[CPD Classification 2.5.13]
[PTS Vol Ap 2 ] [\z Ap /] [\f IIa /]
[PTS Page 339] [\q 339/]
[BJT Vol Ap 2 ] [\z Ap /] [\w IIa /]
[BJT Page 002] [\x 2/]
Suttantapiṭake khuddakanikāye
Apadānapāḷi
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.
Metteyyavaggo
401.Tissametteyyattherassa apadānaṃ
3891. Pabbhārakūṭaṃ
nissaya sobhito nāma tāpaso,
Pavattaphalaṃ bhuñjitvā
vasani pabbatantare.
3892. Aggiṃ dāruṃ āharitvā
ujjālesiṃ ahaṃ tadā,
Uttamatthaṃ gavesanto brahmalokūpapattiyā.
3893. Padumuttaro lokavidū āhutinaṃ
paṭiggaho,
Mamuddharitukāmo so āgacchi mama
santike
3894. "Kiṃ karosi mahāpuñña
dehi me aggidārukaṃ,
Ahamaggiṃ parivare tato me suddhi hehiti.
"1
3895. "Subhaddako tvaṃ manuje devate tvaṃ
pajānasi,
Tuvamaggiṃ2 paricara handa te aggidārukaṃ.
"
3896. Tato kaṭṭhaṃ gahetvāna
aggiṃ ujjālayī jino,
Na tattha kaṭṭhaṃ pajjhāyi
pāṭihīraṃ3 mahesino.
3897. "Na te aggi pajjalati āhutī
te na vijjati,
Niratthakaṃ vataṃ tuyhaṃ aggiṃ
paricarassu me. "
3898. "Kīdiso so4 mahāvīra
aggi tava pavuccati,
Mahampi kathayasse’taṃ ubho parivarāmase.
"
* Metteyyattherāpadānaṃ,
sīmu.
1. Bhohiti, machasaṃ.
2. Tuvaṃ aggiṃ, machasaṃ. 3.
Pāṭibheraṃ, machasaṃ.
4. Te, syā.
[BJT Page 004] [\x 4/]
3899. "Hetudhamma nirodhāya kilesasamanāya
ca,
Issā macchariyaṃ hitvā tayo
ete mamā’hunī. "
3900. "Kīdiso tvaṃ mahāvīra
kathaṃ gotto’si mārisa,
Ācārapaṭipatti te bāḷahaṃ
kho mama ruccatī"
3901. "Khattiyamhi [PTS Page 340] [\q 340/]
kule jāto abhiññā pāramiṃ gato,
Sabbāsavaparikkhiṇo natthidāni
punabbhavo. "
3902. "Yadi buddhosi sabbaññū
pabhaṅkara tamonuda,
Namassissāmi taṃ deva dukkhassantakaro
tuvaṃ"
3903. Pattharitvā, jinacammaṃ nisīdana
madāsahaṃ,
Nisīda nātha sabbaññu
upaṭṭhissamahaṃ tuvaṃ.
3904. Nisīdi bhagavā tattha ajinamhi
suvitthate,
Nimantayitvā sambuddhaṃ pabbataṃ
agamāsahaṃ.
3905. Khāribhārañca pūretvā
tindukaphalamāhariṃ,
Madhunā yojayitvāna phalaṃ
buddhassa’ dāsahaṃ.
3906. Mama nijjhāyamānassa paribhuñji
tadā jino,
Tattha cittaṃ pasādesiṃ pekkhanto
lokanāyakaṃ.
3907. Padumuttaro lokavidū āhutīnaṃ
paṭiggaho,
Mama’ssame nisīditvā imā
gāthā abhāsatha:
3908. "Yo maṃ phalena tappesi pasanno sehi
pāṇihi,
Tamahaṃ kittayissāmi suṇātha
mama bhāsato.
3909. Pañcavīsatikkhattuṃ
so devarajjaṃ karissati,
Sahassakkhattuṃ rājā ca
cakkavattī bhavissati.
3910. Tassa saṅkappamaññāya
pubbakammasamaṅgino,
Annaṃ pānañca vatthañca
sayanañca anāmayo.
3911. Puññakammena saṃyuttā
nibbattissanti tāvade,
Sadā pamudito cāyaṃ bhavissati
anāmayo.
3912. Upapajjati yaṃ yoniṃ devattaṃ
atha mānusaṃ,
Sabbattha sukhito hutvā manussattaṃ
gamissati.
3913. Ajjhāyako mantadharo tiṇṇaṃ
vedānapāragu,
Sambuddhamupagantvāna arahā so
bhavissati. "
[BJT Page 6] [\x 6/]
3914. Yato sarāmi attānaṃ
yato pattosmi viññutaṃ,
Bhoge me ūnatā natthi phaladānassidaṃ
phalaṃ.
3915. Varadhammamanuppatto rāgadose samūhaniṃ,
Sabbāsavaparikkhiṇo natthidāni
punabbhavo,
3916. Kilesā jhāpitā mayhaṃ
bhavā sabbe samuhatā,
Nāgova bandhanaṃ chetvā
viharāmi anāsavo.
3917. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassa sāsanaṃ.
3918. Paṭisambhidā catasso vimokkhāpi
ca aṭṭhime,
Chaḷabhiññā sacchikatā
kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā tissametteyyo thero imā gāthāyo abhāsitthāti.
Tissametteyyattherassa apadānaṃ paṭhama.
402. Puṇṇakattherāpadānaṃ
3919. Pabbhārakūṭaṃ
[PTS Page 341] [\q 341/] nissāya sayambhu
aparājito,
Ābādhiko garu buddho1 vasatī
pabbatantare.
3920. Mama assamasāmantā panādo
āsi tāvade,
Buddhe nibbāyamānambhi āloko
upapajjatha. 2
3921. Yāvatā vanasaṇḍasmiṃ
acchakokataracchakā,
Vyagghā3 ca kesarī sabbe abhigajjiṃsu
tāvade.
3922. Uppānaṃ tamahaṃ disvā
pabbataṃ4 agamāsahaṃ,
Tattha’ddasāsiṃ sambuddhaṃ
nibbutaṃ aparājitaṃ.
3923. Suphullaṃ sālarājaṃva
sataraṃsiṃva uggataṃ,
Vītaccikaṃva aṅgāraṃ
nibbutaṃ aparājitaṃ.
3924. Tiṇaṃ kaṭṭhañca
pūretvā citakaṃ tattha’kāsahaṃ,
Citakaṃ sukataṃ katvā sarīraṃ
jhāpayiṃ ahaṃ.
3925. Sarīraṃ jhāpayitvāna
gandhatoyaṃ samokiriṃ,
Antalikkhe ṭhito yakkho nāmamaggahi
tāvade.
3926. Yaṃ pūritaṃ5 tayā
kiccaṃ sayambhussa mahesino,
Puṇṇako nāma nāmena
sadā bhohi6 tuvaṃ mune. 7
1. Ābādhiko ca so buddho, machasaṃ.
2. Ādi tāvade, syā udapajjatha,
machasaṃ.
3. Vāḷā, machasaṃ.
4. Pabbhāraṃ, machasaṃ.
5. Taṃ puritaṃ, syā.
6. Yadā hosi, syā.
7. Muni, sīmu.
[BJT Page 8] [\x 8/]
3927. Tamhā kāyā cavitvāna
devalokaṃ agacchahaṃ,
Tattha dibbamayo gandho antalikkhe pavāyati1.
3928. Tatrāpi nāmadheyyaṃ
me puṇṇako’ti ahū tadā,
Devabhūto manusso vā saṅkappaṃ
pūrayāmahaṃ.
3929. Idaṃ pacchimakaṃ mayhaṃ
carimo vattatī2 bhagavā,
Idhāpi puṇṇako nāma
nāmadheyyaṃ pakāsati.
3930. Tosayitvāna sambuddhaṃ gotamaṃ
sakyapuṅgavaṃ,
Sabbāsave pariññāya
viharāmi anāsavo.
3931. Ekanavute ito kappe3 yaṃ kammamakariṃ
tadā,
Sabbāsavā nābhijānāmi
tanukiccassidaṃ phalaṃ.
3932. Kilesā jhāpitā mayhaṃ
bhavā sabbe samūhatā,
Sabbāsavā parikkhiṇā
viharāmi anāsavo.
3933. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassa sāsanaṃ.
3934. Paṭisambhidā catasso vimokkhāpi
ca aṭṭhime,
Chaḷabhiññā sacchikatā
kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā puṇṇako thero imā gāthāyo abhāsitthāti.
Puṇṇakattherassa apadānaṃ dutiyaṃ.
403. Mettaguttherāpadānaṃ
3935. Himavantassa [PTS Page 342] [\q 342/]
avidūre4 asoko nāma pabbato,
Tatthā’si assamo mayhaṃ vissakammena5
māpito.
3936. Sumedho nāma sambuddho aggo kāruṇiko
muni,
Nivāsayitvā pubbanhe piṇḍāya
maṃ upāgami.
3937. Upāgataṃ mahāvīraṃ
sumedhaṃ lokanāyakaṃ,
Paggayha sugatappattaṃ6 sappitelena pūrayiṃ7.
3938. Datvānahaṃ buddhaseṭṭhe
sumedhe lokanāyake,
Añjalimpaggahetvāna bhīyo8
hāsaṃ janesahaṃ.
3939. "Iminā sappidānena cetanāpaṇidhīhi
ca,
Devabhūto manusso vā labhāmi
vipulaṃ sukhaṃ.
3940. Vinipātaṃ vivajjetvā
saṃsarāmi bhavābhave,
Tattha cittaṃ paṇidhitvā
labhāmi acalaṃ padaṃ. "
1. Antalikkhā pavassati, machasaṃ.
2. Vattate, machasaṃ.
3. Ekanavutito kappe, machasaṃ.
4. Himavattassāvidure, machasaṃ.
5. Visukammena, sīmu.
6. Sugataṃ pattaṃ, sīmu. Subhakaṃ,
pattaṃ [PTS.]
7. Sappitelaṃ apūrayiṃ, machasaṃ.
8. Bhiyyo, machasaṃ.
[BJT Page 10] [\x 10/]
3941. "Lābhā tuyhaṃ suladdhaṃ
te yaṃ maṃ addakkhi brāhmaṇaṃ, 1
Mama dassanamāgamma arahā tvaṃ
bhavissasi.
3942. Vissattho hohi mā bhiyi adhigantvā
mahāyasaṃ,
Mamaṃ hi sappiṃ datvāna parimokkhasi
jātiyā
3943. Iminā sappidānena cetanāpaṇidhīhi
ca,
Devabhūto manusso vā labhase vipulaṃ
sukhaṃ.
3944. Iminā sappidānena mettacittavatāya
ca,
Aṭṭhārase kappasate devaloke
ramissasi
3945. Aṭṭhatiṃsatikkhattuñca
devarājā bhavissasi,
Padesarajjaṃ vipulaṃ gaṇanāto
asaṅkhiyaṃ.
3946. Ekapaññāsakkhattuñca
cakkavatti bhavissasi,
Cāturanto vijitāvī jambusaṇḍassa2
issaro.
3947. Mahāsamuddova’kkhobho duddharo
paṭhavi yathā,
Evameva ca te bhogā appameyyā
bhavissare. "
3948. Saṭṭhikoṭi bhiraññassa
cajitvā3 pabbajiṃ ahaṃ,
Kiṃ kusalaṃ gavesanto bāvariṃ
upasaṅkamiṃ.
3949. Tattha [PTS Page 343] [\q 343/]
mante adhīyāmi chaḷaṅgaṃ nāma lakkhaṇaṃ,
Tamandhakāraṃ vidhamaṃ uppajjitvaṃ
mahāmuni.
3950. Tava dassanakāmohaṃ āgatomhi
mahāmuni,
Tava dhammaṃ suṇitvāna patto’mhi
acalaṃ padaṃ.
3951. Tiṃsakappasahassamhi sappiṃ
buddhassa’dāsahaṃ,
Etthantare nābhijāne sappi viññāpitaṃ
mayā4,
3952. Mama saṅkappamaññāya
uppajjati yadicchakaṃ,
Cittamaññāya nibbattaṃ
sabbe santappayāmahaṃ.
3953. Aho buddho aho dhammo5 aho no satthusampadā,
Thokaṃ hi sappiṃ datvāna appameyyaṃ
labhāmahaṃ.
3954. Mahāsamudde udakaṃ yāvatā
nerupassato,
Mama sappiṃ upādāya kalabhāgaṃ
na phassati6.
1. Brāhmaṇa, machasaṃ.
2. Jambumaṇḍassa, machasaṃ.
3. Catvā, na, sīmu datvāna,
syā
4. Sappiṃ viññāpitaṃ
mayā, machasaṃ.
5. Aho buddhā aho dhammā, machasaṃ.
6. Na hessati, machasaṃ. Hissati, syā.
[BJT Page 12] [\x 12/]
3955. Yāmatā cakkavāḷassa
kariyantassa1 rāsito,
Mama nibbattavatvatthānaṃ okāso
so na sammati.
3956. Pabbatarājā himavā
pavaropi siluccayo,
Mamānulittagandhassa upanidhiṃ2
na hessati.
3957. Vatthaṃ gandhañca sappiñca
aññañca diṭṭhadhammikaṃ,
Asaṅkhatañca nibbānaṃ
sappidānassidaṃ phalaṃ.
3958. Satipaṭṭhānasayano
samādhijhānagotaro,
Bojjhaṅgabhojano ajja3 sappidānassidaṃ
phalaṃ.
3959. Kilesā jhāpitā mayhaṃ
bhavā sabbe samuhatā,
Sabbāsavā parikkhiṇā
viharāmi anāsavo.
3960. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassa sāsanaṃ.
3961. Paṭisambhidā catasso vimokkhāpi
ca aṭṭhime,
Chaḷabhiññā sacchikatā
kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Itthaṃ sudaṃ ādhismā mettagutthero imā gāthāyo abhāsitthāti.
Mettaguttherassa apadānaṃ katiyaṃ.
404. Dhotakattherāpadānaṃ
3962. Gaṅgā bhāgirathi nāma
himavantā pabhāvitā,
Haṃsavatiyā dvārena anusandati
tāvade.
3963. Sobhito nāma ārāmo
gaṅgākūle sumāpito,
Tattha padumuttaro buddho vasate lokanāyako.
3964. Tidasehi [PTS Page 344] [\q 344/]
yathā indo manujehi purakkhato,
Nisīdi tattha bhagavā asambhito’va
kesarī.
3965. Nagare haṃsavatiyā vasāmi4
brāhmaṇo ahaṃ,
Chaḷaṅgo nāma nāmena
evannāmo mahāmuni.
3966. Aṭṭhārasasissasatā
parivārenti maṃ tadā,
Tehi sissehi samito gaṅgātīrā
upāgamiṃ.
3967. Tatthaddasāsiṃ samaṇe
nikkuhe dhotapāpake,
Bhāgīrathiṃ tarante’haṃ5
evaṃ cittesi tāvade.
1. Kārayantassa, syā. Kayirantassa,
[PTS.]
2. Upanidhaṃ, simu.
3. Bojjhaṅgajanano, syā.
4. Ahosiṃ, syā.
5. Tarantohaṃ, syā.
[BJT Page 14] [\x 14/]
3968. "Sāyaṃ pātaṃ tarantā’me
buddhaputtā mahāyasā,
Vihesayanti attānaṃ tesaṃ
attā vihaññati.
3969. Sadevakassa lokassa buddho aggo pavuccati.
Natthi me dakkhiṇe kāraṃ
gatimaggavisodhanaṃ.
3970. Yannūna buddhaseṭṭhassa
setuṃ gaṅgāya kāraye,
Kārāpetvā imaṃ kammaṃ
santarāmi imaṃ bhavaṃ. "
3971. Satasahassaṃ datvāna setuṃ
kārāpayiṃ ahaṃ,
Saddahanto "kataṃ kārāṃ
vipulaṃ me bhavissati. "
3972. Kārāpetvāna taṃ
setuṃ upesiṃ lokanāyakaṃ,
Sirasi añjaliṃ katvā idaṃ
vacanamabraviṃ.
3973. "Satasahassassa vayaṃ katvā1
kārāpito mayā,
Tavatthāya mahāsetu paṭigaṇha
mahāmuni. "
3974. Padumuttaro lokavidū āhutīnaṃ
paṭiggaho,
Bhikkhusaṅghe nisīditvā
imā gāthā abhāsatha:
3975. "Yo me setuṃ akāresi pasanno sehi pāṇihi, tamahaṃ kittayissāmi suṇātha mama bhāsato.
3976. Darito pabbatāto2vā rukkhāto3
patitopa’yaṃ,
Cutopi lacchati ṭhānaṃ setudānassidaṃ
phalaṃ.
3978. Nāssa corā pasahanti nātimaññanti
khattiyā,
Sabbe tarissanāmitte setudānassidaṃ
phalaṃ.
3979. Abbhokāsagataṃ [PTS Page 345]
[\q 345/] santaṃ kaṭhinātapatāpitaṃ,
Puññakammena saṃyuttaṃ
na bhavissanti cedanā.
3980. Devaloke manusse vā hatthiyānaṃ
sunimmitaṃ,
Tassasa saṅkappamaññāya
nibbattissati tāvade.
3981. Sahassassā vātajavā
sindhavā sīghavāhanā,
Sāyaṃ pātaṃ upessanti
setudānassidaṃ phalaṃ.
3982. Āgantvāna manussattaṃ
sukhito’yaṃ bhavissati,
Ihāpi4 manujasseva hatthiyānaṃ
bhavissati.
1. Datvā, machasaṃ,
2. Pabbatato, machasaṃ.
3. Rukkhato, machasaṃ.
4. Vehāsaṃ, machasaṃ.
[BJT Page 16] [\x 16/]
3983. Kappasatasahassamhi okkākakulasambhavo,
Gotamo nāma nāmena1 satthā
loke bhavissati.
3984. Tassa dhammesu dāyādo oraso
dhammanimmito,
Sabbāsave pariññāya
nibbāyissata’nāsavo. "
3985. Aho me sukataṃ kammaṃ jalajuttamanāmake,
Tattha kāraṃ karitvāna patto’haṃ
āsavakkhayaṃ.
3986. Padhānapahitattomhi upasanto nirūpadhi,
Nāgova bandhanaṃ chetvā
viharāmi anāsavo.
3987. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassa sāsanaṃ.
3989. Paṭisambhidā catasso vimokkhapi
ca aṭṭhime,
Chaḷabhiññā sacchikatā
kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā dhotako thero imā gāthāyo abhāsitthāti.
Dhotakattherassa apadānaṃ catutthaṃ.
405. Upasivattherāpadānaṃ
3990. Himavantassa avidūre anomo nāma
pabbato,
Assamo sukato mayhaṃ paṇṇasālā
sumāpitā.
3991. Nadī ca sandatī tattha supatthitthā
manoramā,
Anupatitthe jāyantī padumuppalakā
bahu.
3992. Pāṭhinā pāvusā
macchā valajā muñjarohitā,
Macchakacchapasañchannā nadikā
sandate sadā.
3993. Nimirā pupphinā tattha asokā
khuddamālakā,
. Punnāgā giripunnāgā
sampavanti mamassamaṃ.
1. Gottena, machasaṃ.
[BJT Page 18] [\x 18/]
3994. Kūṭajā [PTS Page 346]
[\q 346/] pupphinā tattha tiṇasūlavanāni
ca,
Sālā ca salalā tattha
campakā pupphitā bahū.
3995. Ajjunā atimuttā ca mahānāmā
ca pupphitā,
Asanā madhugandhī ca pupphitā
te mamassame.
3996. Uddālakā pāṭalikā
yūthikā ca piyaṅgukā,
Bimbijālakasañchannā samantā
aḍḍhayojanaṃ.
3997. Mātaṅgavā1 sattaliyo
pāṭalī sinduvārakā,
Aṅkolakā bahū tattha tālakūṭā
ca2 pupphitā.
3998. Seleyyakā bahū tattha pupphitā
mama assame,
Etesu pupphamānesu3 sobhanti pādapā
bahu,
Samantā tena gandhena vāyate
mama assamo.
3999. Harītakā āmalakā
ambā jambu vihīṭakā, 4
Kolā bhallātakā billā
phārusakaphalāni ca.
4000. Tindukā ca piyālā
ca madhukā kāsumāriyo, 5
Labujā panasā tattha kadalī
badarīphalā. 6
4001. Ambāṭakā bahu tattha
vallikāraphalāni ca,
Bījapūrasapāriyo7 phalitā
mama assame.
4002. Āḷakā isimuggā
ca tato modaphalā bahū,
Avaṭā pakkabharitā pilakakhudumbarāni
ca.
4003. Pipphalī maricā tattha nigrodhā
ca kapitthanā,
Udumbarakā babhavo kaṇḍapakkā
ca pāriyo. 8
4004. Ete vaññe ca babhavo phalitā
assame mama,
Puppharukkhāpi babhavo pupphitā
mama assame.
4005. Āluvā ca kaḷambā
ca bilāli takkalāni ca,
Ālakā tālakā ceva
vijjanti assame mama.
4006. Assamassā’vīdure me mahājātassaro
ahu,
Acchodako sītajalo putatittho manoramo.
4007. Padumuppalā bahū tattha puṇḍarīkasamāyutā,
Mandālakehi [PTS Page 347] [\q 347/]
sañchannā nānāgandhasameritā.
1. Mātaggarā, machasaṃ. Mātakarā,
syā. Mātaṅgā vā, [PTS.]
2. Tālakuṭṭhī ca,
machasaṃ.
3. Pupphajātesu, machasaṃ.
4. Ambajambuvihītakā, machasaṃ.
5. Kāsumārayo, machasaṃ.
6. Candarīphalā, syā.
[PTS.]
7. Cirasaṃrasapākā ca, syā.
8. Kaṇḍupaṇṇā
ca bhariyo, machasaṃ.
[BJT Page 20] [\x 20/]
4008. Gabbhaṃ gaṇyahanti padumā
aññe pupphanti kesarī,
Opupphapattā tiṭṭhanti
padumakaṇṇikā1 bahu.
4009. Madhu bhisambhā savati khīraṃ
sappī mulāḷihi,
Samantā tena gandhena nānā
gandhasameritā.
4010. Kumudā ambagandhī ca nayitā
dissare bahū,
Jātassarassānukūlaṃ
ketakā pupphitā bahū.
4011. Suphullā bandhujīvā
ca setacārī sugandhikā,
Kumbhilā suṃsumārā
ca gahakā tattha jāyare.
4012. Uggāhakā ajagarā
tattha jātassare bahu,
Pāṭhinā pāvusā
macchā valajā2 muñjarohitā.
4013. Macchakacchapa sañchannā
atho sampaṭakehi ca,
Pārevatā ravihaṃsā
kukutthā3 ca nadīcarā.
4014. Dindibhā cakkavākā
ca campakā jivajīvakā,
Kalandakā ukkusā ca senakā
uddharā bahu.
4015. Koṭṭhakā sukapotā
ca kulīrā4 camarā bahū,
Kāreṇiyo5 ca tilakā upajīvanti
taṃ saraṃ.
4016. Sīhā vyagghā ca dīpī
ca acchakokataracchakā,
Vānarā kinnarā ceva dissanti
mama assame.
4017. Tāni gandhāṇi ghāyanto
bhakkhayanto phalānahaṃ,
Gandhodakaṃ pinto ca vasāmi mama
assame.
4018. Eṇimigā varāhā
ca pasadā khuddarūpakā,
Aggikā jotikā ceva vasanti mama
assame.
4019. Haṃsā koñcā
mayūrā ca sāḷikā pi ca kokilā,
Mañjarikā bahū tattha kosikā
poṭṭhasīsakā.
4020. Pisāvā dānavā
ceva kumbhaṇḍā rakkhayā bahū,
Garuḷā pannagā ceva vasanti
mama assame.
1. Padumākaṇṇikā,
machasaṃ. 2. Balajā, machasaṃ.
3. Kukkutthā syā.
4. Tuliyā, machasaṃ.
5. Kāseniyā, syā.
Piṭuva: 22
4021. Mahānubhāvā isayo
santavittā samāhitā, kamaṇḍaludharā
[PTS Page 348] [\q 348/] sabbe ajinuttaravāsanā,
Te jaṭābhārabharitā1
vasanti mama assame.
4022. Yugamattañca pekkhantā nipakā
santavuttino,
Lābhālābhena santuṭṭhā
vasanti mama assame.
4023. Vākacīraṃ dhunantā
te phoṭentā’jinacammakaṃ,
Sabalehi upatthaddhā gacchanti ambare
sadā. 2
4024. Na te dakaṃ āharanti kaṭṭhaṃ
vā aggidārukaṃ,
Sayañca upasampannā pāṭihīrassidaṃ
phalaṃ.
4025. Lohadoṇiṃ gahetvāna
vanamajjhe vasanti te,
Kuñjarāva mahānāgā
asambhītāva kesarī.
4026. Aññe gacchanti goyānaṃ
aññe pubbavīdehakaṃ, 3
Aññe ca uttarakuruṃ sakaṃ
balamavassitā, 4
Tato piṇḍaṃ āharitvā
paribhuñjanti ekato.
4027. Sabbesaṃ pakkamantānaṃ
uggatejāna tādinaṃ,
Ajinavammasaddena vanaṃ saddāyate
tadā.
4028. Edisā te mahāvīra
sissā uggatapā mama,
Parivuto ahaṃ tehi vasāmi mama
assame.
4029. Tositā sakakammena vanītāpi
samāgatā,
Ārādhayiṃsu maṃ ete
sakakammābhilāsino,
Sīlavanto ca nipakā appamaññāsu
kovidā.
4030. Padumuttaro lokavidū āhutīnaṃ
paṭiggaho,
Samayaṃ saṃviditvāna upagacchi
vināyako.
4031. Upagantvāna sambuddho ātāpī
nipako muni,
Pattaṃ paggayha sambuddho bhikkhāya
mamupāgami.
4032. Upāgataṃ mahāvīraṃ
jalajuttamanāyakaṃ,
Tiṇasantharaṃ paññapetvā5
sālapupphehi okiriṃ.
4033. Nisīdetvāna6 sambuddhaṃ
haṭṭho saṃviggamānaso,
Khippaṃ pabbatamāruyha agaruṃ
aggahiṃ ahaṃ.
1. Jaṭābhārabharitāva,
machasaṃ jaṭābhārabharitā ca, syā.
2. Tadā, machasaṃ.
3. Pubbavidehakaṃ, syā [PTS.]
4. Pabamapassitā, syā. [PTS.]
5. Paññāpetvā,
machasaṃ.
6. Nisādetvāna, machasaṃ
nisīditvāna, syā.
[BJT Page 24] [\x 24/]
4034. Kumbhamattaṃ gahetvāna panasaṃ
devagandhikaṃ,
Khandhe āropayitvāna upagacchiṃ
vināyakaṃ.
4035. Phalaṃ [PTS Page 349] [\q 349/]
buddhassa datvāna agaruṃ anulimpahaṃ,
Pasannacitto sumano buddhaseṭṭhaṃ
avandahaṃ. 1
4036. Padumuttaro lokavidū āhutīnaṃ
paṭiggaho,
Isimajjhe nisīditvā imā
gāthā abhāsatha.
4037. "Yo me phalañca agaruṃ āsanañca
adāsi me,
Tamahaṃ cittayissāmi suṇātha
mama bhāsato.
4038. Gāme vā yadi vā’raññe
pabbhāresu guhāsu vā,
Imassa cittamaññāya nibbattissati
bhojanaṃ.
4039. Devaloke manusse vā upapanno ayaṃ
naro,
Bhojanehi ca vatthehi parisaṃ tappayissati.
4040. Upapajjati yaṃ yoniṃ devattaṃ
atha mānusaṃ,
Akkhobhabhogo hutvāna saṃsarissata’yaṃ
naro.
4041. Tiṃsa kappasahassāni devaloke
ramissati,
Sahassakkhattuṃ rājā ca
saṃsarissata’yaṃ taro.
4041. Tiṃsa kappasahassāni devaloke
ramissati,
Sahassakkhattuṃ rājā ca
cakkavatti bhavissati.
4042. Ekasattatikkhattuñca devarajjaṃ
karissati,
Padesarajjaṃ vipulaṃ gaṇanāto
asaṃkhiyaṃ.
4043. Kappasatasahassambhi okkākakulasambhavo,
Gotamo nāma nāmena satthā
loke bhavissati.
4044. Tassa dhammesu dāyādo oraso
dhammanimmito, 2
Sabbāsave pariññāya
viharissata’nāsavo. "
4045. Suladdhalābho laddho me yo’haṃ
addakkhiṃ nāyakaṃ,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassa sāsanaṃ.
4046. Gāme vā yadi vā’raññe
pabbhāresu guhāsu vā,
Mama saṅkappamaññāya
bhojanaṃ hoti me sadā.
4047. Kilesā jhāpitā mayhaṃ
bhavā sabbe samūhatā,
Nāgo’ca bandhanaṃ chetvā
viharāmi anāsavo.
4048. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassa sāsanaṃ.
4049. Paṭisambhidā catasso vimokkhāpi
ca aṭṭhime,
Chaḷahiññā sacchikatā
kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā upasīvo thero imā gāthāyo abhāsitthāti.
Upasīvattherassa apadānaṃ pañcamaṃ.
1. Avandihaṃ, machasaṃ.
2. Upasīvo nāma nāmena
hessati satthusāvako, syā.
[BJT Page 26] [\x 26/]
406. Nandakattherāpadānaṃ
4050. Migaluddo [PTS Page 350] [\q 350/]
pure āsiṃ araññe kānate ahaṃ,
Pasadaṃ migamesanto sayambhuṃ addasaṃ
jinaṃ. 1 4051. Anuruddho nāma sambuddho sayambhū aparājito,
Vivekakāmo so dhīro vanamajjhogahī
tadā.
4052. Catudaṇḍe gahetvāna
catuṭṭhāne ṭhapesahaṃ,
Maṇḍapaṃ sukataṃ katvā
padamapupphehi chādayiṃ.
4053. Maṇḍapaṃ chādayitvāna
sayambhuṃ abhivādayiṃ,
Dhanuṃ tattheva nikkhippa pabbajiṃ
anagāriyaṃ.
4054. Pabbajitassa aciraṃ2 vyādhi
me upapajjatha,
Pubbakammaṃ saritvāna tattha kālakato
ahaṃ.
4055. Pubbakammena saṃyutto tusitaṃ
agamāsahaṃ,
Tattha soṇṇamayaṃ vyamhaṃ
nibbattati yadicchakaṃ.
4056. Sahassayuttahavāhiṃ dibbayānamadhiṭṭhito,
Āruhitvāna taṃ yānaṃ
gacchāmahaṃ yadicchakaṃ.
4057. Tato me nīyamānassa devabhūtassa
me sato,
Samantā yojanasataṃ maṇḍapo
me dharīyati.
4058. Sayane’haṃ tuvaṭṭāmi
accantaṃ3 pupphasanthate,
Antaḷikkhā ca padumā vassanti4
niccakālikaṃ.
4059. Marīvike phandamāne tappamāne
ca ātape,
Na maṃ tāpeti ātāpo
maṇḍassa idaṃ phalaṃ.
4060. Duggatiṃ samatikkanto apāyā
pihitā mama,
Maṇḍape rukkhamūle vā
santāpo me na vijjati.
4061. Mahīsaññaṃ adhiṭṭhāya
loṇatoyaṃ tarāmahaṃ,
Tassa me sukataṃ kammaṃ buddhapūjāyidaṃ
phalaṃ.
4062. Apathampi5 pathaṃ katvā gacchāmi
anilañjase,
Aho me sukataṃ kammaṃ buddhapūjāyidaṃ
phalaṃ.
4063. Pubbenivāsaṃ [PTS Page 351]
[\q 351/] jānāmi dibbacakkhu
visodhitaṃ,
Āsavā me parikkhiṇā
buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
4064. Jahitā purimā jāni
buddhassa oraso ahaṃ,
Dāyādo’mhi ca saddhamme buddhapūjāyidaṃ
phalaṃ.
1. Ahaṃ, machasaṃ.
2. Na ciraṃ pabbajitassa, machasaṃ.
3. Acchante, machasaṃ.
4. Vassante, machasaṃ.
5. Abbhamhi, syā.
[BJT Page 28] [\x 28/]
4065. Ārādhito’mhi sugataṃ
gotamaṃ sakyapuṅgavaṃ,
Dhammaddhajo dhammadāyādo buddhapūjāyidaṃ
phalaṃ.
4066. Upaṭṭhitvāna sambuddhaṃ
gotamaṃ sakyapuṅgavaṃ,
Pāraṅgamaniyaṃ maggaṃ
apucchiṃ lokanāyakaṃ.
4067. Ajjhiṭṭho kathayī
buddho gambhīraṃ nipuṇaṃ padaṃ,
Tassāhaṃ dhammaṃ sutvāna
pattomhi āsavakkhayaṃ.
4068. Aho me sukataṃ kammaṃ parimuttomhi
jātiyā,
Sabbāsavaparikkhiṇo natthidāni
punabbhavo.
4069. Kilesā jhāpitā mayhaṃ
sabbe samūhatā,
Nāgo’va bandhanaṃ chetvā
viharāmi anāsavo.
4070. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassa sāsanaṃ.
4071. Paṭisambhidā catasso vimokkhāpi
ca aṭṭhime,
Chaḷabhiññā sacchikatā
kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā nandako thero imā gāthāyo abhāsitthāti.
Nandakattherassa apadānaṃ chaṭṭhaṃ.
407. Hemakattherāpadānaṃ
4072. Pabbhārakūṭaṃ
nissāya anomo nāma tāpayo,
Assamaṃ sukataṃ katvā paṇṇasāle
vasī tadā.
4073. Siddhaṃ tassa tapokammaṃ siddhipatto
sake bale,
Sakasāmaññavikkanto ātāpī
nipako muni.
4074. Visārado sasamaye paravāde
ca kovido,
Paṭṭho bhūmantalikkhambhi
uppātambhi ca kovido.
4075. Vītasoko nirārambho appāhāro
alolupo,
Lābhālābhena santuṭṭho
jhāyī jhānarato muni.
4076. Piyadassī nāma sambuddho
aggo kāriṇiko muni,
Satte tāretukāmo so karuṇāya
pharī tadā.
4077. Bodhaneyyaṃ [PTS Page 352] [\q 352/]
janaṃ disvā piyadassī mahāmuni,
Cakkavāḷasahassampi gantvā
ovadate muni.
4078. Mamuddharitukāmo so mamassamamupāgami,
Na diṭṭho me jino pubbe na suto
pi ca kassa ci.
[BJT Page 30] [\x 30/]
4079. Uppātā supinā mayhaṃ
lakkhaṇā suppakāsitā,
Paṭṭho bhūmantalikkhambhi
nakkhattapadakovido.
4080. So’haṃ buddhassa sutvāna tattha
cittaṃ pasādayiṃ,
Bhuñjanto1 vā nisinno vā
sarāmi niccakālikaṃ.
4081. Mayi evaṃ sarantambhi bhagavāpi
anussari,
Buddhaṃ anussarantassa pīti me
hoti tāvade.
4082. Kālañca punarāgamma
upesi maṃ mahāmuni,
Sampattepi na jānāmi ayaṃ
buddho mahāmuni.
4083. Anukampako kāruṇiko piyadassī
mahāmuni,
Sañjānāpesi attānaṃ
ahaṃ buddho sadevake.
4084. Sañjānitvāna sambuddhaṃ
piyadassiṃ mahāmuniṃ
Sakaṃ cittaṃ pasādetvaṃ
idaṃ pacanamabraviṃ:
4085. "Aññe2 pīṭhe
ca pallaṅke āsandīsu nisīdare,
Tuvampi sabbadassāvī nisīdi
ratanāsane"
4086. Sabbaratanamayaṃ pīṭhaṃ
nimminitvāna tāvade,
Piyadassissa munino adāsiṃ iddhinimmitaṃ.
4087. Ratane ca nisinnassa pīṭhake
iddhinimmite,
Kumbhamattaṃ jambuphalaṃ adāsiṃ
tāvade ahaṃ.
4088. Mama hāsaṃ janetvāna
paribhuñji mahāmuni,
Tadā cittaṃ pasādetvā
satthārambhivādayiṃ.
4089. Piyadassī tu bhagavā lokajeṭṭho
narāsabho,
Ratanāsanamāsīno imā
gāthā abhāsatha:
4090. "Yo me ratanamayaṃ pīṭhaṃ
amataṃ ca phalaṃ adā,
Tamahaṃ kittayissāmi suṇātha
mama bhāsato.
4091. Sattasattati kappāni devaloke ramissati,
Pañcasattatikkhattuñca cakkavattī
bhavissati.
4092. Dvattiṃsakkhattuṃ devindo devarajjaṃ
karissati,
Padesarajjaṃ vipulaṃ gaṇanāto
asaṃkhiyaṃ.
4093. Soṇṇamayaṃ [PTS Page
353] [\q 353/] rūpimayaṃ pallaṅkaṃ
sukataṃ bahuṃ,
Lohitaṅkamayaṃ3 ceva lacchati ratanāmayaṃ.
1. Tiṭṭhanto, machasaṃ.
2. Sabbe, syā.
3. Lohitaṅgamayaṃ, machasaṃ.
[BJT Page 32] [\x 32/]
4094. Caṅkamantampi manujaṃ puññakammasamaṅginaṃ,
Pallaṅkāni anekāni parivārissare
tadā.
4095. Kūṭāgārā
ca pāsādā sayanañca mahārahaṃ,
Imassa cittamaññāya nibbattissanti
tāvade.
4096. Saṭṭhināgasahassāni
sabbālaṅkārabhusitā,
Suvaṇṇakacchā mātaṅgā
homakappanavāsasā1.
4097. Ārūḷhā gāmaṇiyehi
tomaraṅkusapāṇihi2,
Imaṃ paricarissanti ratanapīṭhassi’daṃ
phalaṃ3.
4098. Saṭṭhiassasahassāni
sabbālaṅkārabhusitā,
Ājānīyāva jātiyā
sindhavā sighavāhino.
4099. Ārūḷhā gāmaṇiyehi
illiyāvāpadhārihi4,
Imaṃ paricarissanti ratanapīṭhassi’daṃ
phalaṃ3.
4100. Saṭṭhirathasahassāni
sabbālaṅkārabhūsitā,
Dīpā athopi veyyagghā
sannaddhā ussitaddhajā.
4101. Ārūḷhā gāmaṇiyehi
cāpahatthehi vammihi,
Parivāressanti’ maṃ niccaṃ
ratanapīṭhassidaṃ phalaṃ.
4102. Saṭṭhidhenusahassāni
dohaññā puṅgavūsabhe,
Vacchake janayissanti ratanapīṭhassi’daṃ
phalaṃ.
4103. Soḷasitthisahassāni dohaññā
puṅgavūsabhe,
Vacchake janayissanti ratanapīṭhassi’daṃ
phalaṃ.
4104. Aḷārapamhā hasulā
susaññā tanumajjhimā,
Parivāressanti maṃ niccaṃ
ratanapīṭhassidaṃ phalaṃ.
4105. Aṭṭhārase kappasate
gotamo nāma cakkhumā,
Namandhakāraṃ vidhametvā5
buddho loke bhavissati.
4106. Tassa dassanamāgamma pabbajissatakiñcano6,
Tosayitvāna satthāraṃ sāsane’śiramissati.
4107. Tassa [PTS Page 354] [\q 354/]
dhammaṃ suṇitvāna nilese ghātayissati,
Sabbāsave pariññāya
nibbāyissatanāsavo.
4108. Viriyaṃ me dhuradhorayhaṃ yogakkhemādhivāhanaṃ,
Uttamatthaṃ patthayanto sāsane
viharāmahaṃ.
4109. Idaṃ pacchimakaṃ mayhaṃ
carimo vattate bhavo,
Sabbāsavaparikkhiṇo natthi dāni
punabbhavo.
1. Hemakappanivāsanā, sīmu.
Syā
2. Illiyācāpadhārīhi,
machasaṃ
3. Ratanapiṭhassidaṃ, machasaṃ.
4. Cāpahatthehi cammibhi, sīmu.
5. Vidhamitvā, machasaṃ.
6. Pabbajissati’ kiñcano, machasaṃ.
[BJT Page 34] [\x 34/]
4110. Kilesā jhāpitā mayhaṃ
bhavā sabbe samūhatā,
Nāgo’ca bandhanaṃ chetvā
viharāmi anāsavo.
4111. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassa sāsanaṃ.
4112. Paṭisambhidā catasso vimokkhāpi
ca aṭṭhime,
Chaḷabhiññā sacchikatā
kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā hemako thero imā gāthāyo abhāsitthāti.
Hemakattherassa apadānaṃ sattamaṃ.
Sattaraghamaṃ bhāṇavāraṃ.
408. Todeyyattherāpadānaṃ
4113. Rājāsi vijayo1 nāma
ketumatipuruttame,
Sūro vikkamasampanno puramajjhāvasī
tadā.
4114. Tassa rañño pamattassa aṭaviyo
samuṭṭhahuṃ,
Otārā2 tuṇḍikā
ceva raṭṭhaṃ viddhaṃsayuṃ tadā.
4115. Paccante kupite khippaṃ sannipātesa’rindamo,
Bhaṭe ceva balatthe ca ariṃ niggāhayī
tadā.
4116. Hatthārohā aṇikaṭṭhā
sūrā ca cammayodhino,
Dhanuggahā ca uggā ca sabbe sannipatuṃ
tadā
4117. Āḷārikā kappakā
ca nahāpakā3 mālakārakā,
Sūrā vijitayaṅgāmā
sabbe sannipatuṃ tadā.
4118. Khaggahatthā ca purisā vāpahatthā
ca cammino,
Luddā vijitasaṅgāmā
sabbe sannipatuṃ tadā.
4119. Tidhā pabhinnā mātaṅgā
kuñjarā saṭṭhihāyanā,
Suvaṇṇakacchālaṅkārā
sabbe sannipatuṃ tadā.
4120. Khamā sītassa uṇhassa
ukkāraharaṇassa4 ca,
Yodhājīvā katakammā
sabbe sannipatuṃ tadā.
1. Rājā ajitañjayo, machasaṃ.
Rājā vijitajayo, syā
2. Uttarā, syā ocarā,
[PTS.]
3. Nahāpakā, machasaṃ.
4. Ukkāruharaṇassa, sīmu,
machasaṃ.
[BJT Page 36] [\x 36/]
4121. Saṃkhasaddaṃ [PTS Page 355]
[\q 355/] bherisaddaṃ atho uddhama1saddakaṃ,
Etehi te hāsayanto sabbe sannipatuṃ
tadā.
4122. Tisulakontamantehi kavacehi2 tomarehi3
ca,
Koṭṭayantā4 nipātentā
sabbe sannipatuṃ tadā.
4123. Kimevāta’nisāmetvā5
sa rājā ajitaṃ jino, 6
Saṭṭhipāṇasahassāni
sule uttāsayī tadā.
4124. Saddaṃ mānusakā’kaṃsu
aho rājā adhammiko,
Niraye paccamānassa kadā anto
bhavissati.
4125. Sayane’haṃ tuvaṭṭento
sayāmi niraye tadā,
Na supāmi divārattiṃ sūlena
tajjayanti maṃ.
4126. Kiṃ pamādena rajjena vāhanena
balena ca,
Na te pahonti dhāretuṃ tāsayanti7
mamaṃ sadā.
4127. Kiṃ me puttehi dārehi rajjena
sakalena ca,
Yannūnā pabbajeyyāhaṃ
gatimaggaṃ visodhaye.
4128. Saṭṭhināgasahassāni
sabbālaṅkārabhūsite,
Suvaṇṇagacche mātaṅge
hemakappanavāsase8.
4129. Āruḷhe gāmaṇiyehi
tomaraṅkusapāṇihi,
Saṅgāmāvacare dhāne9
anapekkho vibhāya’haṃ,
Sakakammena santatto nikkhamiṃ anagāriyaṃ.
4130. Saṭṭhiassasahassāni
sabbālaṅkārabhusite,
Ājānīye ca jātiyā
nindhave sīghavāhane.
4131. Ārūḷhe gāmaṇiyehi
cāpahatthehi vammihi,
Pahāyitvāna 10 te sabbe nikkhamiṃ
anagāriyaṃ.
4132. Saṭṭhirathasahassāni
sabbālaṅkārabhūsite,
Dīpe athopi veyyagghe sannaddhe ussitaddhaje,
Te sabbe parihāretvā11 pabbajiṃ
anagāriyaṃ.
4133. Saṭṭhidhenusahassāni
[PTS Page 356] [\q 356/] sabbā kaṃsupadhāraṇā,
Tāyopi12 chaḍḍayitvāna
pabbajiṃ anagāriyaṃ,
1. Utuja, machasaṃ uddhaṭa, syā
uddhava, sīmu.
2. Tisūlakontimattehi, machasaṃ.
3. Kaccatomarehi ca, machasaṃ.
4. Koṭṭettānaṃ, sīmu.
5. Kavacānivāsetvā, syā
6. Ajitañjino, syā. Ajitañjayo,
machasaṃ.
7. Tāpayanti, machasaṃ
8. Hemakappanivāsate, machasaṃ.
9. Ṭhāne, machasaṃ
10. Pahāretvāna, machasaṃ.
11. Parivajjetvā, syā
12. Pāpiyo, syā.
[BJT Page 38] [\x 38/]
4134. Saṭṭhiitthisahassāni
sabbālaṅkārabhusitā,
Vicittavatthābharaṇā āmuttamaṇikuṇḍalā.
4135. Aḷārapamhā hasulā
susaññā tanumajjhimā,
Tā hitvā kandamānāyo
pabbajiṃ anagāriyaṃ.
4136. Saṭṭhigāmasahassāni
paripuṇṇāni sabbaso,
Chaḍḍayitvāna taṃ
rajjaṃ pabbajiṃ anagāriyaṃ.
4137. Nagarā nikkhamitvāna himavantamupāgamiṃ,
Bhāgirathinadītīre assamaṃ
māpayiṃ ahaṃ.
4138. Paṇṇasālaṃ karitvāna
aggyagāraṃ akāsahaṃ,
Āraddhaviriyo pahitatto vasāmi
assame ahaṃ.
4139. Maṇḍape rukkhamūle
vā suññāgāre ca jhāyato,
Na tu vijjati tāso me na passe bhayabheravaṃ.
4140. Sumedho nāma sumbuddho aggo kāruṇiko
muni,
Ñāṇālokena jotanto
loke uppajji tāvade.
4141. Mama assamasāmantā yakkho
āsi mahiddhiko,
Buddhaseṭṭhamhi uppanne ārocesi
mamaṃ tadā.
4142. "Buddho loke samuppanno sumedho nāma
cakkhumā,
Tāreti janataṃ sabbaṃ tampi
so tārayissati.
4143. Yakkhassa vacanaṃ sutvaṃ saṃviggo
āsi tāvade,
Buddho buddhoti cintento assamaṃ paṭisāmayiṃ.
4144. Aggidāruñca chaḍḍetvā
saṃsāmetvāna santhataṃ,
Assamaṃ abhivanditvā nikkhamiṃ
vipinā ahaṃ.
4145. Tato vandanamādāya gāmā
gāmaṃ purā purā,
Devadevaṃ gavesanto upagacchiṃ vināyakaṃ.
4146. Bhagavā tambhi samaye sumedho lokanāyako,
Catusaccaṃ pakāsento bodheti janataṃ
bahuṃ.
4147. Añjalimpaggahetvāna sīse
katvāna vandanaṃ,
Samubuddhaṃ abhivādetvā
imā gāthā abhāsahaṃ:
4148. "Vassike pupphamānambhi santike
upavāyati,
Tvaṃ vīra guṇagandhena disā
sabbā pavāyasi.
4149. Campake nāgavanike atimuttakaketake,
Sālesu pupphamānesu anuvātaṃ
pavāyati.
[BJT Page 40] [\x 40/]
4150. Tava [PTS Page 357] [\q 357/]
gandhaṃ suṇitvāna himavantā idhāgamiṃ,
Pūjemi taṃ mahāvīra
lokajeṭṭha mahāyasa.
4151. Varavandanno’nulimpiṃ sumedhaṃ
lokanāyakaṃ,
Sakaṃ cittaṃ pasādetvā
tuṇhī aṭṭhāsī tāvade
4152. Sumedho nāma bhagavā lokajeṭṭho
narāsabho,
Bhikkhusaṅghe nisīditvā
imā gāthā abhāsatha:
4153. "Yo meguṇe pakittesi vandanañca
apūjayī,
Tamahaṃ kittayissāmi suṇātha
mama bhāsato
4154. Ādeyyavākyavacano brahmā
uju patāpavā,
Pañcavīsatikappāni sappabhāso
bhavissati.
4155. Chabbīsatikappasate devaloke ramissati,
Sahassakkhattuṃ rājā ca
cakkavatti bhavissati.
4156. Tettiṃsakkhattuṃ devindo devarajjaṃ
karissati,
Padesarajjaṃ vipulaṃ gaṇanāto
asaṃkhiyaṃ.
4157. Tato cuto’yaṃ manujo manussattaṃ
gamissati,
Puññakammena saṃyutto brahmabandhu
bhavissati.
4158. Ajjhāyako mantadharo tiṇṇaṃ
vedāna pāragū,
Tilakkhaṇena sampanno bāvarī
nāma brāhmaṇo.
4159. Tassa sisso bhavitvāna hessati
mantapāragū,
Upagantvāna sambuddhaṃ gotamaṃ
sakyapuṅgavaṃ.
4160. Pucchitvā nipuṇe pañhe
bhāvayitvāna añjasaṃ1.
Sabbāsave pariññāya
nibbāyissata’nāsavo. "
4161. Tividhaggī nibbutā mayhaṃ
bhavā sabbe samūhatā,
Sabbāsave pariññāya
viharāmi anāsavo.
4162. Kilesā jhāpitā mayhaṃ
bhavā sabbe samūhatā,
Nāgova bandhanaṃ chetvā
viharāmi anāsavo.
4163. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassa sāsanaṃ.
4164. Paṭisambhidā catasso vimokkhāpi
ca aṭṭhime,
Chaḷabhiññā sacchikatā
kataṃ buddhassasa sāsanaṃ.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā todeyyo thero imā gāthāyo abhāsitthāti.
Todeyyettherassa apadānaṃ aṭṭhamaṃ.
1. Mānasaṃ, syā.
[BJT Page 42] [\x 42/]
409 Jatukaṇṇittherāpadānaṃ.
4165. Nagare haṃsavatiyā seṭṭhiputto
ahosahaṃ,
Samappito kāmaguṇe parivāremahaṃ
tadā.
4166. Tayo1 [PTS Page 358] [\q 358/]
pāsādamāruyha ubbiddhā gehalañchakā2
Tattha taccehi gītehi parivāremahaṃ
tadā.
4167. Turiyā āhatā mayhaṃ
sammatālasamāhitā,
Naccantā3 itthiyo sabbā haranti
yeva me mano.
4168. Velāpikā lāmaṇikā
kuñjavāsī timajjhikā4
Laṅghikā sokajjhāyī
5ca parivārenti maṃ sadā.
4169. Vetālino kumbhathūnī
naṭā ca naccakā bahū,
Naṭakā nāṭakā
ceva parivārenti maṃ sadā.
4170. Kappakā nahāpakā
sudā mālākārā sumāpakā,
6
Jallā mallāti sabbeva7 parivārenti
maṃ sadā.
4171. Etesu kīḷamānesu sikkhite
katupāsane,
Rattindivaṃ na jānāmi indeva
tidasaṅgaṇe.
4172. Addhikā pathikā sabbe yācakā
carakā bahū,
Upagacchanti te niccaṃ bhikkhayantā
mamaṃ gharaṃ.
4173. Samaṇā brāhmaṇā
ceva puññakkhettā anuttarā,
Vaḍḍhayantā mamaṃ
puññaṃ āgacchanti mamaṃ gharaṃ.
4174. Paṭakā laṭakā8
sabbe nigaṇṭhā pupphasāṭakā,
Tedaṇḍikā ekasikhā
āgacchanti mamaṃ gharaṃ.
4175. Ājīvakā viluttāvī
godhammā devadhammikā,
Rajojalladharā ete āgacchanti
mamaṃ gharaṃ.
4176. Parivattakā siddhipattā9
koṇḍapuggaṇikā10 bahū,
Tapassī vanacārī ca āgacchanti
mamaṃ gharaṃ.
4177. Oḍḍakā damiḷā
ceva sākulā malayālakā,
Sabarā11 yonakā ceva āgacchanti
mamaṃ gharaṃ.
4178. Andhakā [PTS Page 359] [\q 359/]
muṇḍakā sabbe kolakā sānuvindakā,
12
Ārāvacīnaraṭṭhā
ca āgacchanti mamaṃ gharaṃ.
1. Tato, machasaṃ.
2. Mahābhoge valañjako, machasaṃ.
3. Rañjanti, syā.
4. Vāmanikā syā.
5. Kuñjavā sīhivajjhitā,
syā.
6. Supāsakā, machasaṃ.
7. Jallā mallā ca te sabbe, machasaṃ.
8. Paṭagā, machasaṃ.
9. Parittakā santipattā, machasaṃ.
10. Koṭapugganikā, machasaṃ.
11. Savarā, machasaṃ.
12. Hanuvindakā, machasaṃ.
[BJT Page 44] [\x 44/]
4179. Alasandakā pallavakā babbarā
bhaggakārusā, 1
Rohitā2 cetaputtā ca āgacchanti
mamaṃ gharaṃ.
4180. Mādhurakā kosalakā
kāsikā2 hatthiporikā,
Isiṇḍā makkalā
ceva āgacchanti mamaṃ gharaṃ.
4181. Celāvakā arammā ca
okkalā4 meghalā5 bahū,
Khuddakā suddakā ceva āgacchanti
mamaṃ gharaṃ.
4182. Rohaṇā sindhavā ceva
citakā ekakaṇṇikā,
Suraṭṭhā aparantā
ca āgacchanti mamaṃ gharaṃ.
4183. Suppārakā kikumārā6
malayā7 soṇṇabhūmikā,
Vajjī tārā8 ca te sabbe
āgacchanti mamaṃ gharaṃ.
4184. Naḷakārā pesakārā
cammakārā ca tacchakā,
Kammārā kumbhakārā
ca āgacchanti mamaṃ gharaṃ.
4185. Maṇikārā lohakārā
soṇṇakārā ca dussikā,
Tipukārā ca sabbe āgacchanti
mamaṃ gharaṃ.
4186. Usukārā bhamakārā
pesakārā ca gandhīkā,
Raja kā tunnavāyā ca āgacchanti
mamaṃ gharaṃ.
4187. Telikā kaṭṭhahārā
ca udahārā ca pessikā,
Supikā suparakkhā ca āgacchanti
mamaṃ gharaṃ.
4188. Dovārikā [PTS Page 360]
[\q 360/] aṇikaṭṭhā
vandikā9 pupphachaḍḍakā,
Hatthāruhā hatthipālā
āgacchanti mamaṃ gharaṃ.
4189. Ānandassa mahārañño10
pamattassa11 adāsahaṃ,
Sattavaṇṇena ratanena ūnattaṃ12
pūrayāmahaṃ.
4190. Ye mayā kittitā sabbe nānāvaṇṇā
bahujjanā,
Tesā’haṃ cittamaññāya
tappayiṃ ratanena’haṃ.
4191. Vaggūsu bhāsamānāsu
vajjamānāsu bherisu,
Saṃkhesu dhamayantesu sakagehe ramāmahaṃ.
1. Dhammarāniggamānusā,
machasaṃ.
2. Gehikā, machasaṃ.
3. Kaliṅgā, machasaṃ.
4. Ārabbhā, machasaṃ.
5. Oghulā, machasaṃ.
6. Kumārā, machasaṃ.
7. Malla, machasaṃ.
8. Taṅgā, machasaṃ.
9. Bandhikā, machasaṃ. Ganthikā,
syā. Sandikā, [PTS.]
10. Ānandassa nāma rañño,
syā. Arindamanāmarañño, [PTS.]
11. Mamattassa, machasaṃ samaggassa, syā.
12. Ūnatthaṃ, machasaṃ.
[BJT Page 46] [\x 46/]
4192. Bhagavā tambhi samaye padumuttaranāyako,
Vasīsatasahassehi parikkhīṇāsavehi
so.
4193. Bhikkhūhi sahito vīthiṃ
paṭipajjittha cakkhumā,
Obhāsento disā sabbā dīparukkho’va
jotati.
4194. Vajjanti bheriyo sabbā gacchante
lokanāyake,
Pabhā niddhāvate tassa sataraṃsīva
uggato.
4195. Kavāṭantarikāyāpi
paviṭṭhena ca raṃsinā, 1
Antoghare suvipulo āloko āsi
tāvade.
4196. Pabhaṃ disvāna buddhassa pārisajje
acocahaṃ,
Nissaṃsayaṃ buddhaseṭṭho
imaṃ vīthimupāgato.
4197. Khippaṃ oruyha pāsādā
āgamiṃ antarāpaṇaṃ,
Sambuddhambhivādetvā idaṃ
vacanamabraviṃ:
4198. Anukampatu me sambuddhaṃ abhinesiṃ
sakaṃ gharaṃ,
Tattha annena pānena santappesiṃ
mahāmuniṃ.
4199. Nimantayitvā2 sambuddhaṃ abhinesiṃ
sakaṃ gharaṃ,
Tattha antena pānena santappesiṃ
mahāmuniṃ.
4200. Bhuttāviṃ kālamaññāya
buddhaseṭṭhassa tādino,
Sataṅgikena turiyena buddhaseṭṭhaṃ
upaṭṭhahiṃ.
4201. Padumuttaro lokavidū āhutinaṃ
paṭiggaho,
Antoghare nisīditvā imā
gāthā abhāsatha:
4202. "Yo [PTS Page 361] [\q 361/]
maṃ turiyehupaṭṭhāsī antapānañca’
dāsi me,
Tamahaṃ kittayissāmi suṇātha
mama bhāsato.
4203. Pahūtahakkho hutvāna sabhirañño
sabhojano,
Catudīpe ekarajjaṃ kārayissata’
yaṃ naro.
4204. Pañcasīle samādāya
dasakammapathe tato,
Samādāya pavattento parisaṃ
sikkhapessati3.
4205. Turiyasatasahassāni nāriyo4
samalaṅkatā,
Vajjayissanti’ maṃ niccaṃ upaṭṭhānassasidaṃ
phalaṃ.
4206. Tīṃsakappasahassāni
devaloke ramissati,
Catusaṭṭhikkhattuṃ devindo
devarajjaṃ karissati.
1. Rasaminā, machasaṃ.
2. Nimantetvāna, machasaṃ.
3. Sikkhāpayissati, machasaṃ.
4. Bheriyo, machasaṃ.
[BJT Page 48] [\x 48/]
4207. Catusaṭṭhikkhattuṃ
rājā ca cakkavatti bhavissati,
Padesarajjaṃ vipulaṃ gaṇanāto
asaṃkhiyaṃ.
4208. Kappasatasahassambhi okkākakulasambhavo,
Gotamo nāma nāmena satthā
loke bhavissati.
4209. Upapajjati yaṃ yoniṃ devattaṃ
atha mānusaṃ, 1
Anūnabhogo hutvāna manussattaṃ
gamissati.
4210. Ajjhāyako bhavitvāna tiṇṇaṃ
vedānapāragū,
Uttamatthaṃ gavesanto carissati mahiṃ
imaṃ.
4211. So pacchā pabbajitvāna
sukkamūlena codito,
Gotamassa bhagavato sāsane’bhi ramissati.
4212. Ārādhayitvā2 sambuddhaṃ
gotamaṃ sakyapuṅgavaṃ,
Kilese jhāpayitvāna arahā’yaṃ
bhavissati.
4213. Vipine vyaggharājāva migarājāva
kesarī,
Abhīto viharāma’jja sakyaputtassa
sāsane.
4214. Devaloke manusse vā daḷidde
duggatimbhi vā,
Nibbattiṃ me na passāmi upaṭṭhānassidaṃ
phalaṃ.
4215. Vivekamanuyuttombhi upasanto nirūpadhi,
Nāgova bandhanaṃ chetvā
viharāmi anāsavo.
4216. Kilesā jhāpitā mayhaṃ
gavā sabbe samūhatā,
Nāgo’va bandhanaṃ chetvā
viharāmi anāsavo.
4217. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassa sāsanaṃ.
4218. Paṭisambhidā catasso vimokkhāpi
ca aṭṭhime,
Chaḷabhiññā sacchikatā
kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā jatukaṇṇithero imā gāthāyo abhāsitthāti.
Jatukaṇṇittherassa apadānaṃ navamaṃ.
1. Gottena, machasaṃ.
2. Ārādhayitvāna, machasaṃ.
[BJT Page 50] [\x 50/]
410. Udenattherāpadānaṃ
4219. Himavantassa [PTS Page 362] [\q 362/]
avidūre padumo nāma pabbato,
Assamo sukato mayhaṃ paṇṇasālā
sumāpitā.
4220. Nadiyo sandare supatitthā manoramā,
Acchodakā sītajalā sundarā1
nadiyo sadā.
4221. Pāṭhinā pāvusā
macchā valajā muñjarohitā,
Sobhentā nadiyo ete vasanti nadiyā
sadā.
4222. Ambajambūhi sañchannā
kareritilakā tathā,
Uddālakā pāṭaliyo
sobhenti mama assamaṃ.
4223. Aṅkolakā bimbijālā
māyākārī ca pupphitā,
Gandhena upavāyantā sobhenti
mama assamaṃ.
4224. Atimuttā sattalikā nāgā
sālā ca pupphitā,
Dibbagandhaṃ2 sampavantā sobhenti
mama assamaṃ.
4225. Kosambā salalā nīpā
aṭṭhaṅgā ca supupphitā,
Dabbagandhaṃ sampavantā sobhenti
mama assama.
4226. Harītakā āmalakā
ambajambu vibhīṭakā,
Kolā bhallātakā billā
phalāni bahu assame.
4227. Kalambā kandalī tattha pupphanti
mama assame,
Dibbagandhaṃ sampavantā sobhenti
mama assamaṃ.
4228. Asokapiṇḍī cavarī3
nimbarukkhā ca pupphitā,
Dibbagandhaṃ sampavantā sobhenti
mama assamaṃ.
4229. Punnāgā giripunnāgā
timirā tattha pupphitā,
Dibbagandhaṃ smapavantā sobhenti
mama assamaṃ.
4230. Nigguṇḍī sirinigguṇḍī
camparukkhettha pupphitā,
Dibbagandhaṃ sampavantā sobhenti
mama assamaṃ.
4231. Avidūre pokkharaṇī
cakkavākūpakūjitā,
Mandalakehi sañchannā padumuppalakehi
ca.
1. Sandare, machasaṃ.
2. Dibbagandhā, sīmu.
3. Asokapiṇḍicārī
va, machasaṃ.
[BJT Page 52] [\x 52/]
4232. Acchodakā [PTS Page 363] [\q 363/]
sītajalā supatitthā manoramā,
Acchā phalikasamānā sobhenti
mama assamaṃ.
4233. Padumā pupphare tattha puṇḍarīkā
ca uppalā,
Mandalakehi sañchannā sobhenti
mama assamaṃ.
4234. Pāṭhinā pāvusā
macchāvalajā muñjarohitā,
Vicarantā ca te tattha sobhenti mama
assamaṃ.
4235. Kumbhīlā suṃsumārā
ca kacchapā ca gahā bahū,
Oguhā1 ajagarā ca sobhenti mama
assamaṃ.
4236. Pārevatā ravihaṃsā
cakkavākā nadīcarā,
Dindibhā sālikā cettha
sobhenti mama assamaṃ.
4237. Nayitā ambagandhī ca ketakā
tattha pupphitā,
Dibbagandhaṃ sampavantā sobhenti
mama assamaṃ.
4238. Sīhā vyagghā ca dīpī
ca acchakokataracchakā,
Anusañcarantā pavane sobhenti
mama assamaṃ.
4239. Jaṭābhārena bharitā
ajinuttaravāsanā,
Anusañcarantā pavane sobhenti
mama assamaṃ.
4240. Ajīnāni dharā ete
nipakā santavuttino,
Appahārā ca te sabbe sobhenti
mama assamaṃ.
4241. Khāribhāraṃ gahetvāna
ajjhogayha vanaṃ tadā,
Mūlaphalāni bhuñjantā
vasanti assame sadā.
4242. Na te dāruṃ āharanti
udakaṃ pādadhovanaṃ,
Sabbesaṃ ānubhāvena sayamevāharīyati.
4243. Cullāsīti sahassāni
isayettha samāgatā,
Sabbeva jhāyino ete uttamatthagavesakā.
4244. Tapassīno brahmacārī
codentā appaṇāvate,
Ambarāvacarā sabbe vasanti assame
tadā.
4245. Pañcāhaṃ sannīpatanti
ekaggā santavuttino,
Aññoññaṃ abhivādetvā
pakkamanti disāmukhā.
1. Ogahā, machasaṃ.
[BJT Page 54] [\x 54/]
4246. Padumuttaro nāma jino sabbadhammānapāragū,
Tamandakāraṃ1 vidhamaṃ uppajji
tāvade jino.
4247. Mama [PTS Page 364] [\q 364/]
assamasāmantā yakkho āsi mahiddhiko,
So me saṃsittha sambuddhaṃ jalajuttamanāyakaṃ.
4248. Esa buddho samuppanno padumuttaro mahāmuni,
Khippaṃ gantvāna sambuddhaṃ
payirupāsaya2 mārisa.
4249. Yakkhassa vacanaṃ sutvā vippasannena
cetasā,
Assamaṃ saṃsāmetvāna
nikkhamiṃ vipinā tadā.
4250. Ceḷeva ḍayhamānambhi
nikkhamitvāna assamā,
Ekarattiṃ nivasitvā3 upagacchiṃ
vināyakaṃ.
4251. Padumuttaro lokavidu āhutīnaṃ
paṭiggaho,
Catusaccaṃ pakāsonto desesi amataṃ
padaṃ.
4252. Supullaṃ padumaṃ gayha upagantvā
mahesino,
Pasannacitto sumano buddhassa abhiropayiṃ.
4253. Pūjayitvāna sambuddhaṃ
jalajuttamanāyakaṃ,
Ekaṃsaṃ ajinaṃ katvā
santhaviṃ lokanāyakaṃ.
4254. Yena ñāṇena sambuddho
vasatīha anāsavo,
Taṃ ñāṇaṃ kittayissāmi
suṇotha mama bhāsato.
4255. Saṃsārasotaṃ chinditvā
tāresi sabbapāṇino,
Tava dhammaṃ suṇitvāna taṇhāsotaṃ
taranti te.
4256. Tuvaṃ satthā ca ketu ca dhajo
yūpo ca pāṇinaṃ,
Parāyaṇo patiṭṭhā
ca dīpo ca dipaduttama. 4
4257. Yāvatā gaṇino loke
satthavāhā pavuccare,
Tuvaṃ aggosi sabbaññu tava
antogadhāva te.
4258. Tava ñāṇena sabbaññu
tāresi janataṃ bahuṃ,
Tava dassanamāgamma dukkhassantaṃ
karissare.
4259. Ye keci me gandhajātā loke
vāyanti cakkhuma,
Tava gandhasamo natthi puññakkhette
mahāmune.
1. Mahandhakāraṃ, sīmu.
2. Payirupāsa, machasaṃ.
3. Nivāsetvā, machasaṃ.
4. Dvīpaduttama, machasaṃ.
[BJT Page 56] [\x 56/]
4260. Tiracchānayoniṃ nirayaṃ
parimocesi1 cakkhuma,
Asaṃkhataṃ padaṃ santaṃ
desesi2tvaṃ mahāmune.
4261. Padumuttaro lokavidū āhutīnaṃ
paṭiggaho,
Bhikkhusaṅghe nisīditvā
imā gāthā abhāsatha:
4262. "Yo [PTS Page 365] [\q 365/]
me ñāṇaṃ apūjesi pasanno sehi pāṇihi,
Tamahaṃ kittayissāmi suṇātha
mama bhāsato.
4263. Tiṃsakappasahassāni devaloke
ramissati,
Sahassakkhattuṃ rājā ca
cakkavattī bhavissati. "
4264. Suladdhalābhaṃ laddhombhi
tosayitvāna subbataṃ,
Sabbāsave pariññāya
viharāmi anāsavo.
4265. Kilesā jhāpitā mayhaṃ
bhavā sabbe samuhatā,
Nāgova bandhanaṃ chetvā
vibharāmi anāsavo.
4266. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassa sāsanaṃ.
4267. Paṭisambhidā catasso vimokkhāpi
ca aṭṭhime,
Chalabhiññā sacchikatā
kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā udeno thero imā gāthāyo abhāsitthāti.
Udenattherassa apadānaṃ dasamaṃ.
Uddānaṃ:
Metteyyo puṇṇako thero mettagū
dhotako’pi ca,
Upasīvo ca nando ca hemako sattamo tahiṃ
Todeyyo jatukaṇṇī ca udeno
ca mahāyaso,
Tīṇi gāthāsatānettha
asīti tīṇi cuttarīṃ.
Metteyyavaggo ekacattāḷīsatimo. 3
1. Parimocehi, syā.
2. Desehi, syā.
3. Ekacattāḷīsamo, sīmu,
machasaṃ.