[CPD Classification 2.5.13]
[PTS Vol Ap 2 ] [\z Ap /] [\f IIa /]
[BJT Vol Ap 2 ] [\z Ap /] [\w IIa /]
[BJT Page 292] [\x 292/]
[PTS Page 463] [\q 463/]
Suttantapiṭake khuddakanikāye
Apadānapāḷi
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.
Kaccānavaggo
531. Mahākaccānattherāpadānaṃ
5663. Padumuttaro nāma jino anejo ajitañjayo,
Satasahasse kappānaṃ ito uppajji
nāyako.
5664. Vīro kamalapattakkho sasaṅkavimalānano,
Kanakāvalasaṅkāso3 ravidittiyasamappabho.
5665. Sattanettamanohārī varalakkhaṇabhusito,
Sabbavākyapathātīto manujāmarasakkato.
5666. Sambuddho bodhayaṃ satte vāgīso
madhurassaro,
Karuṇānibaddha4 santāno
parisāsu visārado.
5667. Deseti [PTS Page 464] [\q 464/]
madhuraṃ dhammaṃ catusaccupasaṃhitaṃ,
Nimugge mohapaṅkamhi samuddharati pāṇino.
5668. Tadā ekacaro hutvā tāpaso
himavālayo,
Nabhasā mānusaṃ lokaṃ
gacchanto jinamaddasaṃ.
5669. Upecca santikaṃ tassa assosiṃ
dhammadesanaṃ,
Vaṇṇayantassa vīrassa
sāvakassa mahāguṇaṃ.
5670. Saṃkhittena mayā vuttaṃ
vitthārena pakāsayaṃ,
Parisaṃ mañca toseti yathā
kaccāyano ayaṃ.
5671. Nāhaṃ evaṃ vidhaṃ
kañci5 aññaṃ passāmi sāvakaṃ,
Tasmātadagge6 esaggo evaṃ dhāretha
bhikkhavo.
5672. Tadāhaṃ vimhito hutvā
sutvā vākyaṃ manoramā,
Himavantaṃ gamitvāna āhatvā7
pupphasañcayaṃ.
5673. Pūjetvā lokasaraṇaṃ
taṃ ṭhānaṃ abhipatthayiṃ,
Tadā mamāsayaṃ ñatvā
vyākāsi saraṇañjaho.
1. Bodhisammajjako maṇḍo, machasaṃ.
2. Ti ca, machasaṃ.
3. Kañcanakavasaṅkalāso,
syā
4. Nibandha, sabbattha.
5. Nāśaṃ evaṃmidhekakaccaṃ,
machasaṃ.
6. Tasematadagge, sīmu. Tasmātadagge
ṭhapemi, theragāthaṭṭhakathā.
7. Āhitvā.
[BJT Page 294] [\x 294/]
5673. "Passathetaṃ isivaraṃ niddhantakanakattacaṃ,
Uddhaggalomaṃ pīṇaṃsaṃ
acalaṃ pañjaliṃ ṭhitaṃ.
5674. Hāsassupuṇṇanayanaṃ1
buddhavaṇṇagatāsayaṃ,
Dhammaṃva viggahavaraṃ2 amatāsittasantibhaṃ.
5675. Kaccānassa guṇaṃ sutvā
taṃ ṭhānaṃ patthayaṃ ṭhito,
Anāgatamhi addhāne gotamassa
mahāmune.
5676. Tassa dhammesu dāyādo oraso
dhammanimmito,
Kaccāno nāma nāmena hessi
satthusāvako.
5677. Bahussuto mahāñāṇi
adhippāyavidū mune,
Pāpuṇissati taṃ ṭhānaṃ
yathāyaṃ vyākato mayā.
5678. Satasahasse ito kappe yaṃ kammamakariṃ
tadā,
Duggatiṃ nābhijānāmi
buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
5679. Duve bhave saṃsarāmi devatte
atha mānuse,
Aññaṃ gatiṃ na gacchāmi
buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
5680. Duve kule pajāyāmi khattiye
atha brāhmaṇe,
Nīce kule na jāyāmi buddhapūjāyidaṃ
phalaṃ.
5681. Pacchime [PTS Page 465] [\q 465/]
va3 bhave dāni jāto ujjeniyā pure, 4
Pajjotassa ca caṇḍassa purohitadijātino.
5
5682. Putto tiraṭavacchassa6 nipuṇo
vedapāragū,
Mātā ca candimā nāma
kaccānohaṃ varattavo.
5683. Vīmaṃsatthaṃ buddhassa
bhumipālena pesito,
Disvā mokkhapuradvāraṃ nāyakaṃ
guṇasañcayaṃ.
5684. Sutvā ca vimalaṃ vākyaṃ
gatipaṅkavisosanaṃ,
Pāpuṇiṃ amataṃ santaṃ
sosehi saha sattahi. 7
5685. Adhippāyavidū jāto
sugatassa mahāmune, 8
Ṭhapito etadagge ca susamiddhamanoratho.
5686. Kilesā jhāpitā mayhaṃ
bhavā sabbe samūhatā,
Nāgo’va bandhanaṃ chetvā
viharāmi anāsavo.
1. Bhāsaṃsapuṇṇanayanaṃ,
machasaṃ.
2. Dhammajaṃuggahadayaṃ, machasaṃ.
Dhammapaṭiggabhavaraṃ, syā.
3. Pacchime ca, machasaṃ.
4. Ujjeniyaṃ pure, machasaṃ.
5. Purohitadijādhino, machasaṃ.
6. Nidīvacchassa, theragāthaṭṭhakathā.
Tiriṭivacchassa, machasaṃ.
7. Sesebhi saha pañcahi, sīmu:
theragāthaṭṭhakathā. "Sesehi saha sattahi"
iti manorathapūraṇi ādiaṭṭhakathāhi
saddhiṃ sameti.
8. Mahāmate, machasaṃ.
[BJT Page 296] [\x 296/]
5687. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassa sāsanaṃ.
5688. Paṭisambhidā catasso ca
vimokkhāpi ca aṭṭhime,
Chaḷabhiññā sacchikatā
kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Ittha sudaṃ āyasmā mahākaccāno thero imā gāthāyo abhisitthāti.
Mahākaccānattherassa apadānaṃ paṭhamaṃ.
532. Vakkalittherāpadānaṃ
5689. Ito satasahassamhi kappe uppajji nāyako,
Anomanāmo amito nāmena padumuttaro.
5690. Padumākāravadano padumāmalasucchavī,
Lokenānupalittova teyena padumaṃ
yathā.
5691. Vīro padumapattakkho santo ca padumaṃ
yathā,
Padumuttaragandho ca1 tasmā so padumuttaro.
5692. Lokajeṭṭho ca nimmāno
andhānaṃ nayanūpamo,
Santaveso guṇanidhi karuṇāmatisāgaro.
5693. Sakadāci mahāvīro
brahmāsurasuraccito,
Sadevamanujākiṇṇo2 janamajjhe
anuttamo. 3
5694. Vadanena sugandhena madhurena rutena ca,
Rañjayaṃ parisaṃ sabbaṃ
santhavī sāvakaṃ sakaṃ.
5695. "Saddhādhimutto [PTS Page 466]
[\q 466/] sumatī mama dassanalālaso,
4
Natthi etādiso añño yathāyaṃ
bhikkhu vakkali".
5696. Tadāhaṃ haṃsavatiyaṃ
nagare brāhmaṇatrajo,
Hutvā sutvā ca taṃ vākyaṃ
taṃ ṭhānamabhirocayiṃ.
5697. Sasāvakaṃ taṃ vimalaṃ
nimantetvā tathāgataṃ,
Sattāhaṃ bhojayitvāna dussegacchādayiṃ
tadā.
5698. Nipacca sirasā tassa anantaguṇasāgare,
Nimuggo pītisampuṇṇo idaṃ
pacanamabraviṃ:
1. Padumuttaragandhova, machasaṃ.
2. Sadevamanujākiṇṇe,
machasaṃ.
3. Jinuttamo, machasaṃ.
4. Dassanasālayo, syā.
[BJT Page 298] [\x 298/]
5699. "Yo so tayā santhavito ito sattamake’hani,
1
Bhikkhu saddhāvataṃ aggo tādiso
homahaṃ mune. "
5700. Evaṃ vutte mahāvīro
anāvaraṇadassano,
Imaṃ vākyaṃ udīresi
parisāyaṃ2 mahāmuni:
5701. "Passathetaṃ māṇavakaṃ
pītamaṭṭhanivāsanaṃ,
Hemayaññopavītaṅgaṃ3
jananettamanoharaṃ.
5702. Eso anāgataddhāne gotamassa
mahesino,
Aggo saddhādhimuttānaṃ sāvakoyaṃ
bhavissati.
5703. Devabhūto manusso vā sabbasantāpavajjito,
Sabbabhogaparibbūḷho sukhito saṃsarissati.
5704. Satasahasse ito kappe okkākakusalasambhavo,
Gotamo nāma nāmena4 satthā
loke bhavissati.
5705. Tassa dhammesu dāyādo oraso
dhammanimmito,
Vakkalī nāma nāmena hessati
satthūsāvako.
5706. Tena kammavisesena cetanāpaṇīdhīhi
ca,
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ
tāvatiṃsamagacchahaṃ.
5707. Sabbattha sukhito hutvā saṃsaranto
bhavābhave,
Sāvatthiyaṃ pure jāto kule
aññatare ahaṃ.
5708. Nonītasukhumālaṃ maṃ
jātapallavakomalaṃ,
Mandaṃ uttānasayanaṃ pisācībhayatajjitā.
5
5709. Pādamūle mahesissa sāyesuṃ
dīnamānasā,
’Imaṃ dadāma te nātha saraṇaṃ
hohi nāyaka. ’
5710. Tadā [PTS Page 467] [\q 467/]
paṭiggahi so maṃ bhītānaṃ saraṇo
muni,
Jālitā saṅkhalaṅkena6
mudukomalapāṇinā.
5711. Tadāppabhūti tenāhaṃ
arakkheyyena rakkhito,
Sabbaveravinimmutto7 sukhena parivaḍḍhito.
5712. Sugatena vinābhūto ukkaṇṭhāmi
muhuttakaṃ,
Jātiyā sattavassohaṃ pabbajiṃ
anagāriyaṃ.
1. Ito sattamake muni, machasaṃ. Ito saddhādhimutto
iti, syā.
2. Parisāya, machasaṃ.
3. Hemayaññopacitaṅgaṃ,
machasaṃ.
4. Gottena, machasaṃ.
5. Pisācabhayatajjitā, sīmu.
Machasaṃ.
6. Jālinācakkakitena, machasaṃ.
7. Sabbāpadāvinimmutto, theragāthaṭṭhakathā,
sabbabyādhivinimmutto, syā sabbupadhivinimmutto, [PTS]
5713. Sabbapāmisambhūtaṃ lakkhīnilayanaṃ
paraṃ, 1
Rūpaṃ sabbasubhākiṇṇaṃ
atitto pihayāmahaṃ2.
5714. Buddharūparataṃ3 ñatvā
tadā ovadi maṃ jino,
"Alaṃ vakkali kiṃ rūpe ramase
bālanandite.
5715. Yo hi passati saddhammaṃ so maṃ
passati paṇḍito,
Apassamāno saddhammaṃ maṃ
passampi na passati.
5716. Anattādīnavo kāyo
visarukkhasamūpamo,
Āvāso sabbarogānaṃ
puñjo dukkhassa kevalo.
5717. Tibbandiya tato rūpe khandhānaṃ
uyadabbayaṃ,
Passa sabbakilesānaṃ sukhenantaṃ
gamisassi. "
5718. Evaṃ tenānusiṭṭhohaṃ
nāyakena hitesinā,
Gijjhakūṭaṃ samāruyha
jhāyāmi girikandare.
5719. Ṭhito pabbatapādamhi mamāha
so mahāmuni, 4
Vakkalī’ti jino vācaṃ taṃ
sutvā mudito ahaṃ.
5720. Pakkhandiṃ selapabbhāre anekasataporise,
Tadā buddhānubhāvena sukhena’va
mahiṃ gato.
5721. Punopi5 dhammaṃ desesi6 khandhānaṃ
udayabbayaṃ,
Tamhaṃ dhammamaññāya
arahattamāpuṇiṃ.
5722. Sumahāparisāmajjhe7 tadā
maṃ maraṇantago8,
Aggaṃ saddhādhimuttānaṃ
paññapesi mahāmati.
5723. Satasahasse ito kappe yaṃ kammamakariṃ
tadā,
Duggatiṃ nābhijānāmi
buddhajūjāyidaṃ phalaṃ.
5724. Kilesā [PTS Page 468] [\q 468/]
jhāpitā mayhaṃ bhavā sabbe samūhatā,
Nāgo va bandhanaṃ chetvā
viharāmi anāsavo.
5725. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassaṃ sāsanaṃ.
1. Nīlakkhitayanaṃ varaṃ, machasaṃ.
2. Vibharāmahaṃ, machasaṃ.
3. Buddho rūparataṃ, sīmu
buddharūparatiṃ, machasaṃ.
4. Assāsayi mahāmuni, machasaṃ.
5. Punāpi, sīmu. Syā.
6. Deseti, machasaṃ.
7. Sumahāparisamajjhe, machasaṃ.
8. Caraṇantago, machasaṃ.
[BJT Page 302] [\x 302/]
5726. Paṭisambhidā catasso ca
vimokkhāpi ca aṭṭhime,
Chaḷabhiññā sacchikatā
kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā vakkalitthero imaṃ gāthāyo abhisitthāti
Vakkalittherassa apadānaṃ dutiyaṃ
533. Mahākappinattherāpadānaṃ
5727. Padumuttaro nāma jino sabbadhammānapāragu,
Udito jagadākāse1 ravīva
saradambare.
5728. Vacanābhāya bodheti veneyyapadumāni
so,
Kilesapaṅkaṃ soseti matiraṃsīhi
nāyako.
5729. Titthiyānaṃ yaso hanti khajjotābhā
yathā ravi,
Saccatthābhaṃ pakāseti ratanaṃva
divākaro.
5730. Guṇānaṃ āyatibhūto
ratanānaṃva sāgaro,
Pajjunnoriva bhūtāni dhammameghena
vassati.
5731. Akkhadasso tadā āsiṃ
nagare haṃsasavhaye,
Upecca dhammamassosiṃ jalajuttaranāmino.
5732. Ovādakassa bikkhūnaṃ
sāvakassa katāvino,
Guṇaṃ pakāsayantassa tosayantassa2
me manaṃ.
5733. Sutvā patīto sumano nimantetvāna
taṃ ṭhānambhipatthayiṃ.
Sasissaṃ bhojayitvāna taṃ
ṭhānambhipatthayiṃ.
5734. Tadābhāsi mahābhāgo3
haṃsadundubhisussaro, 4
Passathetaṃ mahāmattaṃ vinicchayavisāradaṃ.
5735. Maṃpādamūle patītaṃ5
samuggatatanūruhaṃ,
Jimutavaṇṇaṃ pīṇaṃsaṃ
pasannanayanānanaṃ.
5736. Parivārena mahatā rañjayaṃ
taṃ6 mahāyasaṃ,
Eso katāvino ṭhānaṃ
pattheti muditāsayo.
5737. Iminā [PTS Page 469] [\q 469/]
piṇḍapātena7 cetanāpaṇidhīhi
ca, 8
Kappasatasahassāni nūpapajjati
duggatiṃ.
5738. Devesu devasobhaggaṃ manussesu mahantataṃ,
Anubhotvāvasesena9 nibbānaṃ
pāpuṇissati.
1. Ajaṭākāse, machasaṃ.
Jaladākāse, [PTS.]
2. Tappayantassa, machasaṃ.
3. Tadā haṃsasambhāgo, machasaṃ.
4. Haṃsadundubhinissaro, theragāthaṭṭhakathā:
haṃsadundubhinissano, machasaṃ.
5. Patitaṃ pādamūle me, machasaṃ.
6. Rañjayannaṃ, sīmu, rājayuttaṃ,
machasaṃ. 7. Paṇipātenaṃ, machasaṃ.
8. Cāgena paṇidhīhi ca,
machasaṃ.
9. Anubhotvāna sesena, machasaṃ
[BJT Page 304] [\x 304/]
5739. Satasahasse ito kappe okkākakulasambhavo.
Gotamo nāma gottana satthā loke
bhavissati.
5740. Tassa dhammesu dāyādo oraso
dhammanimmito,
Kappino nāma nāmena hessati satthusāvako.
5741. Tatohaṃ sukataṃ kāraṃ
katvāna jinasāsane,
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ
tusitaṃ agamāsahaṃ.
5742. Devanamānusarajjāni sataso
anusāsiya,
Bārāṇasīsamāsanne
jāto keniyajātiyaṃ.
5743. Sahassaparivārena1 sapajāpatiko
ahaṃ,
Pañca paccekabuddhānaṃ satāni
samupaṭṭhahiṃ.
5744. Temāsaṃ bhojayitvāna
pacchā’dambha ticīvaraṃ,
Tato cutā mayaṃ sabbe ahumbha tidasūpagā.
5745. Puto sabbe manussattaṃ āgamimbha2
tato cutā,
Kukkuṭambhi pure jātā
himavantassa passato.
5746. Kappino nāmahaṃ āsiṃ
rājaputto mahāyaso,
Sesāmaccakule jātā mameva
parivārayuṃ.
5747. Mahārajjasukhaṃ patto sabbakāmasamiddhimā,
Vāṇijehi samakkhātaṃ
buddhappādamahaṃ suṇiṃ.
5748. "Buddho loke samuppanno asamo ekapuggalo,
So pakāseti saddhammaṃ amataṃ
sukhamuttamaṃ.
5749. Suyuttā tassa sissā ca sumuttā
ca anāsavā, "
Sutvā tesaṃ suvacanaṃ sakkaritvāna
vāṇije.
5750. Pahāya rajjaṃ sāmacco
nikkhamaṃ buddhamāmako,
Nadiṃ disvā mahācandā
pūritaṃ samatittikaṃ.
5751. Appatiṭṭhaṃ anālambaṃ
duttaraṃ sīghavāhiniṃ,
Guṇaṃ saritvā buddhassa
sotthinā samatikkamiṃ.
5752. Bhavasotaṃ sace buddho tiṇṇo
lokantagū vidu,
Etena saccavajjena gamanaṃ me samijjhatu.
1. Satasahasseparivāro, syā.
2. Agamimha, machasaṃ.
[BJT Page 306] [\x 306/]
5753. Yadi [PTS Page 470] [\q 470/]
santigamo maggo mokkho vaccantikaṃ1 sukhaṃ,
Etena saccavajjena gamanaṃ me samijjhatu.
5754. Saṅgho ce tiṇṇakantāro
puññakkhetto anuttaro,
Etena saccavajjena gamanaṃ me samijjhatu.
5755. Saha kate saccavare maggā apagataṃ
jalaṃ,
Tato sukhena uttiṇṇo nadītīre
manorame.
5756. Nisisannaṃ addasaṃ buddhaṃ
udentaṃva pabhaṅkaraṃ,
Jalantaṃ hemaselaṃva dīparukkhaṃva
jotitaṃ.
5757. Sasī va2 tārāsabhitaṃ sāvakehi purakkhataṃ, vāsavaṃ viya vassantaṃ desanājaladaṃ tadā3
5758. Vanditvāna sahāmacco ekamantaṃ
upāvisiṃ4
Tato no āsayaṃ5 ñatvā
buddho dhammamadesayī.
5759. Sutvāna dhammaṃ vimalaṃ
avocumha mayaṃ jinaṃ,
Pabbājehi mahāvīra nibbittamha6
mayaṃ bhave.
5760. Savākkhāto7 bhikkhave dhammo
dukkhantakaraṇāya vo,
Caratha brahmacariyaṃ iccāha muni
sattamo.
5761. Saha vācāya sabbepi bhikkhuvesadharā
mayaṃ,
Ahumbha upasampannā sotāpannā
ca sāsane.
5762. Tato jetavanaṃ gavatvā anusāsi
vināyako,
Anusiṭṭho jinenāhaṃ
arahattamapāpuṇiṃ.
5763. Tato bhikkhusahassaṃ8 taṃ anāsāsiṃ
ahaṃ tadā,
Mamānusāsanakarā tepi
āsuṃ anāsavā.
5764. Jino tasmiṃ guṇe tuṭṭho
etadagge ṭhapesi maṃ,
Bhikkhu ovādakānaggo kappinoti
mahājane.
5765. Satasahasse kataṃ kammaṃ phalaṃ
dassesi me idha,
Sumutto saravevegova kilese jhāpayi9
mama.
1. Mokkhadaṃ santikaṃ, syā.
2. Sasiṃva, machasaṃ.
3. Desanājaladantaraṃ, machasaṃ.
Devenajaladantaraṃ, syā. [PTS.]
4. Ekamantamupācisaṃ, machasaṃ.
5. Tatosajjhāsayaṃ, syā.
6. Nibbinnāmha, machasaṃ
7. Svakkhāto, machasaṃ.
8. Tatobhikkhusahassāni, machasaṃ.
9. Jhāpayiṃ, machasaṃ.
[BJT Page 308] [\x 308/]
5766. Kilesā jhāpitā mayhaṃ
bhavā sabbe samūhatā,
Nāgo va bandhanaṃ chetvā
viharāmi anāsavo.
5767. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassaṃ sāsanaṃ.
5768. Paṭisambhidā catasso ca
vimokkhāpi ca aṭṭhime,
Chaḷabhiññā sacchikatā
kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā mahākappino thero imaṃ gāthāyo abhisitthāti
Mahākappinattherassa apadānaṃ tatiyaṃ.
534. Dabbattherāpadānaṃ
5769. Padumuttaro [PTS Page 471] [\q 471/]
nāma jino sabbalokavidū muni,
Ito satasahassamhi kappe uppajji cakkhumā.
5770. Ovādako viññāpako
tārako sabbapāṇinaṃ,
Desanākusalo buddho tāresi ranataṃ
bahuṃ.
5771. Anukampako kāruṇiko hitesī
sabbapāṇinaṃ,
Sampatte titthiye sabbe pañcasīle
patiṭṭhapi1
5772. Evaṃ nirākulaṃ āsi
suññataṃ2 titthiyehi ca,
Vicittaṃ arahantehi vasībhūtehi
tādihi.
5773. Ratanānaṭṭhapaññāsa3
uggato so mahāmuni,
Kañcanagghiyasaṅkāso battiṃsavaralakkhaṇo.
5774. Vassasatasahassāni āyu vijjati
tāvade,
Tāvatā tiṭṭhamāno
so tāresi janataṃ bahuṃ.
5775. Tadāhaṃ haṃsavatiyā
seṭṭhiputto mahāyaso,
Upetvā lokapajjotaṃ assosiṃ
dhammadesanaṃ.
5776. Senāsanāni bhikkhūnaṃ
paññāpentaṃ sasāvakaṃ,
Kittayantassa vacanaṃ suṇitvā
mudito ahaṃ.
5777. Adhikāraṃ sasaṅghassa
katvā tassa mahesino,
Nipacca sirasā pāde taṃ
ṭhānambhipatthayiṃ.
1. Patiṭṭhahi, syā.
2. Suññakaṃ, syā.
3. Paññāsaṃ, machasaṃ.
[BJT Page 310] [\x 310/]
5778. Tadā bhāsi1 mahāvīro
mama kammaṃ pakittayaṃ,
Yo sasaṅghamabhojesi sattāhaṃ
lokanāyakaṃ.
5779. Soyaṃ kamalapattakkho sīhaṃso
kanakattavo,
Mama pādamūle nipatī2 patthayaṃ
ṭhānamuttamaṃ.
5780. Sahasahasse ito kappe okkākakulasambhavo,
Gotamo nāma nāmena3 satthā
loke bhavissati.
5781. Sāvako tassa buddhassa dabbo nāmena
vissuto,
Senāsanapaññāpako
aggo hessati’yaṃ4 tadā.
5782. Tena kammena sukatena cetanāpaṇīdhīhi
ca,
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ
tāvatiṃsamagacchahaṃ.
5783. Satānaṃ tīṇikkhattuñca
devarajjamakārayiṃ,
Satānaṃ pañcakkhattuñca
cakkavatti ahosahaṃ.
5784. Padesarajjaṃ [PTS Page 472] [\q 472/]
vipulaṃ gaṇanāto asaṃkhiyaṃ,
Sabbattha sukhito āsiṃ tassa kammassa
vāhasā.
5785. Ekanavute ito kappe vipassī nāma
nāyako,
Uppajji cārunayano5 sabbadhammavipassako.
5786. Duṭṭhacitto upavadiṃ
sāvakaṃ tassa tādino,
Sabbāsavaparikkhīṇaṃ
suddhoti ca vijāniya.
5787. Tasseva naravīrassa sāvakānaṃ
mahesinaṃ,
Salākaṃ paggahetvāna6 khīrodanamadāsahaṃ.
5788. Imamhi bhaddake kappe brahmabandhu mahāyaso,
Kassapo nāma nāmena uppajji vadataṃ
varo.
5789. Sāsanaṃ jotayitvā so
abhibhuyya kutitthiye,
Veneyye7 vinayitvāna nibbuto so sasāvako.
5790. Sasisse nibbute nāthe atthamentamhi8
sāsane,
Devā kandiṃsu saṃviggā
muttakesā rudammukhā.
1. Tadāhāsa, sīmu. Machasaṃ.
2. Patito, [PTS.]
3. Gottena, machasaṃ.
4. Hessatayā, sīmu.
5. Cārudassano, machasaṃ.
6. Salākañcagahetvāna,
machasaṃ.
7. Vineyya, machasaṃ.
8. Antappattambhi, theragāthaṭṭhakathā.
[BJT Page 312] [\x 312/]
5791. "Nibbāyissatī dhammakkho
na passissāma subbate,
Na suṇissāma saddhammaṃ
aho no appapuññatā. "
5792. Tadāyaṃ paṭhavī1
sabbā acalā sācalā’calī2,
Sāgaro ca sasokova vinadī karuṇaṃ
giraṃ.
5793. Catuddisā dundubhiyo nādayiṃsu
amānusā,
Sammantato asaniyo phaliṃsu3 ca bhayāvahā.
5794. Ukkā patiṃsu nabhasā
dhūmaketu ca’dissatha, 4
Sabbatthalajasattā ca5 raviṃsu
karuṇaṃ migā.
5795. Uppāte6 dāruṇe disvā
sāsanatthaṅgamasuvake,
Saṃviggā bhikkhavo satta cintayimha
mayaṃ tadā.
5796. Sāsanena vināmhākaṃ
jīvitena alaṃ mayaṃ,
Pavisitvā mahāraññaṃ
yuñjāma jinasāsane7.
5797. Addasumbha8 tadāraññe
ubbiddhaṃ selamuttamaṃ,
Tissenaṇiyā tamāruyha
tisseṇiṃ pātayimhase.
5798. Tadā [PTS Page 473] [\q 473/]
ovadi no thero buddhuppādo sudullabho,
Saddhā ca dullabhā9 laddhā
thokaṃ sesañca10 sāsanaṃ.
5799. Nipatanti khaṇātītā
anante dukkhasāgare,
Tasmā payogo kattabbo yāva ṭhāti
mune mataṃ. 11
5800. Arahā āsi so thero anāgāmī
tadānugo,
Susīlā itare yuttā devalokaṃ
agamhase.
5801. Nibbuto tiṇṇasaṃsāro
suddhāvāse ca ekako,
Ahaṃ ca pukkusātī ca sabhiyo
bāhiyo tathā.
5802. Kumārakassapo ceva tattha tatthūpagā
mayaṃ,
Saṃsārabandhanā muttā
gotamenānukampitā.
5803. Mallesu kusinārāyaṃ
jāto gabbheva me sato,
Matā mātā citārūḷhā
tato nippatito ahaṃ.
5804. Patito dabbapuñjamhi tato dabboti
vissuto,
Brahmacārībalenāhaṃ
vimutto sattavassiko.
1. Pathavi, machasaṃ.
2. Calācalā, machasaṃ. Pulāpūlī,
syā.
3. Patiṃsu, sīmu.
4. Dissati, machasaṃ.
5. Sadhūmā jālavaṭṭā
ca, machasaṃ.
6. Uppāde, machasaṃ.
7. Sāsanaṃ, machasaṃ.
8. Addasamha, machasaṃ. Sīmu.
9. Saddhātidullabhā, machasaṃ.
10. Thokasesañca, sīmu.
11. Yāva tiṭṭhati sāsanaṃ,
syā. Theragāthaṭṭhakathā
12. Pakkusāti ca, machasaṃ.
[BJT Page 314] [\x 314/]
5805. Khīrodanaphalenāhaṃ
pañcahaṅgehupāgato,
Khīṇāsavopavādena
pāpehi bahucotito.
5806. Ubho puññaṃ ca pāpañca
vītivattomhi’ dānahaṃ. 1
Patvāna paramaṃ santiṃ viharāmi
anāsavo.
5807. Senāsanaṃ paññāpayiṃ
bhāsayitvāna subbate,
Jino tasmiṃ guṇe tuṭṭho
etadaggo phapesi maṃ.
5808. Kilesā jhāpitā mayhaṃ
bhavā sabbe samūhatā,
Nāgo va bandhanaṃ chetvā
viharāmi anāsavo.
5809. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassaṃ sāsanaṃ.
5810. Paṭisambhidā catasso ca
vimokkhāpi ca aṭṭhime,
Chaḷabhiññā sacchikatā
kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā dabbo mallaputto thero imaṃ gāthāyo abhisitthāti
Dabbo mallaputtattherassa apadānaṃ catutthaṃ.
535. Kumārakassapattherāpadānaṃ
5811. Ito satasahassamhi kappe uppajji nāyako,
Sabbalokahito vīro padumuttaranāmako.
5812. Tadāhaṃ brāhmaṇo
hutvā vissuto vedapāragū,
Divāvihāraṃ vivaraṃ
addasaṃ lokanāyakaṃ.
5813. Catusaccaṃ [PTS Page 474] [\q 474/]
pakāsentaṃ bodhayantaṃ sadevakaṃ,
Vicittakathikānaggaṃ vaṇṇayantaṃ
mahājane.
5814. Tadā muditacittohaṃ nimantetvā
tathāgataṃ,
Nānārattehi vatthehi alaṅkatvāna
maṇḍapaṃ.
5815. Nānāratanapajjotaṃ
sasaṅghaṃ bhojayiṃ tahiṃ,
Bhojayitvāna sattāhaṃ nānaggarasabhojanaṃ.
5816. Nānāvaṇṇehi2
pupphehi pūjayitvā sasāvakaṃ,
Nipajja pādamūlamhi taṃ ṭhānaṃ
patthayiṃ ahaṃ.
1. Dānihaṃ, machasaṃ.
2. Nānācittehi, machasaṃ,
[BJT Page 316] [\x 316/]
5817. Tadā munivaro āha kāruṇekarasāsayo,
1
Passathetaṃ dijavaraṃ padumānalovanaṃ.
5818. Pītipāmojjabahulaṃ
samuggatatanūruhaṃ,
Bhāsāhitavisālakkhaṃ2
mama sāsanalālasaṃ.
5819. Mama pādamūle patitaṃ3
ekāvatta sumānasaṃ,
Esa pattheti taṃ ṭhānaṃ
vicittakathikattanaṃ4.
5820. Satasahasse ito kappe okkākakulasambhavo,
Gotamo nāma gottena satthā loke
bhavissati.
5821. Tassa dhammesu dāyādo oraso
dhammanimmito,
Kumārakassapo nāma hessati satthusāvako.
5822. Vicittapupphadussānaṃ ratanānaṃ
ca vāhasā,
Vicittakaṭhikānaṃ so aggataṃ
pāpuṇissati.
5823. Tena kammena sukatena cetanāpaṇīdhīhi
ca,
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ
tāvatiṃsamagacchahaṃ.
5824. Parimbhamaṃ bhavākāse5
raṅgamajjhenaṭo yathā, 6
Sākhāmigatrajo hutvā migiyā
kuccimokkamiṃ.
5825. Tadā mayi kucchigate majjhavāro
upaṭṭhito,
Sākhena vattā me mātā
nigrodhaṃ saraṇaṃ gatā.
5826. Tena sā migarājena maraṇaṃ
parimocitā,
Pariccajitvā saṃ pāṇaṃ7
mamevaṃ ovadī tadā.
5827. Nigrodhameva seveyya na sākhamupasaṃvase,
Nigrodhasmiṃ mataṃ seyyo yaṃ
ce sākhamhi8 jīvitaṃ.
5828. Tenānusiṭṭho9 migayuthapena
ahaṃ ca mātā ca tathetare ca,
Āgamma [PTS Page 475] [\q 475/]
rammaṃ tusitādhivāsaṃ gatā pavāsaṃ
sagharaṃ yatheva.
5829. Puno kassapavīrassa atthamentamhi
sāsane,
Āruyha selasikharaṃ yuñjitvā
jinasāsanaṃ.
1. Karuṇokaruṇālayo, syā.
Karuṇākarasāsayo, theragāthāṭṭhakathā.
2. Hāsamhitavisālakkhaṃ,
machasaṃ. Sīmu. Hāsādhikaṃ, theragāthaṭṭhakathā
3. Patitaṃ pādamūle me, machasaṃ.
4. Vicittakathikatthadaṃ, sīmu.
5. Bhavābhave, machasaṃ.
6. Raṅgamajjhe yathā naṭo,
theragāthaṭṭhakathā, raṅgamajjhanaṭo
yathā, sīmu. Machasaṃ. 7. Sapāṇaṃ,
machasaṃ.
8. Sākhasmi, machasaṃ.
9. Tenānusiṭṭhā,
machasaṃ.
[BJT Page 320] [\x 320/]
5830. Idānahaṃ1 rājagahe
jāto seṭṭhikule ahu, 2
Āpannasattā3 me mātā
pabbaji anagāriyaṃ.
5831. Sagambhaṃ taṃ viditvāna
devadattamupānayuṃ,
So avoca vināsetha pāpikaṃ
bhikkhunīṃ imaṃ.
5832. Idānipi munindena jinena anukampitā,
Sukhīni ajanī mayhaṃ mātā
bhikkhunupassaye.
5833. Taṃ viditvā mahīpālo
kosalo maṃ aposayi,
Kumāraparihārena nāmenāhañca
kassapo.
5834. Mahākassapamāgamma ahaṃ
kumārakassapo,
Vammikasadisaṃ kāyaṃ sutvā
buddhena desitaṃ.
5835. Tato cittaṃ vimucci me anupādāya
sabbaso,
Pāyāyiṃ damayitvāhaṃ
etadaggaṃ apāpuṇiṃ.
5836. Kilesā jhāpitā mayhaṃ
bhavā sabbe samūhatā,
Nāgo va bandhanaṃ chetvā
viharāmi anāsavo.
5837. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassaṃ sāsanaṃ.
5838. Paṭisambhidā catasso ca
vimokkhāpi ca aṭṭhime,
Chaḷabhiññā sacchikatā
kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā kumārakassapo thero imaṃ gāthāyo abhisitthāti
Kumārakassapattherassa apadānaṃ pañcamaṃ.
Catuvīsatimaṃ bhāṇāvāraṃ.
536. Bāhiyattherāpadānaṃ
5839. Ito satasahassamhi kappe uppajji nāyako,
Mahappabho tilokaggo nāmena padumuttaro.
5840. Khippābhiññassa bhikkhuno
guṇaṃ kittayato mune,
Sutvā udaggacittohaṃ kāraṃ
katvā mahesino-
1. Idānāhaṃ machasaṃ.
2. Ahuṃ, machasaṃ.
3. Āpannagambhā, sīmu.
[BJT Page 320] [\x 320/]
5841. Datvā sattāhikaṃ dānaṃ
sasissassa mune ahaṃ,
Abhivādiya sambuddhaṃ taṃ
ṭhānaṃ patthayiṃ tadā.
5842. Tato maṃ vyākarī1 buddho
etaṃ passatha brāhmaṇaṃ,
Patitaṃ pādamūle me pasannanayanānanaṃ2.
5843. Hemayaññopavitaṅgaṃ
[PTS Page 476] [\q 476/] avadātananuttavaṃ,
Palambibimbatamboṭṭhaṃ sitatiṇhasamaṃ
dvījaṃ3
5844. Guṇatthāmabahutaraṃ4
samuggatatanūruhaṃ,
Guṇoghāyatanībhūtaṃ
pītisamphullitānanaṃ.
5845. Eso patthayate ṭhānaṃ
khippābhiññassa bhikkhuno,
Anāgate mahāvīro gotamo
nāma hessati.
5846. Tassa dhammesu dāyādo oraso
dhammanimmito,
Bāhiyo nāma nāmena hessati
satthusāvako.
5847. Tadātituṭṭho5 vuṭṭhāya
yāvajīvaṃ mahāmune,
Kāraṃ katvā cuto saggaṃ
agaṃ sabhavanaṃ yathā.
5848. Devabhūto manusso vā sukhito
tassa kammuno,
Vāhasā saṃsaritvāna
sampattiṃ anubhosahaṃ6.
5849. Puno7 kassapavīrassa atthamentamhi
sāsane,
Āruyha selasikharaṃ yuñjitvā
jinasāsanaṃ.
5850. Visuddhasīlā sappaññā
jinasāsanakārakā,
Tato cutā pañcajanā devalokaṃ
agamhase.
5851. Tatohaṃ bāhiyo jāto
bhārukacche puruttame,
Tato nāvāya pakkhanto8 sāgaraṃ
appasiddhiyaṃ. 9
5852. Tato nāvā abhijjittha gantvāna
katipāhakaṃ,
Tadā bhiṃsanake10 ghore patito
makarākare.
5853. Tadāhaṃ vāyamitvāna
santaritvā mahodadhiṃ.
Suppāra11 paṭṭanavaraṃ
sampatto mandamedhiko. 12
5854. Dārucīraṃ nivāsetvā
gāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ,
Tadāha so jano tuṭṭho
arahāyamidhāgato.
1. Byākari, machasaṃ
2. Cariyaṃ paccavekkhaṇaṃ,
machasaṃ.
3. Setatiṇahasmiṃ dijaṃ, machasaṃ.
4. Guṇathāmbahutaraṃ, machasaṃ.
5. Tadāhituṭṭho, machasaṃ.
6. Anubhomahaṃ, machasaṃ.
7. Puna, machasaṃ.
8. Pakkhando, machasaṃ. Pakkanto, [PTS.]
9. Appasiddhikaṃ, sīmu.
10. Bhiṃsasanake, machasaṃ.
11. Suppāda, machasaṃ.
12. Mandamedhito, machasaṃ.
[BJT Page 322] [\x 322/]
5855. Imaṃ annena pānena vatthena
sayanena ca,
Bhesajjena ca sakkaccā hessāma
sukhitā mayaṃ.
5856. Paccayānaṃ tadā lābhī
tehi sakkatapūjito,
Arahā’hanti saṃkappaṃ uppādesiṃ
ayoniso.
5857. Tato [PTS Page 477] [\q 477/]
me cittamaññāya codayī pubbadevatā,
Na tvaṃ upāyamaggaññū
kuto tvaṃ arahaṃ bhave.
5858. Codito tāya saṃviggo tadāhaṃ
paripucchisaṃ,
Ke vā ete kuhiṃ loke arahanto naruttamā.
5859. Sāvatthiyaṃ kosalamandire
jino pahūtapañño varabhurimedhaso
So sakyaputto arahā anāsavo deseti
dhammaṃ arahattapattiyā.
5860. Tadassa sutvā vacanaṃ supīṇito
Tidhiṃva laddhā kapaṇo’tivimhito,
Udaggacitto arahattamuttamaṃ1
Sudussanaṃ daṭṭhumanantagocaraṃ.
5861. Tadā tato nikkhamitūna satvaraṃ2
Kadā jinaṃ passāmi vimālananaṃ
Upecca rammaṃ vijitavhayaṃ vanaṃ
Dije apucchiṃ kuhiṃ lokanandano.
5862. Tato avocuṃ naradevavandito
Puraṃ paviṭṭho asanesanāsayo3
Sace hi4 khippaṃ munidassanussuko
Upecca vandāhi tamaggapuggalaṃ.
5863. Tatohaṃ tuvaṭṭaṃ
gantvā sāvatthipuramuttamaṃ,
Vicarantaṃ tamaddakkhiṃ piṇḍatthamapihāgidhaṃ5.
5864. Pattapāṇiṃ alolakkhaṃ
bhājayantaṃ viyāmataṃ6,
Sirīnilayasaṅkāsaṃ
ravidittiharānanaṃ.
5865. Pāṇasantāraṇatthāya
[PTS Page 478] [\q 478/] piṇḍāya
vicarāmahaṃ,
Na te dhammakathākālo iccāha
munisattamo.
1. Arahattamuttamaṃ, machasaṃ.
2. Nikkhamitvāna satthuno, machasaṃ.
3. Asanesanāya so, machasaṃ.
4. Sasova, machasaṃ paccehi, syā.
5. Piṇḍatthaṃ apihāgidhaṃ,
machasaṃ jotayantaṃ idhāmataṃ, syā.
6. Pācayantaṃ pītākaraṃ,
machasaṃ.
[BJT Page 324] [\x 324/]
5867. Tadā punappunaṃ buddhaṃ
āyāciṃ dhammalālaso,
So me dhammadesesi gambhīraṃ suññataṃ
padaṃ.
5868. Tassa dhammaṃ suṇitvāna
pāpuṇiṃ āsavakkhayaṃ,
Parikkhīṇāyuko santo aho
satthā’nukampako.
5869. Kilesā jhāpitā mayhaṃ
bhavā sabbe samūhatā,
Nāgo va bandhanaṃ chetvā
viharāmi anāsavo.
5870. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassaṃ sāsanaṃ.
5871. Paṭisambhidā catasso ca
vimokkhāpi ca aṭṭhime,
Chaḷabhiññā sacchikatā
kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
5872. Evaṃ thero viyākāsi
bāhiyo dārucīriyo,
Saṅkārakūṭe patito
bhūtāviṭṭhāya gāviyā.
5873. Attano pubbacaritaṃ1 kittayitvā
mahāmati,
Parinibbāyī so vīro2 sāvatthiyaṃ
puruttame.
5874. Nagarā nikkhamanto taṃ disvāna
isisattamo,
Dārucīradharaṃ dhīraṃ
bāhiyaṃ bāyināgamaṃ.
5875. Bhūmiyaṃ patitaṃ dantaṃ
indaketuṃva3 pātitaṃ,
Gatāyusaṃ gatakelasaṃ4 jinasāsanakārakaṃ.
5876. Tato āmantayī satthā
sāvake sāsane rate,
"Gaṇhatha netvā5 jhāpetha
tanuṃ sabrahmacārino.
5877. Thūpaṃ karotha pūjetha
nibbuto so mahāmati,
Khippābhiññānamesaggo
sāvako me vacokaro.
5878. Sahassampi ce gāthā anatthapadasaṃhitā,
Ekaṃ kāthāpadaṃ seyyo
sutvā upasammati.
5879. Yattha āpo ca paṭhavī6
tejo vāyo na gādhati,
Na tattha sukkā jotanti ādicco
nappakāsati,
Na tattha candimā bhāti tamo
tattha na vijjati.
1. Pubbacariyaṃ, machasaṃ.
2. Thero, machasaṃ. Dhīro, syā.
3. Indaketuva, machasaṃ.
4. Gatāyuṃ sukkhakilesaṃ,
machasaṃ.
5. Hutvā, syā. [PTS.]
6. Pathavī, machasaṃ.
[BJT Page 326] [\x 326/]
5880. Yādā ca attanā vedi
muni monena brāhmaṇo,
Atha rūpā arūpā ca
sukhadukkhā vimuccati.
Iccovaṃ abhaṇī nātho
tilokasaraṇo muni.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā bāhiyo thero imā gāthāyo abhisitthāti.
Bāhiyattherassa apadānaṃ chaṭṭhaṃ.
537. Koṭṭhitattherāpadānaṃ
5881. Padumuttaro [PTS Page 479] [\q 479/]
nāma jino sabbalokavidu muni,
Ito satasahassamhi kappe uppajji cakkhumā.
5882. Ovādako viññāpako
tārako sabbapāṇinaṃ,
Desanākusalo buddho tāresi janataṃ
bahuṃ.
5883. Anukampako kāruṇiko hitesī
sabbapāṇinaṃ,
Sampatte titthiye sabbe pañcasīle
patiṭṭhapi. 1
5884. Evaṃ nirākulaṃ āsi
suññakaṃ titthiyehi ca,
Vicittaṃ arahantehi vasībhūtehi
tādihi.
5885. Ratanānaṭṭhapaññāsaṃ
uggato so mahāmuni,
Kañca nagghiyasaṅkāso battiṃsavaralakkhaṇo.
5886. Vassasatasahassāni āyu vijjati
tāvade,
Tāvatā tiṭṭhamāno
so tāresi janataṃ bahuṃ.
5887. Tadāhaṃ haṃsavatiyaṃ
brāhmaṇo vedapāragu,
Upetvā sattasāraggaṃ2 assosiṃ
dhammadesanaṃ.
5888. Tadā so sāvakaṃ vīro
pabhinnamatigocaraṃ,
Atthe dhamme ca nerutte3 paṭibhāne
ca kovidaṃ.
5889. Ṭhapesi etadaggamhi taṃ sutvā
mudito ahaṃ,
Sasāvakaṃ jinavaraṃ sattāhaṃ
bhojayiṃ tadā.
5890. Dussehakacchādayitvāna sasissaṃ
buddhisāgaraṃ,
Nipacca pādamūlamhi taṃ ṭhānaṃ
patthayiṃ ahaṃ.
5891. Tato avoca lokaggo passathetaṃ dijuttamaṃ,
Vinataṃ pādamūle me kamalodarasappabhaṃ.
1. Patiṭṭhayī, theragāthaṭṭhakathā.
2. Upeccasabbalokaggaṃ, machasaṃ.
3. Atthe dhamme nirutte ca, machasaṃ.
[BJT Page 328] [\x 328/]
5892. Buddhaseṭṭhassa bhikkhussa1
ṭhānaṃ patthayate ayaṃ,
Tāya saddhāya cāgena dhammassa
savaṇena2 ca.
5893. Sabbattha sukhito hutvā saṃsaritvā
bhavābhave,
Anāgatamhi addhāne ladacchate
taṃ manorathaṃ.
5894. Satasahasse ito kappe okkākakulasambhavo,
Gotamo nāma nāmena3 satthā
loke bhavissati.
5895. Tassa [PTS Page 480] [\q 480/]
dhammesu dāyādo oraso dhammanimmito
Koṭṭhito nāma nāmena
hessati satthu sāvake.
5896. Taṃ sutvā mudito hutvā
yāvajīvaṃ tadā jinaṃ,
Mettacitto paricariṃ sato paññāsamāhito.
5897. Tena kammavipākena cetanāpaṇīdhīhi
ca,
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ
tāvatiṃsamagacchahaṃ.
5898. Sataṃ tīṇikkhattuñca
devarajjamakārayiṃ,
Satānaṃ pañcakkhattuñca
cakkavattī ahosahaṃ.
5899. Padesarajjaṃ vipulaṃ gaṇanāto
asaṃkhiyaṃ,
Sabbattha sukhito āsiṃ tassa kammassa
vāhasā.
5900. Duve bhave saṃsarāmi devatte
atha mānuse,
Aññaṃ gatiṃ na gacchāmi
suciṇṇassa idaṃ phalaṃ.
5901. Duve kule pajāyāmi khattiye
atha brāhmaṇe,
Nīce kule na jāyāmi suciṇṇassa
idaṃ phalaṃ.
5902. Pacchimbhave4 sampatte brahmabandhu ahosahaṃ,
Sāvatthiyaṃ vippakule paccājāto
mahaddhane.
5903. Mātā candavatī nāma
pitā me assalāyano,
Yadā me pitaraṃ buddho vinayī
sabbasuddhiyā.
5904. Tadā pasanno sugate pabbajiṃ
anagāriyaṃ,
Moggallāno ācariyo upajjho5 sārisambhavo.
1. Seṭṭhaṃ buddhassa bhikkhussa,
syā.
2. Tena dhammassavanena, sīmu. Saddhammassavanena,
machasaṃ.
3. Gontena, machasaṃ.
4. Pacchime bhave, machasaṃ.
5. Upajjhā, machasaṃ.
[BJT Page 330] [\x 330/]
5905. Kesesu chijjamānesu diṭṭhi
chinnā samūlikā,
Nivāsento1 ca kāsāmaṃ
arahattamapāpuṇiṃ.
5906. Atthadhammaniruttīsu paṭibhāne
ca me mati,
Pahinnā tena lokaggo etadagge ṭhapesi
maṃ.
5907. Asandiddhaṃ vīyākāsiṃ
upatissena pucchito,
Paṭisambhidāsu tenāhaṃ
aggo sambuddhasāsane.
5908. Kilesā jhāpitā mayhaṃ
bhavā sabbe samūhatā,
Nāgo va bandhanaṃ chetvā
viharāmi anāsavo.
5909. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassaṃ sāsanaṃ.
5910. Paṭisambhidā catasso ca
vimokkhāpi ca aṭṭhime,
Chaḷabhiññā sacchikatā
kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā mahākoṭṭhito thero imaṃ gāthāyo abhisitthāti
Mahākoṭṭhitattherassa apadānaṃ sattamaṃ.
538. Uruvelakassapattherāpadānaṃ
5911. Padumuttaro [PTS Page 481] [\q 481/]
nāma jino sabbalokavidu muni,
Ito satasahassamhi kappe uppajji cakkhumā.
5912. Ovādako viññāpako
tārako sabbapāṇinaṃ,
Desanākusalo buddho tāresi janataṃ
bahuṃ.
5913. Anukampako kāruṇiko hitesī
sabbapāṇinaṃ,
Sampatte titthiye sabbe pañcasīle
patiṭṭhapi. 2
5914. Evaṃ nirākulaṃ āsi
puññakaṃ titthiyehi ca,
Vicittaṃ arahantehi vasībhutehi
tādihi.
5915. Ratanānaṭṭhapaññāsaṃ
uggato so mahāmuni,
Kañcanagghiyasaṅkāso battiṃsavaralakkhaṇo.
1. Nivāsanto, sīmu.
2. Patiṭṭhayī, sīmu.
Theragāthaṭṭhakathā.
[BJT Page 332] [\x 332/]
5916. Vassasatasahassāni āyu vijjati
tāvade,
Tāvatā tiṭṭhamāno
so tāresi janataṃ bahuṃ.
5917. Tadāhaṃ haṃsavatiyaṃ
brāhmaṇo sādhusammato,
Upecca lokapajjotaṃ assosiṃ dhammadesanaṃ.
5918. Tadā mahāparisatiṃ
mahāpurisasāvakaṃ,
Ṭhapentaṃ etadaggamhi sutvāna
mudito ahaṃ.
5919. Mahatā parivārena nimannetvā
mahājinaṃ,
Brāhmaṇānaṃ sahassena
saha dānamadāsahaṃ.
5920. Mahādānaṃ daditvāna
abhivādiya nāyakaṃ,
Ekamante1 ṭhito haṭṭho
saha dānamadāsahaṃ.
5921. Tayi saddhāya me vīra adhikaraguṇena
ca,
Parisā mahatī hotu nibbattassa
tahiṃ tahiṃ.
5922. Tadā avoca parisaṃ gajagajjitasussaro,
Karavīkaruto satthā etaṃ
passatha brāhmaṇaṃ.
5923. Hemavaṇṇaṃ mahābāhuṃ
kamalānanalovanaṃ,
Uddhaggatanujaṃ2 haṭṭhaṃ
saddhāvantaṃ3 guṇe mama.
5924. Esa patthayate ṭhānaṃ4
sīhaghosassa bhikkhuno,
Anāgatamhi addhāne lacchite taṃ
manorathaṃ.
5925. Satasahasse ito kappe okkākakulasambhavo,
Gotamo nāma gottena satthā loka
bhavissati.
5926. Tassa [PTS Page 482] [\q 482/]
dhammesu dāyādo oraso dhammanimmito,
Kassapo nāma nāmena5 hessati
satthu sāvako.
5927. Ite dvenavute kappe ahu satthā
anuttaro,
Anūpamo asadiso phusso lokagganāyako.
5928. So ca sabbaṃ namaṃ hantvā
vijaṭetvā mahājaṭaṃ,
Vassate amataṃ vuṭṭhiṃ
tappayanto sadevakaṃ.
5929. Tadāhi hi bārāṇasiyaṃ
rājāpaccā ahumhase,
Bhātaromha tayo sabbe saṃvissatthā
ca6 rājino.
1. Ekamantaṃ, machasaṃ.
2. Udaggatanujaṃ, machasaṃ.
3. Saddhavatta, machasaṃ.
4. Patthayi taṃ ṭhānaṃ,
syā.
5. Gottena, machasaṃ.
6. Saṃvisaṭṭhāva,
machasaṃ.
[BJT Page 334] [\x 334/]
5930. Vīraṅgarūpā balino
saṅgāme aparājitā,
Tadā kupitapaccanto amhe āha
mahipati.
5931. Etha gantvāna paccantaṃ sodhetvā
aṭavībalaṃ,
Khemaṃ mevijitaṃ katvā punarethā
ti1 bhāsatha.
5932. Tato mayaṃ avocumha yadi deyyāsi
nāyakaṃ,
Upaṭṭhānāya amhākaṃ
sādhayissāma vo tato.
5933. Tato mayaṃ laddhavarā bhūmipālena
pesitā,
Nikkhittasatthaṃ paccantaṃ katvā
punarupecca taṃ.
5934. Yācitvā satthupaṭṭhānaṃ
rājānaṃ lokanāyakaṃ,
Munivīraṃ labhitvāna yāvajīvaṃ
yajimha taṃ.
5935. Mahagghāni ca vatthāni paṇītāni rasāni ca, senāsanāni rammāni bhesajjāni hitāni ca.
5936. Datvā sasaṃghassa mune2 dhammenuppāditāni
no,
Sīlavanto kāruṇikā
bhāvatāyuttamānasā.
5937. Sadā3 paricaritvāna mettacittena
nāyakaṃ,
Nibbute tamhi lokagge pūjaṃ katvā
yathābalaṃ.
5938. Tato cutā santusitaṃ gatā
tattha mahāsukhaṃ,
Anubhūtā mayaṃ sabbe buddhapūjāyidaṃ
phalaṃ.
5939. Māyākāro [PTS Page
483] [\q 483/] yathā raṅge4 dasseti
vikatī bahu, 5
Tathā bhave bhamantohaṃ videhādhipatī
ahuṃ.
5940. Guṇāvelassa vākyena
micchādiṭṭhīgatāsayo,
Narakammaggamārūḷho rujāya6
mama dhītuyā.
5941. Ovādaṃ nādiyitvāna
brahmunā nāradenahaṃ,
Bahudhā sāsito7 santo diṭṭhaṃ
hitvāna pāpikaṃ.
5942. Pūrayitvā visesena dasakammapathānahaṃ,
Hitvāna dehamagamiṃ saggaṃ
sabhavanaṃ yathā.
5943. Pacchimbhave sampatte8 brahmabandhu ahosahaṃ,
Bārāṇasiyaṃ phitāyaṃ
jāto vippamahākule.
5844. Maccuvyādhijarābhīto
jahitvāna mahādhanaṃ, 9
Nibbānaṃ padamesanto jaṭilesu
paribbajiṃ.
1. Punadethāti, machasaṃ.
2. Sasaṅghamunino, machasaṃ.
3. Saddhā, machasaṃ.
4. Laddho, syā. [PTS.]
5. Vikatiṃ bahuṃ, machasaṃ.
6. Rucāya, machasaṃ. Rūpāsa
theragāthaṭṭhakathā
7. Saṃsito, machasaṃ.
8. Pacchime bhave sampatte, machasaṃ.
9. Ogāhetvā mahāvanaṃ,
machasaṃ.
[BJT Page 336] [\x 336/]
5945. Tadā dve bhātaro mayhaṃ
pabbajiṃsu mayā saha,
Uruvelāyaṃ māpetvā
assamaṃ nivasiṃ ahaṃ.
5946. Kassapo nāma gottena uruvelanivāsiko1,
Tato me āsi paññatti uruvelakassapo
iti.
5947. Nādīsakāse bhātā
me nādīkassapaavhayo,
Āsī samīpassanāmena
yagāya gayakassapo. 2
5948. Dve satāni kaniṭṭhassa
tīṇi majjhassa bhātuno,
Mama pañcasatānūnā
sissā sabbe mamānugā.
5949. Tadā pecca maṃ buddho katvā
nānāvidhani me, 3
Pāṭihīrāni lokaggo
vinesi narasārathi.
5950. Sahassaparivārena ahosiṃ ehibhikkhuko,
Teheva saha sabbehi arahattamapāpuṇiṃ
5951. Te [PTS Page 484] [\q 484/]
cevaññe ca bahavo sissā maṃ parivārayuṃ,
Sāsituṃ va samatthohaṃ tato
maṃ isisattamo.
5952. Mahāparisabhāvasmiṃ
etadagge ṭhapesi maṃ,
Aho buddhe kataṃ kāraṃ saphalaṃ
me ajāyatha.
5953. Kilesā jhāpitā mayhaṃ
bhavā sabbe samūhatā,
Nāgo va bandhanaṃ chetvā
viharāmi anāsavo.
5954. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassaṃ sāsanaṃ.
5955. Paṭisambhidā catasso ca
vimokkhāpi ca aṭṭhime,
Chaḷabhiññā sacchikatā
kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā uruvelakassapo thero imaṃ gāthāyo abhisitthāti
Uruvelakassapattherassa apadānaṃ aṭṭhamaṃ.
539. Rādhattherāpadānaṃ
5956. Padumuttaro nāma jino sabbalokavidu
muni,
Ito satasahassamhi kappe uppajji cakkhumā.
5957. Ovādako viññāpako
tārako sabbapāṇinaṃ,
Desanākusalo buddho tāresi janataṃ
bahuṃ.
1. Uruvelāya nivasiṃ, syā.
2. Gayāyaṃ gayākassapo,
machasaṃ.
3. Katvāna vividhāni me, machasaṃ.
[BJT Page 338] [\x 338/]
5958. Anukampako kāruṇiko hitesī
sabbapāṇinaṃ,
Sampatte titthiye sabbe pañcasīle
patiṭṭhapi.
5959. Evaṃ nirākulaṃ āsi
suññakaṃ1 titthiyehi ca,
Vicittaṃ arahantehi vasībhūtehi
tādihi.
5960. Ratanānaṭṭhapaññāsaṃ
uggato so mahāmuni,
Kañcanagghiyasaṅkāso battiṃsavaralakkhaṇo.
5961. Vassasatasahassāni āyu vijjati
tāvade,
Tāvatā tiṭṭhamāno
so tāresi janataṃ bahuṃ.
5962. Tadāhaṃ haṃsavatiyaṃ
brāhmaṇo mantapāragū,
Upecca taṃ naravaraṃ assosiṃ
dhammadesanaṃ.
5963. Paññāpentaṃ
mahāvīraṃ parisāsu visāradaṃ,
Paṭibhāṇeyyakaṃ bhikkhuṃ
etadagge vināyakaṃ.
5964. Tadāhaṃ kāraṃ
katvāna sasaṅghe lokanāyake,
Nipacca sirasā pāde taṃ
ṭhānambhipatthayiṃ.
5965. Tato maṃ bhagavā āha
siṅgīnikkhasamappabho,
Sarena rajanīyena kilesamalahārinā.
5966. "Sukhī bhavassu dighāyu
sijjhataṃ2 paṇidhi tava,
Sasaṅghe me kataṃ kāra anīva
vipulaṃ tayā.
5967. Satasahasse [PTS Page 485] [\q 485/]
ito kappe okkākakulasambhavo,
Gotamo nāma nāmena satthā
loka bhavissati.
5968. Tassa dhammesu dāyādo oraso
dhammanimmito,
Rādhoti nāmadheyyena hessati
satthusāvako.
5969. Sa te hetuguṇe tuṭṭho
sakyaputto narāsabho,
Paṭibhāṇeyyakānaggaṃ
paññāpessati nāyako. "
5970. Taṃ sutvā mudito hutvā
yāvajīvaṃ tadā jinaṃ,
Mettacitto paricariṃ sato paññāsamāhito.
5971. Tena kammena sukatena cetanāpaṇidhīhi
ca,
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ
tāvatiṃsamagacchahaṃ.
1. Suññataṃ, machasaṃ.
2. Sijjhatu, machasaṃ.
[BJT Page 340] [\x 340/]
5972. Satānaṃ tīṇikkhattuṃ
ca devarajjamakārayiṃ,
Satānaṃ pañcakkhattuṃ
ca cakkavattī ahosahaṃ.
5973. Padesarajjaṃ vipulaṃ gaṇanāto
asaṃkhiyaṃ,
Sabbattha sukhito āsiṃ tassa kammassa
vāhasā.
5974. Pacchimbhave sampatte giribbapuruttame,
Jāto vippakule’niddhe vikalacchādanāsate,
5975. Kaṭacchubhikkhā pādāsiṃ
sāriputtassa tādino,
Yadā jiṇṇo ca vuddho ca
tadā’ rāmamupāgamiṃ.
5976. Pabbājenti na maṃ kekaci1
jiṇṇaṃ dubbalathāmakaṃ,
Tena dīno vivaṇṇaṅgo
sokī2 cāsiṃ tadā ahaṃ.
5977. Disvā mahākāruṇiko
mamāha so mahāmuni3,
Kimatthā putta sokaṭṭo
brūhi te cittajaṃ rujaṃ.
5978. Pabbajjaṃ na labhe vīra svākkhāte
tava sāsane,
Tena sokena dīnosmi saraṇaṃ
hohi nāyaka.
5979. Tadā bhikkhu samānetvā
āpucchi muni sattamo,
Imassa adhikāraṃ ye saranti vyāvarantu
te.
5980. Sāriputto tadāvoca kāramassa
sarāmahaṃ,
Kaṭacchubhikkhaṃ dāpesi
piṇḍāya cārato mama.
5981. Sādhu sādhu kataññusi
sāriputta imaṃ tuvaṃ,
Pabbājehi dijaṃ vuddhaṃ hessatājāniyo
ahaṃ.
5982. Tato [PTS Page 486] [\q 486/]
alatthaṃ pabbajjaṃ kammavācepasampadaṃ,
Na cireneva kālena pāpuṇiṃ
āsavakkhayaṃ.
5983. Sakkaccaṃ munino vākyaṃ
suṇomi mudito yato,
Paṭibhāneyyakānaggaṃ
tato maṃ ṭhapayī jino.
1. Pabbajati na maṃ koci, machasaṃ.
2. Soko, machasaṃ.
3. Mamamāha mahāmunī,
machasaṃ.
[BJT Page 342] [\x 342/]
5984. Kilesā jhāpitā mayhaṃ
bhavā sabbe samūhatā,
Nāgo va bandhanaṃ chetvā
viharāmi anāsavo.
5985. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassaṃ sāsanaṃ.
5986. Paṭisambhidā catasso ca
vimokkhāpi ca aṭṭhime,
Chaḷabhiññā sacchikatā
kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā rādho thero imaṃ gāthāyo abhisitthāti
Rādhattherassa apadānaṃ navamaṃ.
540. Mogharājattherāpadānaṃ*
5987. Padumuttaro nāma jino sabbalokavidū
muni,
Ito satasahassamhi kappe uppajji cakkhumā.
5988. Ovādako viññāpako
tārako sabbapāṇinaṃ,
Desanākusalo buddho tāresi janataṃ
bahuṃ.
5989. Anukampako kāruṇiko hitesī
sabbapāṇinaṃ,
Sampatte titthiye sabbe pañcasīle
patiṭṭhapi.
5990. Evaṃ nirākulaṃ āsi
suññakaṃ titthiyehi ca,
Vicittaṃ arahantehi vasībhūtehi
tādihi.
5991. Ratanānaṭṭhapaññāsaṃ
uggato so mahāmuni,
Kañcanagghiye saṅkāso battiṃsavaralakkhaṇo.
1
5992. Vassasatasahassāni āyu vijjati
tāvade,
Tāvatā tiṭṭhamāno
so tāresi janataṃ bahuṃ.
5993. Tadāhaṃ haṃsavatiyaṃ
kule aññatare ahuṃ,
Parakammāyane yutto natthi me kiñci
saṃdhanaṃ.
5994. Paṭikkamanasālāyaṃ
vasanto katabhumiyaṃ,
Aggimujjālayiṃ natthi daḷhaṃ
kaṇhāsi sā2 mahi.
5995. Tadā parisatiṃ nātho
catusaccappakāsako,
Sāvakā sampakittesi lukkhacivaradhārakaṃ.
* Catutthavagge aññaṃ mogharājāpadānaṃ vijjati. Theragāthaṭṭhakathāyaṃ tameva uddharitvā dassitaṃ.
1. Bāttiṃsavaralakkhaṇo,
machasaṃ
2. Daḷhaṃ kaṇhāsiyā,
sīmu. Daḷhakaṇhā sisā, syā.
[BJT Page 344] [\x 344/]
5996. Tassa tamhi guṇe tuṭṭho
paṇipacca1 tathāgataṃ,
Lukhacīvaradhāggaṃ patthayiṃ
ṭhānamuttamaṃ.
5997. Tadā avoca bhagavā sāvake
padumuttaro,
Passathetaṃ purikasaṃ kucelaṃ
tanudehakaṃ.
5998. Pītippasannavadanaṃ [PTS Page
487] [\q 487/] saddhādhanasamanvitaṃ,
Uddhaggatanujaṃ haṭṭhaṃ
acalaṃ sālapiṇḍikaṃ2.
5999. Eso pattheti taṃ ṭhānaṃ
saccasenassa bhikkhuno.
Lukhacīvaradhārissa tassa vaṇṇagatāsayo.
3
6000. Taṃ sutvā mudito hutvā
nipacca sirasā jinaṃ,
Yāvajīvaṃ subhaṃ kammaṃ
karitvā jinasāsane.
6001. Tena kammena sukatena cetanāpaṇīdhīhi
ca,
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ
tāvatiṃsupago ahaṃ.
6002. Paṭikkamanasālāyaṃ
bhūmidāhakakammunā,
Samasahassaṃ niraye adayhaṃ vedanaṭṭito.
6003. Tena kammāvasesena pañcajātisatānabhaṃ,
Manusso kulajo hutvā jātiyā
lakkhaṇaṅkito.
6004. Pañcajātisatāneva
kuṭṭharogasamappito,
Mahādukkhaṃ anubhaviṃ tassa
kammassa vāhasā.
6005. Imasmiṃ bhaddake kappe upariṭṭhaṃ
yasassinaṃ,
Piṇḍapātena tappesiṃ
pasannamānaso ahaṃ.
6006. Tena kammavisesena cetanāpaṇidhīhi
ca,
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ
tāvatiṃsamagacchahaṃ.
6007. Macchimabhave sampatte ajāyiṃ
khattiye kule,
Pituno accayenāhaṃ mahārajjasamappito.
6008. Kuṭṭharogābhibhutohaṃ
na ratiṃ na sukhaṃ labhe,
Moghaṃ rajjasukhaṃ4 yasmā
mogharājā tato amaṃ.
6009. Kāyassa dosaṃ disvāna
pabbajiṃ anagāriyaṃ,
Bāvarissa dijaggassa sissattaṃ
ajjhupāgamiṃ.
6010. Mahatā parivārena upecca
naranāyakaṃ,
Apucchiṃ nipuṇaṃ pañhaṃ
taṃ vīraṃ vādisūdanaṃ.
1. Patipajja, syā
2. Sālapiṇḍitaṃ,
machasaṃ.
3. Vaṇṇasitāsayo, machasaṃ.
4. Rajjaṃ sukhaṃ, machasaṃ.
[BJT Page 346] [\x 346/]
6011. Ayaṃ loko paro loko brahmaloko sadevako,
Diṭṭhiṃ1 te nābhijānāti2
gotamassa yasassino.
6012. Evābhikkantadassāviṃ
[PTS Page 488] [\q 488/] atthi pañhena
āgamaṃ,
Kathaṃ lokaṃ avekkhantaṃ maccurājā
na passati.
6013. Suññato lokaṃ avekkhassu
mogharāja sadā sato,
Attānudiṭṭhiṃ ūhacca
evaṃ maccutaro siyā.
6014. Evaṃ lokaṃ avekkhantaṃ
maccurājā na passati,
Iti maṃ abhaṇi buddho sabbarogatikicchako,
6015. Saha gāthāvasānena
kesamassuvivajjito,
Kāsāvavatthavasano āsiṃ
bhikkhu tathārahā.
6016. Saṃghikesu vihāresu na vasiṃ
rogapiḷito,
Mā vihāro padussīti vātarogehi
piḷito. 3
6017. Saṃsārakūṭā
āhitvā4 susānā rathākāhi ca,
Tato saṃghāṭikaṃ katvā
dhārayiṃ lukhacīvaraṃ.
6018. Mahābhisakko tasmiṃ me guṇe
tuṭṭho vināyako,
Lukhacīvaradhārīnaṃ
etadagge ṭhapesi maṃ.
6019. Puññapāpaparikkhīṇo
sabbarogavivajjito,
Sikhīva anupādāno nibabāyissamanāsavo.
6020. Kilesā jhāpitā mayhaṃ
bhavā sabbe samūhatā,
Nāgo va bandhanaṃ chetvā
viharāmi anāsavo.
6021. Svāgataṃ vata me āsi
buddhaseṭṭhassa santike,
Tisso vijjā anuppattā kataṃ
buddhassaṃ sāsanaṃ.
6022. Paṭisambhidā catasso ca
vimokkhāpi ca aṭṭhime,
Chaḷabhiññā sacchikatā
kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā mogharājatthero imaṃ gāthāyo abhisitthāti
Mogharājattherassa apadānaṃ dasamaṃ.
Kaccānavaggo catupaññāsamo.
1. Diṭṭhiṃ no, machasaṃ.
Diṭṭhaṃ no, [PTS] Sīmu.
2. Nābhijānāmi, sīmu.
Machasaṃ. Syā.
3. Vācāyābhisupīḷito,
syā. [PTS.]
4. Āhatvā, sīmu.
[BJT Page 348] [\x 348/]
Uddānaṃ: -
Kaccāno vakkalī thero mahākappinasavhayo
Dabbo kumāranāmo ca bāhiyo
koṭṭhito vasī
Uruvelakassapo rādho mogharājā
ca paṇḍito,
Tīṇi gāthāsatānettha
dvāsaṭṭhi ceva piṇḍitā