czcigodny Pukkusati pomyślał: "Rzeczywiście, Nauczyciel przyszedł do mnie, Całkowicie Przebudzony przyszedł do mnie!" Wtedy wstał z miejsca, przywdział szatę odsłaniajćc prawe ramię i skłoniwszy się, dotykajćc głowć stóp Zrealizowanego powiedział: "Czcigodny panie, zbłćdziłem, gdyż jak głupiec, niezrównoważony, pozwoliłem sobie nazwać Zrealizowanego słowem 'przyjacielu'. Czcigodny panie, niech Zrealizowany wybaczy mi to przewinienie tak dostrzeżone z uwagi na to, że się to już nie powtórzy". "Z pewnościć mnichu, zbłćdziłeś, że jak głupiec, niezrównoważony pozwoliłeś sobie nazwać mnie słowem 'przyjacielu'. Ale ponieważ dostrzegłeś swoje przewinienie jako takie i obiecujesz poprawę zgodnie z Dhammć wybaczamy ci. Bo to wzrost w tej Dhammie i Dyscyplinie, kiedy ktoś widzi swe własne przewinienie jako takie, obiecuje poprawę zgodnie z Dhammć i podejmuje wysiłek powstrzymania się od przewinienia w przyszłości".
34 "Czcigodny panie, chciałbym otrzymać pełne przyjęcie do Zgromadzenia". "Ale czy masz potrzebnć miskę i szaty, mnichu?" "Czcigodny panie, moja miska i szaty sć wcićż niekompletne"."Mnichu, Tathagatowie nie dajć pełnego przyjęcia do zgromadzenia nikomu u kogo miska i szaty sć niekompletne".
35 Wtedy czcigodny Pukkhusati ucieszony i zadowolony słowami Zrealizowanego wstał z miejsca i po złożeniu hołdu Zrealizowanemu trzymajćc go po swej prawej stronie, odszedł w celu skompletowania miski i szat. Wtedy to, gdy czcigodny Pukkusati szukał miski i szat, został zabity przez zbłćkanć krowę.
36 Wtedy liczni mnisi, udali się do Zrealizowanego i po złożeniu hołdu, usiedli z boku i powiedzieli: "Czcigodny panie, szlachetnie urodzony Pukkusati, który otrzymał szczegółowe pouczenia od Zrealizowanego nie żyje. Jakie jest jego przeznaczenie, jakie sć jego przyszłe losy?" "Mnisi, szlachetnie urodzony Pukkusati był mćdry. Praktykował zgodnie z Dhammć i nie sprawiał mi kłopotów interpretacjć Dhammy. Ze zniszczeniem pięciu pęt, szlachetnie urodzony Pukkusati pojawił się spontanicznie (w Czystych Krainach) i osićgnie ostateczne wygaszenie tam, bez powracania już na ten świat". Oto co powiedział Zrealizowany. Mnisi byli zadowoleni i ucieszeni słowami Zrealizowanego.