[CPD Classification 2.5.10]
[PTS Vol J - 3] [\z J /] [\f III /]
[PTS Page 001] [\q 1/]
[BJT Vol J - 1] [\z J /] [\w I /]
[BJT Page 162] [\x 162/]
Suttantapiṭake - khuddakanikāye
Jātakapāḷi
(Paṭhamo bhāgo)
Namo tassa bhagavato arahato sammā sambuddhassa.
Catukkanipāto
1. Vivaravaggo
[PTS Page 003] [\q 3/]
508. Vivaratha 1- imāsaṃ dvāraṃ
nagaraṃ pavisituṃ mayā,
Aruṇarājassa sihena susiṭṭhena
surakkhitaṃ nandisenena. 2-
[PTS Page 006] [\q 6/]
509. Jayo kaliṅgānaṃ asayhasāhinaṃ
Parājayo anayo assakānaṃ,
Icceva te bhāsitaṃ brahmacāri
Na ujajubhūtā vitathaṃ bhaṇanti
[PTS Page 007] [\q 7/]
510. Devā musāvādamupātivattā
Saccaṃ 3- dhanaṃ paramaṃ tesu
sakka,
Taṃ te musāhāsitaṃ
devarāja
Kiṃ vāpaṭicca maghavā
mahinda.
511. Nanu te sutaṃ burāhmaṇa
bhaññamāne
Dvo na issanti purisaparakkamassa,
Damo samādhi manaso adejjho 4-
Avyaggatā nikkhamanañca kāle,
Daḷhañca viriyaṃ purisaparakkamo
ca
Teneva āsi vijayo assakānanti.
1. Cullakāliṅgajātakaṃ.
[PTS Page 012] [\q 12/]
512. Adeyyesu dadaṃ dānaṃ
deyyesu nappavecchati. 5-
Āpāsu 6- vyasanaṃ patto sahāyaṃ
nādhigacchati.
513. Nādeyyesu dadaṃ dānaṃ
deyyesu yo pavecchati,
Āpāsu vyasanaṃ patto sahāyamadhigacchati.
1. Civaratha imāsaṃ davāraṃ
nagaraṃ pavisantu aruṇarājassa, sihenasusanethana -
surakkhiṃ nandi senena, syā civaratha imāsaṃ vāraṃ
nagarantaṃ pavisituṃ - machasaṃ.
2. Susiṭṭhena - nandisenena -
machasaṃ
3. Saccaṃ tatha; pemakaraṃnu sakka
- machasaṃ saccaṃ tataṃ paramaṃ karannu sakka - syā
4. Ahejjo - machasaṃ 5. Na pavecchati
- machasaṃ 6. Āvāsu byasanaṃ - machasaṃ.
[BJT Page 164. [\x 164/]
]
514. Saññogasambhogavisesadassanaṃ.
Anariyadhammesu saṭhesu nasasti,
Katañca ariyesu ca añajasesu
ca
Mahapphalaṃ hoti aṇumpi 1- tādisu.
515. Yo pubbe katakalyāṇo akā
loke sudukkaraṃ,
Pacchā kayirā na vā kayārā
accantaṃ pujanāraho’ti.
1. Mahāassārohajātakaṃ.
[PTS Page 014] [\q 14/]
516. Anuttare 2- kāmaguṇe samiddhe
Bhutvāna pubbe vasi 3- ekarājā,
Sodāni dugge narakambhi khitto
Nappajahe vaṇṇabalaṃ purāṇaṃ.
517. Pubbeva khanti ca tapo ca mayhaṃ
Sampatthitā dababasenā 4- ahosi,
Taṃdāni laddhāna kathannu
rājā
Jahe ahaṃ vaṇṇabalaṃ
purāṇaṃ.
518. Sabbaṃ kireva 5- pariniṭṭhitāni
Yasassinaṃ paññavantaṃ
6- visayha,
Yaso ca laddhā purimaṃ 7- uḷāraṃ
Nappajahe vaṇṇabalaṃ purāṇaṃ.
518. Panujja dukkhena sukhaṃ janinda
Sukhena cā dukkhamasayhasāhi,
Ubhayattha santo 8- abhinibbutattā
Sukhe ca dukkhe ca bhavanti tulyā’ti
3. Ekarājajātakaṃ.
[PTS Page 016] [\q 16/]
520. Imāni maṃ daddara tāpayanti
Vācāduruttāni nussaloke,
Maṇḍukabhakkhā udakantasevi
Āsivisaṃ 9- maṃ avisā
sapanti.
1. Aṇumapi tādisu - machasaṃ
2. Anuttaro - machasaṃ 3. Vasi - machasaṃ
4. Dubbhisena - machasaṃ, syā 5.
Sabbākirevaṃ - machasaṃ sabbākireva - syā
6. Paññavataṃ - si 7. Purisa
- machasaṃ tthā - si
9. Āsivasaṃ - machasaṃ.
[BJT Page 166] [\x 166/]
[PTS Page 017] [\q 17/]
521. Sakā raṭṭhā pabbājito 1- aññaṃ janapadaṃ gato, mahantaṃ koṭṭhaṃ kayirātha duruttānaṃ nidhetave.
522. Yattha posaṃ na jānanti jātiyā
vinayena vā,
Na tattha mānaṃ kayirātha
vasamaññātake jane.
523. Videsavāsaṃ vasato jātavedasamenapi,
Khamitabbaṃ sapaññena api
dāsassa tajjitanti.
4. Daddarajātakaṃ.
[PTS Page 019] [\q 19/]
524. Natthi loke raho nāma pāpakammaṃ
pakubbato,
Passanti vanabhūtāni taṃ
bālo maññati 2- raho.
525. Ahaṃ raho na passāmi suññaṃ
vāpi na vijjati,
Yattha aññaṃ na passāmi
asuññaṃ hoti taṃ mayā.
526. Dujjacco ca 3- sujacco ca nando ca pukhavacachako,
Vejjo addhuvasīlo ca te dhammaṃ
jahumatthikā.
527. Brāhmaṇe ca kathaṃ jahe
sabbadhammānapāragu,
Yo dhammamanupāleti dhitimā saccanikkamoti.
5. Sīlavimaṃsajātakaṃ.
[PTS Page 021] [\q 21/]
528. Tiṃ aṇḍakā ime
deva nikkhittā kaṃsamallake,
Upalohitakā vaggu taṃ 4- me akkhāhi
pucchito.
[PTS Page 022] [\q 22/]
529. Yāni pure tvaṃ devi baṇḍu
nantakavāsini,
Ucchaṅgahatthā pacināsi
tassā te koliyaṃ phalaṃ.
530. Uḍḍayhate 5- na ramati bhogā
vippajahanti taṃ,
Tatthevimaṃ paṭinetha yattha kolaṃ
pacissati.
1. Pabbajito - simu. 2. Maññate
- simu. 3. Ajacce ca - simu.
4. Te me tameva - sīmu. 5. Uḍayhate
- machasaṃ sīmu.
[BJT Page 168] [\x 168/]
531. Honti hete mahārāja iddhippattāya
1- nāriyā,
Khama deva sujātāya māssā
2- kujjhi 3- rathesabhāti.
6. Sujātājātakaṃ.
[PTS Page 024] [\q 24/]
532. Acetanaṃ brāhmaṇa asasuṇantaṃ
Jāno ajānantamimaṃ palāsaṃ,
Sukhaseyyaṃ pucchasi kissa hetu.
533. Dūre suto ceva brahā ca rukkho
Dese ṭhito bhūtanivāsarūpo,
Tasmā namassāmi imaṃ palāsaṃ
Ye cetthā bhūtā te ca dhanassa
hetu.
534. So te karissāmi yathānubhāvaṃ.
Kataññutaṃ brāhmaṇa
pekkhamāno,
Kathaṃ hi āgamma sataṃ sakāse
Moghāni 4- te asasu pariphanditāni.
535. Yo tindurukkhassasa paro 5- pilakkhu
Parivārito subbayañño
uḷāro,
Tasseva mulasmiṃ niṭhi nikhāto
Ādāyādo gaccha taṃ
uddhārāhi’ti.
7. Palāsajātakaṃ.
[PTS Page 026] [\q 26/]
536. Akarambhasate kiccaṃ yaṃ khalaṃ
ahuvambhase,
Migarāja nāmo nyatthu api kiñci
labhāmase.
537. Mama lohitabhakkhassa niccaṃ ḷuddāni
kubbato,
Dantantaragato santo taṃ bahuṃ yampi
6- jīvasi.
538. Akataññumakattāraṃ
katassa appatikārakaṃ, 7-
Yasmiṃ kataññutā
natthi niratthi tassa sevanā.
[PTS Page 027] [\q 27/]
539. Yassa 8- sammukhaviṇṇena
9- mittadhammo na labbhati,
Anusuyya 10- manakkosaṃ saṇikaṃ
tambhā apakkame’ti.
8. Javasakuṇajātakaṃ.
1. Iḍipattāya, iḍippattāya
- si machasaṃ 2. Māsu - machasaṃ
3. Kujjha - machasaṃ 4. Moghā -
syā
5. Puro milakakhu - machasaṃ paro pilakkho-
syā 6. Yambhi - si
7. Paṭikāraka - machasaṃ
appaṭikārakaṃ - syā kārassappaṭikārakaṃ
- si
8. Yattha - syā 9. Samukha - machasaṃ
10. Anussuya - machasaṃ.
[PTS Page 028] [\q 28/]
[BJT Page 170] [\x 170/]
540. Sabbamidaṃ 1- carimavataṃ ubho
dhammaṃ na passare,
Ubho sakatiyā cutā yovāyaṃ
sajjhāpayati. 2-
Yo ca dhammaṃ adhiyati.
[PTS Page 029] [\q 29/]
541. Sālina bhojanaṃ 3- bhuñeja
suciṃ maṃsupasevanaṃ,
Tasmā etaṃ na sevāmi dhammaṃ
isihi sevitaṃ.
542. Paribbaja mahā loko 4- pavantaññepi
pāṇino,
Mā 5- taṃ adhammo ācarito
asmā kumbhamivābhidā.
543. Dhiratthu taṃ yasalābhaṃ
dhanalāhañca brāhmaṇa,
Yā vutti vinipātena adhammacaraṇena
vā’ti.
9. Chavakajātakaṃ. 6-
[PTS Page 032] [\q 32/]
544. Sasamuddapariyāyaṃ mahiṃ
sāgarakuṇḍalaṃ
Na icche sahanindāya evaṃ sayha
vijānahi.
545. Dhiratthu taṃ yasalābhaṃ
dhanalāhañca brāhmaṇa,
Yā vutti vinipātena adhammacaraṇena
vā.
546. Api ce pattamādāya anāgāro
7- paribbaje,
Sāyeva 8- jivikā seyyo yā
cādhammena phasanā.
547. Api ce pattamādāya anāgāro
paribbaje,
Aññaṃ abhiṃsayaṃ
loke api rajjena taṃ varanti. 10. Sayhajātakaṃ.
Civaravaggo 9- paṭhamo.
Tassuddānaṃ:
Vivarañca adeyyasamiddhavaraṃ
Atha daddarapāpamahātiraho,
Atha kolipalāsamarañca kara
Carimaṃ sasamuddavarena dasa.
1. Sampadamidaṃ carimaṃ kataṃ
sabbaṃ idañca marikataṃ - syā
2. Manatachijhāyati - yova mantaṃ
adhiyati - sīmu machasaṃ mattejjhāpeti - yova mantaṃ
adhiyati- syā
3. Odanaṃ - machasaṃ syā 4.
Buhme - machasaṃ 5. Mātvaṃ adhammo ācarito mātvaṃ
adhammācarite mā tvaṃ adhammā acari-si syā
6. Chavajatatakaṃ - syā 7. Anagāro
- machasaṃ 8. Sā eva - simu 9. Kaliṅgavaggo - machasaṃ.
[BJT Page 172] [\x 172/]
2. Pucimandavaggo
[PTS Page 034] [\q 34/]
548. Uṭṭhehi cora kiṃ sesi
ko attho supinena te,
Mā taṃ gahesuṃ 1- rājāno
gāme kibbiyakārakaṃ.
549. Yannu coraṃ gahessanti gāme
nibbisakārakaṃ,
Kiṃ tattha pucimandassa vane jātassa
tiṭṭhato.
550. Na tvaṃ assattha jānāsi
mama corassa cantaraṃ,
Coraṃ gahetvā rājāno
gāme kibbisakārakaṃ
Appenti nimbasulasmiṃ tasmiṃ me saṅkate
mano.
[PTS Page 035] [\q 35/]
551. Saṅkeyya saṅkitabbāni
rakkheyyānāgataṃ bhayaṃ,
Anāgatabhayā dhīro ubho
loke avekkhatī’ti.
1. Pucimandajātakaṃ.
[PTS Page 038] [\q 38/]
552. Api kassapamandiyā yuvā
sapati hanhi vā,
Sabbannaṃ khamate dhīro paṇḍito
taṃ titikkhati.
553. Sacepi santo vivadanti khippaṃ sandhīyare
puna,
Bālā pattāva bhijjanti
na te samathamajjhagu.
554. Ete bhuyyo samāyanti sandhi tesaṃ
na jirati,
Yo cādhipannaṃ jānāti
yo ca jānāti desanaṃ.
555. Eso hi uttaritaro hāravāho
dhurandharo,
Yo paresādhipannānaṃ sayaṃ
sandhātumarahatī’ti.
2. Kassapamandiyajātakaṃ.
[PTS Page 042] [\q 42/]
556. Yo te hatthe ca pāde ca kaṇṇanāsañca
chedayi,
Tassa kujjha mahāvīra mā
raṭṭhaṃ vinassā idaṃ.
557. Yo me hatthe ca pāde ca kaṇṇanāsañca
chedayi,
Ciraṃ jivatu so rājā na
hi kujjhanti mādisā.
[PTS Page 043] [\q 43/]
558. Ahu atitamaddhānaṃ 2- samaṇo
khattidipano,
Taṃ khantiyāyeva ṭhitaṃ
kāsirājā achedayi.
1. Maṃ gaṇehayayu gahesuṃ - syā 2. Atikamaddhāne - sīmu. Machasaṃ syā.
[BJT Page 174] [\x 174/]
559. Tassa kammasasa pharusassa vipāko
kaṭuko ahu,
Yaṃ kāsirājā vedesi
nirayambhi samappito’ti.
3. Khantivādijātakaṃ.
[PTS Page 047] [\q 47/]
560. Dujjīvitaṃ ajivimbha ye sante
na dadambase,
Vijjamānesu bhogesu dipaṃ nākambha
attano.
561. Saṭṭhi 1- vassasahassāni
paripuṇṇani sabbaso,
Niraye paccamānānaṃ kadā
anto bhavissati.
562. Natthi anto kuto anto na anto patidissati,
Tadā hi pakataṃ pāpaṃ
mamaṃ 2- tuyhañca mārisā. 3-
563. Sohaṃ 4- nanu ito gantvā yoniṃ
laddhāna mānāsiṃ,
Vadaññu silasampanno kāhāmi
kusalaṃ bahu’nti.
4. Lohakumbhijātakaṃ.
[PTS Page 049] [\q 49/]
564. Pharusā vata te vācā
maṃsaṃ yācanako asi,
Kilomasadisi vācā kilomaṃ
samma dadāmi te.
[PTS Page 050] [\q 50/]
565. Aṅgametaṃ manussānaṃ
hātā loke pavuccati,
Aṅgassa sadisi vācā aṅgaṃ
samma dadāmi te.
566. Tātāti putto vadamāno
kampeti bhadayaṃ pitu,
Hadayassa sadisi vācā hadayaṃ
samma dadāmi te.
567. Yassa gāme sakhā natthi yathāraññaṃ
tatheva taṃ,
Sabbassa sadidi vācā sabbaṃ
samma dadāmi te’ti.
5. Māṃsajātakaṃ.
[PTS Page 053] [\q 53/]
568. Satta me rohitā macchā udakā
thalamubbhatā,
Idaṃ brāhmaṇa me atthi etaṃ
bhutvā vane vasa.
[PTS Page 054] [\q 54/]
569. Dussa me khettapālassa rattihattaṃ
5- apāhataṃ,
Maṃsasulā ca dve godhā ekañca
dadhivārakaṃ;
Idaṃ brāhmaṇa me atthi etaṃ
bhutvā vane vasa.
1. Saṭṭhiṃ - sīmu.
Siyā 2. Mama - simu machasaṃ, syā 3. Mārisa -
simu syā
4. Sohi - simu. 5. Ratana - sīmu machasaṃ
[BJT Page 176] [\x 176/]
570. Ambapakkodakaṃ sītaṃ
sītacchāyaṃmanoramaṃ.
Idaṃ brahmaṇa me atthi etaṃ
bhutvā vane vasa.
[PTS Page 055] [\q 55/]
571. Na sasassa tilā atthi na muggā
na pi taṇḍulā,
Iminā agginā pakkaṃ mamaṃ
bhutvā vane vasāti.
6. Sasajātakaṃ.
[PTS Page 057] [\q 57/]
572. Matamatameva rodatha
Na hi taṃ rodatha yo marissati,
Sabbeva sarīradhārino
Anupubbena jahanti jīvitaṃ.
573. Devamanussā catuppadā
Pakkhigaṇā uragā 1- ca
bhogino.
Sambhi sarire anissarā
Ramamānāva jahanti jīvitaṃ.
574. Evañcalitaṃ asaṇṭhitaṃ
Sukhasukkhaṃ manujesu apekkhiya,
Kanditaruditaṃ niratthakaṃ
Kiṃ vo sokagaṇāhikirare.
575. Dhuntā 2- soṇḍā
akatā
Khālā 3- surā ayogino,
Dhīraṃ maññanti bāloti
Ye dhammassa akovidāti.
7. Matarodanajātakaṃ.
[PTS Page 062] [\q 62/]
576. Yantaṃ vasantasamaye kaṇaveresu
hānusu,
Sāmaṃ bāhāya piḷesi
sā taṃ ārogyabravi.
[PTS Page 063] [\q 63/]
577. Ambho na kira saddheyyaṃ yaṃ
vāto sabbataṃ vahe,
Pabbatañce vahe vāto sabbampi
yaṭhaviṃ vahe;
Yattha sāmā kālakatā
sā maṃ ārogyamabravi.
578. Na ceva sā kālakatā
na ca sā aññamicchati,
Etabhattā kira sāmā tameva
abhikaṅkhati.
1. Athava - sīmu 2. Dhuttāva - machasaṃ 3. Surāvirā - machasaṃ.
[BJT Page 178] [\x 178/]
579. Asanthukaṃ maṃ cirasanthutena
Nimini sāmā adhuvaṃ dhuvena,
Mayāpi sāmā nimineyya
aññaṃ
Ito ahaṃ durataraṃ gamissanti.
8. Kaṇaverajātakaṃ.
[PTS Page 065] [\q 65/]
580. Susukhaṃ vata jivāmi labhāmi
ceva bhuñjituṃ
Paripanthe ca tiṭṭhāmi
kānu 1- bhante gati mama.
581. Mano ce te na panamati pakkhī pāpassa
kammuno,
Avyāvaṭassa bhadrassa na pāpamupalippati.
582. Ñātako no nisinnoti bahu āgacchate
jano,
Paṭicca kammaṃ phusati tasmiṃ
me saṅkate mano.
[PTS Page 066] [\q 66/]
583. Paṭicca kammaṃ na phusati
mano ce nappadussati,
Appossukkassa bhadrassa na pāpamupalippatī’ti.
9. Tittirajākataṃ.
[PTS Page 069] [\q 69/]
584. Succajaṃ vata naccaji vācāya
adadaṃ giriṃ,
Kimbhi tassaṃ caṃntassa vācā
adada pabbataṃ.
585. Yaṃ hi kayirā taṃ hi vade
yaṃ na kayirā na taṃ vade,
Akarontaṃ bhāsamānaṃ
parijānanti paṇḍitā.
586. Rājaputta namo tyatthu sacce dhamme
ṭhitovasi,
Yasasa te vyasanaṃ patto saccasmiṃ
ramate mano.
[PTS Page 070] [\q 70/]
587. Yā daḷidadī daḷiddassa
aḍḍhā aḍḍhassa kittimā,
Sa bhissa paramā bhariyā sahiraññassa
itthiyoti.
10. Succajajātakaṃ.
Pucimandavaggo dutiyo
Tassuddānaṃ:
Atha corasakassapakhantivaro
Dujjivitatā ca varāpharusā,
Atha sasamatañca vasantasukhaṃ
Succajaṃ vata navacajitā ca dasa.
1. Kāsu machasaṃ kāsu - si.
[BJT Page 180] [\x 180/]
3. Kuṭidusakavaggo
[PTS Page 073] [\q 73/]
588. Manussasseva te sīsaṃ hatthapādā
ca vānara,
Atha kena nu vaṇṇe agāraṃ
te na vijjati.
589. Manussasseva me sīsaṃ hatthapādā
ca siṅgila
Yāhu seṭṭhā manussesu
sā me paññāna vijjati.
590. Anavaṭṭhitacittassa lahucittassa
dubbhino 1-,
Niccaṃ addhuvasilassa suvibhāvo
2- na vijjati.
[PTS Page 074] [\q 74/]
591. So karassu anubhāvaṃ vitivattassu
siliyaṃ.
Sitavātaparittāṇaṃ
karassu kuṭikaṃ kapiti.
1. Kuṭidusakajātakaṃ.
[PTS Page 077] [\q 77/]
592. Daddabhāyati 3- bhaddante yasmiṃ
dese vasāmahaṃ,
Ahampetaṃ na jānāmi kimetaṃ
daddabhāyati.
593. Kheluvaṃ patitaṃ 4- sutvā
daddabhanti 5- saso javi,
Sasassa vacanaṃ sutvā santattā
migavāhini.
594. Appatvā padaviññāṇaṃ
paraghosānusārino,
Pamādaparamā bālā
te honti parapattiyā.
[PTS Page 078] [\q 78/]
595. Ye ca sīlena sampannā paññāyupasame
ratā,
"Ārakā viratā dhīrā
na honti parapattiyāti.
2. Daddabhajākakaṃ. 7-
[PTS Page 080] [\q 80/]
596. Dvayaṃ yāvanako rāja
brahmadatta nigacchati,
Alābhaṃ dhanalābhaṃ
vā evaṃ dhammā hi yācanā.
597. Yācanaṃ rodanaṃ āhu
pañcālānaṃ rathesabha,
Yo yācanaṃ paccakkhāti tamāhu
paṭirodanaṃ.
598. Mā maddasaṃsu 80 rodantaṃ
pañcālā susamāgatā,
Tuvaṃ vā paṭirodantaṃ
tasmā icchāmahaṃ raho.
1. Dubhino - simu. 2. Sukhabhāvo - simu
3. Dadadubhāyati - machasaṃ.
4. Khelalaṃ nipatita - simu 5. Dahakakanti
- simu 6. Āratā - simu
7. Dudadubha jātakaṃ - machasaṃ
8. Mā addasasu - machasaṃ - syā.
[BJT Page 182] [\x 182/]
[PTS Page 081] [\q 81/]
599. Dadāmi te brāhmaṇa
rohiṇinaṃ
Gavaṃ sahassaṃ saha puṅgavena,
Ariyo hi ariyassa kathaṃ na dajje 1-
Sutvāna gāthā tava dhamyuttā’ti.
3. Buhmadattajātakaṃ.
[PTS Page 082] [\q 82/]
600. Kalyāṇarūpo vatayaṃ
catuppado
Subhaddako ceva supesalo ca,
Yo brāhmaṇaṃ jātimantupapannaṃ
Apacāyati meṇḍavaro yasassi.
[PTS Page 083] [\q 83/]
601 Mā brāhmaṇa ittaradassanena
Vissāsamāpajji catuppadassa,
Daḷhappamāraṃ abhikaṅkhamāno
Apasakkati2 dassati suppahāraṃ.
602. Ūraṭṭhi bhaggaṃ
patito khāribhāro 3-
Sabbaṃ bhaṇḍaṃ brāhmaṇassidhahinnaṃ,
Khāhāpaggayha nandati.
Abhidhāvathā haññate
buhmacāri
603. Evaṃ so nihato seti yo apūjaṃ
namassati, 4
Yathāhamajja pahaṭo hato meṇḍena
dummatī’ti.
4. Cammasāṭakajātakaṃ.
[PTS Page 085] [\q 85/]
604. Samaṇaṃ taṃ maññamāno
upagacchiṃ asaññataṃ,
So maṃ daṇḍena pāhāsi
yathā assamaṇo tathā.
605. Kiṃ te jaṭāhi dummedha
kiṃ te ajinasāṭiyā,
Abbhantaraṃ te gahanaṃ bāhiraṃ
parimajjasi.
606. Ehi godha nivattassu bhuñja sālinamodanaṃ,
Telaṃ loṇañca me atthi pahutaṃ
5-mayha pipphali.
[PTS Page 86] [\q 86/]
607. Esa bhiyyo pavekkhāmi vammikaṃ
pataporisaṃ,
Telaṃ loṇañca kittesi ahitaṃ
mayha pipphaliti.
5. Godhajātakaṃ.
[PTS Page 087] [\q 87/]
606. Kāyena yo nāvahare vācāya
na musā bhaṇe,
Yaso laddhā namajjeyya 6- sa ve kakkārumarahati.
1. Dajjā - machasaṃ 2. Avasakkati
- simu, syā
3. Ūruṭṭha bhaggaṃ
pavaṭṭito khārihāro- sabbaṃbhaṇḍaṃ
brāhmaṇassa hinnaṃ
Bāhāyapaggayyakandati- abhidhāvata
haññate brahmacāri - machasaṃ ūraṭṭhibhaggā
patito khāribha ro- sabbaṃbhaṇaḍaṃ buhmaṇassevabhinnaṃ
ubhopi khāhā paggayehavakandati- abhidhāvatha haññati
brahamacāriṃ syā.
4. Pasaṃsati - simu. 5. Mayhaṃ pipaphali
- machasaṃ 6. Majjeyyu - machasaṃ, syā
[PTS Page 088] [\q 88/]
[BJT Page 184] [\x 184/]
609. Dhammena vittameseyya na nikatyā
dhanaṃ hare,
Bhoge laddhā na majjeyya sa ve kakkārumarahati.
610. Yassa cittaṃ ahāliddaṃ
saddhā ca acirāgini,
Eko sāduṃ na bhuñjeyya sa
ce kakkārumarahati.
[PTS Page 089] [\q 89/]
611. Sammukhā vā pārokkhā
1- vā yo sante na paribhāsati,
Yathāvādi tathākāri
sace kakkārumarahatiti.
6. Kakkārujākataṃ.
[PTS Page 091] [\q 91/]
612. Vāti cāyaṃ tato gandho
yatthā me vasati piyā,
Dare ito hi kākāti yattha me
nirato mano.
613. Kathaṃ samudda matari kathaṃ
atari 2- kekhukaṃ,
Kathaṃ satta samuddani kathaṃ simbalimāruhi.
[PTS Page 092] [\q 92/]
614. Tayā samuddamatariṃ tayā
atari kekhukaṃ,
Tayā satta samuddāni tayā
sambalimāruhiṃ,
615. Dhiratthu maṃ mahākāyaṃ
dhiratthu maṃ acetanaṃ,
Yattha jāyāyahaṃ jāraṃ
āvahāmi vahāmi cāti.
7. Kākātījātakaṃ.
[PTS Page 095] [\q 95/]
616. Bahantaṃ vijjati hoti tehi kimme
bhavissati, 3-
Tasmā etaṃ na socāmi piyaṃ
sammillabhāsiniṃ. 4-
617. Taṃ tañce anusoceyya 5- yaṃ
yaṃ tassa na vijjati,
Antānamanusoceyya sadā maccuvasaṃ
gataṃ. 6-
618. Naheva ṭhitaṃ nāsinaṃ
na sayānaṃ na paddhaguṃ,
Yāva pāti nimmisati tatrāpi
sarati vayo.
619. Tatthantani 7- vatappaddhe vinābhāve
asaṃsaye,
Bhūtaṃ sesaṃ dayitabbaṃ
vitaṃ ananusociyanti. 8-
8. Ananusociyajātakaṃ.
1. Tirokkhā vā - simu 2. Patari
- simu 3. Tehi me kiṃ bhavissati - simu
4. Sampilla bhāsinaṃ - machasaṃ
5. Taṃtaṃ anusoceyyaṃ - machasaṃ
6. Sadā vaccuvasaṃ pattaṃ
- machasaṃ 7. Tatthāttani - simu vātappāttho
syātatthattati vata bandho - machasaṃ 8. Mataṃ taṃ
- machasaṃ - ananusoviyaṃ.
[BJT Page 186] [\x 186/]
[PTS Page 098] [\q 98/]
620. Yaṃ antapānassa pure labhāma
Taṃdāni sākhāmigameva
gacchati,
Gacchāmadāni vanameva rādha
Asakkatā vasma dhanañajayāya.
1-
621. Lābho alābho ayaso yaso ca
Nindā pasaṃsā ca sukhañca
dukkhaṃ,
Ete aniccā manujesu dhammā
Mā sovi kiṃ sovasi poṭṭhapāda.
[PTS Page 099] [\q 99/]
622. Addhā tuvaṃ paṇḍitakosi
rādha
Jānāsi atthāni anāgatāni,
Kathannu sākhāmigaṃ dakkhisāma
Niddhāpitaṃ rājakulatova
jammaṃ.
623. Cāleti kaṇṇaṃ
bhaṭikuṃ karoti
Muhuja muhuṃ bhāyayate kumāre,
Sayameva taṃ kāhati kāḷabāhu
Yenārakā ṭhassati antapānāti.
9. Kāḷabāhujātakaṃ.
[PTS Page 100] [\q 100/]
624. Sīlaṃ kireva kalyāṇaṃ
sīlaṃ loke anuttaraṃ,
Passa ghoraviso nāgo silavāti
na haññati.
625. Yāvadevassahu kiñci tāvadeva
akhādisuṃ,
Saṅgamma kuḷalā loke na hiṃsanti
akiñcanaṃ.
[PTS Page 101] [\q 101/]
626. Sukhaṃ nirāsā supati
āsā phalavati sukhā,
Āsaṃ nirāsaṃ katvāna
sukhaṃ supati piṅgalā.
627. Na samādhiparo atthi asmiṃ
loke parambhi ca,
Na paraṃ nāpi attānaṃ
vihiṃsati samāhito’ti.
10. Sīlavīmaṃsajātakaṃ.
Kuṭidusakavaggo tatiyo.
Tassuddānaṃ:
Samanussa saddadabha yācanako
Atha meṇḍavaruttama godhavaro,
Atha kāya sakekhuka bhotivaro
Atha rādha susilavarena dasa.
1. Dhanañjayāyaṃ - machasaṃ.
[BJT Page 188] [\x 188/]
4. Kokālika vaggo
[PTS Page 103] [\q 103/]
628. Yo ce kāle asampatte ativelaṃ
pabhāsati,
Evaṃ so nihato seti kokilāyiva
atujo.
629. Na hi santhaṃ sunisitaṃ visaṃ
halāhalaṃ iva,
Evaṃ nikaṭṭhe 1- pāteti
vācā dubbhāsitā yathā.
630. Tasmā kāle akāle ca
vācaṃ rakkheyya paṇḍito,
Nātivelaṃ pabhāseyya api
attasamamhi vā
631. Yo ca kāle mitaṃ bhāse
matipubbo vicakkhaṇo.
Sabbe amitte ādeti supaṇṇo
uragaṃ imā’ti.
1. Kokālikajātakaṃ.
[PTS Page 105] [\q 105/]
632. Api hantvā bhato brūti jetvā
jitoti bhāsati,
Pubbamakkhāyino rāja ekadatthuṃ
2- na saddahe.
633. Tasmā paṇḍitajātiyo
suṇeyya itarassa pi,
Ubhintaṃ vacanaṃ sutvā yathā
dhammo tathā kāre.
634. Alaso gihī kāmabhogi na sādhu
Asaññato pabbajito na sādhu,
rājā na sādhu anisammakāri
Yo paṇḍito kodhano taṃ na
sādhu.
[PTS Page 106] [\q 106/]
635. Nisamma khattiyo kayirā nātisamma
disampati,
Nisamma kārino 3- rājā
yaso kitti ca vaḍḍhatī’ti.
2. Rathalaṭṭhijātakaṃ.
[PTS Page 108] [\q 108/]
636. Tadeva me tvaṃ vidiko vanamajjhe
rathesabha,
Yassa te khaggabaddhassa 4- sannaddhassa tiriṭino
Assatthadumasākhāya pakkā
5- godhā palāyatha.
637. Name namantassa bhaje hajantaṃ
Kiccānu kubbassa kareyya kiccaṃ,
Nānatthakāmassa kāreyya
atthaṃ
Asambhajantampi na sambhajeyya.
1. Nikaḍḍhe - simu nikkaḍhe
- syā 2. Ekadatthu - sīmu aññatthu - machasaṃ
3. Rañño - sīmu 4. Khandhassa
- simu 5. Pakkagodhā - simu, machasaṃ.
[BJT Page 190] [\x 190/]
638. Caje cajantaṃ vanathaṃ na kayirā
Apetacittena na sambajeyya,
Dvijo dumaṃ khiṇaphalanti 1- ñātvā
Aññaṃ samekkheyya mahā
hi loko.
[PTS Page 109] [\q 109/]
619. So te karissāmi yathānubhāvaṃ.
Kataññutaṃ khattiye pekkhamāno,
Sabbañca te issariyaṃ dadāmi
Yassicchisi tassa tuvaṃ dadāmiti.
3. Pakkagodhajātakaṃ.
[PTS Page 111] [\q 111/]
640. Gavañce taramānānaṃ
jimbhaṃ gacchati puṅgavo,
Sabbā tā jimbhaṃ gacchanti
nette jimbhaṃ gate sati.
641. Evameva manussesu yo hoti seṭṭhasammato,
Sabbaṃ raṭṭhaṃ dukhaṃ
seti rājā ce hoti adhammiko.
642. Gavañce taramānānaṃ
ujuṃ gacchati puṅgavo,
Sabbātā ujuṃ gacchanti nette
upujate sati.
643. Evameva manussesu yo hoti seṭṭhasammato,
So cepi dhammaṃ carati pageva itarā
pajā
Sabbaṃ raṭṭhaṃ sukhaṃ
seti rājā ce hoti dhamamiko’ti.
4. Rājovādajākataṃ.
[PTS Page 113] [\q 113/]
644. Brahā pavaḍḍhakāyo
2- so dighadāṭho ca jamukhuka,
Na tvaṃ tamhi kule jāto yattha
gaṇhanti kuñjaraṃ.
[PTS Page 114] [\q 114/]
645. Asīho sīhamānena
yo attānaṃ vikubbati,
Kotthuva 3- gajamāsajja seti bhumyā
anutthunaṃ.
646. Yasassino uttamapuggalassa
Sañjātakhandhassa mahabbalassa,
Asamekkhiya thāmabalupapattiṃ
Sa seti nāgena hatova 4- jambuko.
647. Yo cidha kammaṃ kurute pamāya
Thāmabalaṃ attani saṃviditvā,
Jappena mantena suhāsitena
Parikkhavā so vipulaṃ jinātī’ti.
5. Jambukajākataṃ.
1. Khiṇaphalaṃ ca - simu 2. Pavaddhakāyā
- machasaṃ 3. Kutthuva - simu
4. Hatoyaṃ - machasaṃ, syā
[PTS Page 117] [\q 117/]
[BJT Page 192] [\x 192/]
648. Tiṇaṃ tiṇanti lapasi
ko nu te tiṇamāhari,
Kinturu te tiṇakiccatthi tiṇameva
pabhāsasi.
649. Idhāgamā brahmācāri
brahā chatto bahussuto,
So me sabbaṃ samādāya tiṇaṃ
nikkhippa gacchati.
[PTS Page 118] [\q 118/]
650. Evetaṃ hoti kattabba. Appena bahumicchatā,
Sabbaṃ sakassa ādānaṃ
anādānaṃ tiṇassa ca
Cāṭisu pakkhipitvāna 1-
tattha kā paridevanā.
651. Silavanto na kubbanti bālo sīlāni
kubbati,
Aniccasīlaṃ dussilyaṃ 2- kiṃ
paṇḍiccaṃ karissatī’ti.
6. Brahāchattajātakaṃ.
[PTS Page 120] [\q 120/]
652. Na te pīṭhamadāyimhā
na pānaṃ napi bhojanaṃ,
Brahmacāri khamassu me etaṃ passāma
accayaṃ.
653. Nevābhisajjāmi na cāpi
kuppe
Na cāpi me appiyamāsi kiñci,
Athopi me āsi manovitatto
Etādiso nūna kulassa dhammo.
654. Esasmākaṃ kule dhammo pitupitāmaho
sadā,
Āsanaṃ udakaṃ pajjaṃ sabbetaṃ
nipadāmase.
655. Esasmākaṃ kule dhammo pitupitāmaho
sadā,
Sakkaccaṃ upatiṭṭhāma
uttamaṃ viya ñātakanti.
7. Pīṭhajātakaṃ.
[PTS Page 123] [\q 123/]
656. Viditaṃ thusaṃ undurānaṃ
viditaṃ pana taṇḍulaṃ
Thusaṃ thulaṃ vivajjetvā taṇḍulaṃ
pana khādare.
[PTS Page 124] [\q 124/]
657. Yā mannanā araññasmiṃ
yā ca gāme nikaṇṇikā,
Yañcetaṃ iticitica etampi viditaṃ
maya.
658. Dhammena kira jātassa pitā
puttassa makkaṭo,
Daharasseva santassa dantehi phalamañchidā.
[PTS Page 125] [\q 125/]
659. Yametaṃ parisappasi 3- ajakāṇova
sāsape,
Yopāyaṃ heṭṭhato
sesi 4- etampi viditaṃ mayā’ti.
8. Thusajātakaṃ.
1. Tiṇassa cāṭisu gato
- syā 2. Dussīlaṃ - sīmu 3. Parisapepasi - machasaṃ
4. Seti - sīmu.
[PTS Page 128] [\q 128/]
[BJT Page 194] [\x 194/]
660. Adassanena morassa sikhino mañjubhāṇino,
Kākaṃ tattha apūjesuṃ
maṃsena ca phalena ca.
661. Yadā ca sarasampanno moro baverumāgamā,
Atha lābho ca sakkāro vāyasassa
ahāyatha.
662. Yā nupajjati buddho dhammarājā
pahaṅkaro,
Tā aññe apūjesuṃ
puthu samaṇabrāhmaṇe.
663. Yadā ca sarasampanno buddho dhammamadesayi,
Atha lābho ca sakkāro titthiyānaṃ
ahāyathā’ti.
9. Bāverujātakaṃ.
[PTS Page130] [\q 130/]
664. Adāsi dānini pure visayha
Dadato ca te byadhammo
Ito parañce na dadeyya dānaṃ
Tiṭṭheyyuṃ te saññamantassa
bhogo.
[PTS Page 131] [\q 131/]
665. Anariyamariyena sahassanetta
Suduggatenāpi akiccamāhu,
Mā vo dhanaṃ taṃ janinda ahuvā
1-
Yambhogahetu vijahema saddhaṃ.
666. Yena eko ratho yāti yāti
tena paro ratho,
Porāṇaṃ nihitaṃ vattaṃ
vattataññeca vāsava.
667. Yadi hesasti dassāma asante kiṃ
dadāmase,
Evaṃ bhūtāpi dassāma
mā dānaṃ pamadāmhase’ti.
10. Visayhajātakaṃ.
Kokālivaggo catuttho.
Tassuddānaṃ:
Ativelaṃ pahāsati jinavaro
Vanamajjherathesabhajimbhagamo,
Atha jambutiṇāsanapiṭhavaraṃ
Atha taṇḍula mora visayha dasa.
1. Ahudevarāja - sīmu.
[PTS Page 133] [\q 133/]
[BJT Page 196] [\x 196/]
5. Cuḷakuṇālavaggo
[PTS Page 133] [\q 133/]
668. Narānamārāmakarāsu
nārisu
Anekacittāsu aniggahāsu ca,
Sabbantanāpitikarāpi ce siyā
Na vissase titthasamā hi nāriyo.
669. Yaṃ ce disvā kaṇḍalari
kintarānaṃ 1-
Sabbitthiyo naramanti agāre,
Taṃ tādisaṃ maccaṃ cajitvā
hariyā
Aññaṃ disvā purisaṃ
piṭhasappiṃ 2-
670. Khakassa ca pāvārikassa rañño
Accanatakāmānugatassa hariyā,
Avācari baddhavasānugassa
Kaṃ vā itthi nāticare tadaññaṃ.
671. Piṅgiyāni sabbalokissarassa
Rañño piyā brahmadattassa
bhariyā
Avācari baddhavasānugassa
Taṃ vāpi sā nājjhagā
kāmakāminī’ti.
1. Kintarijātakaṃ 3-
[PTS Page 133] [\q 133/]
672. Asakkhiṃ vata attānaṃ
uddhātuṃ udakā thalaṃ,
Na dānāhaṃ puna tuhayaṃ
vasaṃ gacchāmi vārija.
673. Alametehi ambehi jambuhi panasehi ca,
Yāni pāraṃ samuddassa varaṃ
mayhaṃ udumbaro.
674. Yo ca appatitaṃ atthaṃ na khippamanukhujjhati,
Amittavasamanevati pacchā ca anutappati.
[PTS Page 134] [\q 134/]
675. Yo ca appatitaṃ atthaṃ na khippameva
nibodhati,
Muccate sattusambādhā na ca pacchātappatī’ti.
2. Vānarajātakaṃ.
1. Yaṃva disvā kittari kinnarānaṃ
- machasaṃ yañca disvā kintara kinnarinaṃ - syā
2. Piṭhasabbi - machasaṃ. 3. Kuṇḍalika
jātakaṃ. - Syā
[BJT Page 198] [\x 198/]
676. Avasimbhā tavāgāre
niccaṃ sakkatapujitā,
Tvameva dāni ca’kari 1- handa rāja
vajāmahaṃ.
677. Yo ve kate paṭikate kibbise paṭikibbise,
Evaṃ taṃ sammati veraṃ masa
kuntini māgamā.
[PTS Page 136] [\q 136/]
678. Na katassa ca kattā ca metti sandhiyate
puna,
Bhadayaṃ nānujānāti
gacchaññeva rathesabha.
679. Katassa ceva kattā ca metti sandhiyate
puna,
Dhirānaṃ no ca bālānaṃ
vasa kuntini māgamā’ti.
3. Kuntinījātakaṃ.
[PTS Page 138] [\q 138/]
680. Yo nīliyaṃ maṇḍayati
saṇḍāsena vihaññati,
Tassa sā vasamanvetu yā te ambe
avāhari.
681. Visaṃ vā pañca visaṃ
2- vā ūnatiṃsaṃva jātiyā,
Tādisā patimāladdhā
yā te ambe avāhari.
[PTS Page 139] [\q 139/]
682. Dīghaṃ gacchatu addhānaṃ
ekikā 3- abhisāriyā,
Saṅkete pati māddasa yā
te ambe avāhari.
683. Alaṅkatā suvasanā mālini
candanussadā,
Ekikā sayane setu yā te ambe
avāhariti.
4. Ambacorajātakaṃ.
1. Makari - machasaṃ 2. Paṇṇu visaṃ - si 3. Abhisārikā - si
[PTS Page 140] [\q 140/]
[BJT Page 200] [\x 200/]
684. Vanaṃ yadaggi dahati pāvako
naṇhavantani,
Kathaṃ karosi pacalaka evaṃ dandhaparakkamo.
685. Bahuni rukkhajiddāni pathavyā
1- vivarāni ca,
Tāni ce nābhisambhoma hoti no
kālapariyāyo.
[PTS Page 141] [\q 141/]
686. Yo dandhakāle tarati taraṇiye
ca dandhati,
Sukkhapaṇṇaṃva akkamma atthaṃ
bhañjati attano.
687. Yo dandhakāle dandheti taraṇiye
ca tārayi,
Sasiva rattiṃ vibhajaṃ tassattho
paripuratī’ti.
5. Gajakumbhajātakaṃ.
[PTS Page 144] [\q 144/]
688. Manussindaṃ jahitvāna sabbakāmasamiddhinaṃ,
Kathaṃ nu bhagavā kesi kappassa
ramati assame.
689. Sādhuni ramaṇiyāni
santi vakkhā manoramā,
Subhāsitāni kappassa nārada
ramayanti maṃ.
690. Sālinaṃ odanaṃ bhuñeja
sucimaṃsupasecanaṃ,
Kathaṃ sāmākanivāraṃ
aloṇaṃ chādayanti taṃ.
[PTS Page 145] [\q 145/]
691. Asāduṃ yadi vā sāduṃ
3- appaṃ vāyadi vā bahuṃ,
Vissattho yattha bhuñejayya vissāsaparamā
rasāti.
6. Kesamajātakaṃ. 4-
[PTS Page 146] [\q 146/]
692. Sabbāyasaṃ kuṭamatippamāṇaṃ
Paggayha so tiṭṭhati antalikkhe,
Rakkhāya me tvaṃ vihito nusajja
Udāhu me vāyamase vadhāya.
693. Duto ahaṃ rājidha rakkhasānaṃ.
Vadhāya tuyhaṃ pahitohamasmi,
Indo ca taṃ rakkhati devarājā
Tenuttamaṅgaṃ na te phālayāmi.
5-
1. Pathabyā - machasaṃ 2. Rājakumbhajātakaṃ - machasaṃ 3. Sāduṃ vāyadi vā sāduṃ - machasaṃ 4. Kesijātakaṃ - machasaṃ 5. Nabhiphalayāmi - sīmu
[BJT Page 202] [\x 202/]
694. Sace ca maṃ rakkhati devarājā
Devānamindo maghavā sujampati,
Kāmaṃ pisāvā kandantu
sabbe
Na santase rakkhasiyā pajāya.
[PTS Page 147] [\q 147/]
695. Kāmaṃ nandantu kumbhaṇḍā
sabbepaṃsupisācakā,
Nālaṃ pisācā yuddhāya
mahatī sā vibhiṃsikāti.
7. Ayakuṭajātakaṃ.
[PTS Page 148] [\q 148/]
696. Araññā 1- gāmamāgamma
kiṃ sīlaṃ kiṃ vataṃ ahaṃ,
Purisaṃ tāna seveyyaṃ taṃ
me akkhāhi pucchito.
697. Yo taṃ vissāsaye tāta
vissāsañca khameyya te,
Sussusi ca titakkhi ca taṃ bhajehi ito
gato.
698. Yassa kāyena vācāya
manasā natthi dukkaṭaṃ,
Orasiva patiṭṭhāya taṃ
bhajehi ito 2- gato.
699. Haḷiddarāgaṃ kapicittaṃ
purisaṃ rāgavirāginaṃ,
Tādisaṃ tāta mā sevi
nimmanussampi ce siyā’ti.
8. Āraññajātakaṃ.
[PTS Page 151] [\q 151/]
700. Neva itthisu sāmaññaṃ
napi bhakkhesu sārathi,
Athassa sandhibhedassa passa yāva sucintitaṃ.
701. Asi tikkhova maṃsamhi pesuññaṃ
parivattati,
Yatthusabhañca sīhañca
bhakkhayanti migādhamā.
702. Imaṃ so sayanaṃ seti yayimaṃ
passasi sārathi,
Yo vācaṃ sandhibhedassa pisunassa
nibodhati.
1. Arañña - machasaṃ 2. Taṃ bhajeyyāsitogato - machasaṃ
[BJT Page 204] [\x 204/]
703. Te janā sukhamedhanti narā
saggagatāriva,
Yo vācaṃ sandhibhedassa nāva
bodhenti 1- sārathi’ti.
9. Sandhibhedajātakaṃ.
[PTS Page 152] [\q 152/]
704. Hanti hatthehi pādehi mukhañca
parisumbhati,
Sa ve rāja piyo hoti kaṃ tenamabhipassasi.
705. Akkosati yathākāmaṃ
āgamañcassa na icchati,
Sa ce rāja piyo hoti kaṃ tenamabhipassasi.
706. Abbhakkhāti abhutena alikenamabhisāraye,
Sa ce rāja piyo hoti kaṃ tenamabhipassasi.
707. Haraṃ antañca pānañca
vatthasenāsanāni ca,
Aññadatthu harā santā
te ve rāja piyā honti,
Kaṃ tena mabhipassasiti.
10. Devatāpañho
Cuḷakuṇālavaggo pañcamo.
Tassuddānaṃ:
Narānaṃ asakkhivasimbhavaro
Niliyamaggivarañca puna,
Puna rasāyasakuṭavaro
Tathāraññasārathi
hanti dasa.
Catukkanipāto niṭṭhito.
Tatra vagguddānaṃ:
Vivaraṃ pucimandañca
Kuṭidusaṃ bahuhāṇakaṃ,
Cuḷakuṇālavaggo so
Pañcamo suppakāsitoti.
1. Bodhanti - sīmu.